چالش‌های ۶گانه در پذیرایی از گردشگران خارجی
در کنار کمبود واحدهای اقامتی بهعنوان مهمترین نقطه ضعف صنعت گردشگری حال حاضر کشور، مشکلات موجود در فرودگاه بینالمللی امام خمینی که اولین تصویر گردشگران خارجی از ایران را شکل میدهد و نیز کاستیهای سیستمهای حمل ونقل عمومی، بهعنوان عمده گلایههای فعالان گردشگری در مسیر رونق گردشگری ورودی مطرح میشوند.
این در حالی است که پایین بودن کیفیت ارائه خدمات در واحدهای گردشگری، عدم تنوع غذایی در منوی رستورانها و مشکلات مربوط به تردد وسایل حملونقل حامل گردشگران خارجی از جمله دیگر مسائلی است که بارها و بارها از سوی شاغلان این صنعت مورد تاکید قرار گرفته است. به گزارش دنیای اقتصاد ، دبیر جامعه تورگردانان ایران در تشریح این مسائل میگوید: «تحقق اهداف مقرر در برنامه ششم توسعه و نیز دستیابی به هدف کمی ورود 20 میلیون گردشگر خارجی به کشور تا سال 1404، در صورت استمرار کاستیهای کنونی ممکن نخواهد بود.» سیدهادی شیرازی اضافه می‌کند: «افزایش 17 درصدی گردشگران در یکی، دو ماهه اخیر در شهرهایی که مقصد عمده خارجیها هستند، سبب شده که همه اقامتگاههای موجود در این مقاصد پر شده و برای افزوده شدن حتی یک نفر به شمار این گردشگران با مشکل مواجه شویم.» او اظهار می‌کند: «از اینرو لازم است حل کمبود زیرساختهای اقامتی اولویت متولیان این صنعت باشد؛ پس از این موضوع، تقویت ناوگان حملونقل عمومی و بعد از آن مساله آموزش نیروهای فعال در این صنعت باید در دستور کار قرار گیرد.»
شیرازی با اشاره به اینکه با تغییر مدیریت سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری، رویکرد ساخت هتلهای پرستاره به ایجاد اقامتگاههای بومگردی تبدیل شده است، تصریح می‌کند: «در شرایط کنونی، چنین تغییر اولویتهایی به صلاح نیست و مدیران ارشد این صنعت باید به لزوم گسترش انواع گوناگون واحدهای اقامتی پی ببرند؛ به عبارت دیگر باید گفت که نه اقامتگاه بومگردی میتواند نیاز گردشگران به هتل را پاسخ دهد و نه گسترش صرف واحدهای هتلی برای تامین نیاز اقامتی گردشگران کافی است.» این فعال گردشگری همچنین خاطرنشان می‌کند: «در حالی که باید زمینه را برای ورود گردشگران علاقهمند به بومگردی و استفاده از خدمات گردشگری ارائه شده از سوی جوامع محلی آماده کرد، توجه به نیاز گردشگران خواهان خدمات لوکس را نیز نباید از نظر دور داشت.»
به گفته دبیر جامعه تورگردانان، بهدلیل محدودیت خدمات گردشگری در کشور و همچنین لزوم اقتصادی افزایش درآمدها از محل این صنعت، تمرکز بر جذب گردشگرانی که از توانایی مالی بالایی برخوردارند و ارقام قابلتوجهی را برای هزینهکرد در سفرهایشان اختصاص میدهند، از اهمیت بالایی برخوردار است و به همین خاطر نباید از فراهم کردن زیرساختهای لازم برای پاسخگویی به نیاز این دسته غافل ماند. شیرازی همچنین تاکید می‌کند: «ما باید زمینه هزینهکرد گردشگران خارجی را فراهم و به گردشگری به چشم یک صنعت ارزآور نگاه کنیم.» او با اشاره به اینکه ایران آمادگی مواجه شدن با توریسم انبوه را ندارد، میگوید: «در صورتیکه به تدریج زمینه استانداردسازی و توسعه خدمات گردشگری در کشور را ایجاد نکنیم، ورود گردشگران خارجی به کشور که فرصتی فوقالعاده برای آینده اقتصادی ایران است به یک چالش جدی بدل خواهد شد.»
از اینرو به باور این فعال گردشگری، پروژه استانداردسازی خدمات گردشگری که بارها از سوی مسوولان دولتی مطرح شده، بسیار لازمالاجراست؛ اقداماتی که نیازمند صرف هزینه نیست و تنها با اعمال تغییرات مدیریتی قابل دستیابی است. علاوه بر اینها، شیرازی مشکل همیشگی عدم سرو غذاهای ایرانی و محلی در رستورانهای کشور و نیز کمبود وسایل نقلیه استانداردی که متناسب با نیاز گردشگران باشد را نیز مطرح و عدم توجه مسوولان به برگزاری همایشها و سمینارها در ماههایی غیر از زمان اوج ورود گردشگران خارجی به کشور را مورد انتقاد قرار میدهد. او خاطر نشان می‌کند: «در صورت این تغییر رویکرد، به جرات میتوان گفت توان زیرساختی کشور برای پذیرش 20درصد گردشگر بیشتر بهوجود خواهد آمد.» در نهایت این فعال گردشگری به محدودیت تردد خودروهای حامل گردشگر در شهرهای توریستی اشاره و اظهار می‌کند: «در حالی سیستمهای مدیریت ترافیک و نیز نیروهای انتظامی، تردد خودروهای گردشگران در برخی مسیرهای شهری را محدود میکنند که در شهرهای گردشگرپذیر دنیا، این محدودیت برای شهروندان همان شهرها و در جهت تسهیل رفت و آمد گردشگران خارجی اعمال میشود.»
در همین حال، عضو هیاتمدیره کانون انجمن صنفی راهنمایان نیز به برشماری کاستیهای فرودگاه بینالمللی امام خمینی پرداخته و اظهار می‌کند: «فعال نبودن همیشگی دفتر اطلاعات گردشگری که در فرودگاه بینالمللی راهاندازی شده یکی از بزرگترین نقطه ضعفهای این ترمینال بینالمللی است که با اهداف توسعه گردشگری در کشور ناسازگار است و این در حالی است که همه کشورها با حداقل فعالیتهای گردشگری، چنین دفتری را در فرودگاههای بینالمللی خود دایر کرده و اطلاعات لازم را برای سیاحت در کشور خود در اختیار گردشگران خارجی قرار میدهند.» محسن حاجی سعید در ادامه میگوید: «علاوه بر این، نبود رستورانهای خوبی که مسافران در زمان توقف خود در این مکان و بهویژه در هنگام بازگشت به کشور خود بتوانند غذای ایرانی صرف کنند، موضوع مورد انتقاد دیگری است که در صورت توجه به آن، فرودگاه مکان مطلوبتری برای زمانهای انتظار طولانی خواهد شد.»
او میافزاید: «معطلی گردشگران خارجی برای تحویل بار یکی دیگر از کاستیهای سیستم خدمترسانی در فرودگاه بینالمللی است و این تاخیر قابلتوجه در مدت زمان گرفتن چمدانها در حالیکه پروازها معمولا شب هنگام در تهران مینشینند و مسافران غالبا خسته سفری چند ساعته و طولانی هستند، جلوه خوشایندی برای گردشگری ایران نخواهد داشت.» به گفته این راهنمای گردشگری، سرویسهای بهداشتی نه چندان مناسب در فرودگاه امام خمینی هم مساله دیگری است که در بدو ورود بر شکلگیری احساس گردشگران خارجی در مورد ایران تاثیر خواهند داشت. حاجی سعید خاطرنشان می‌کند: «در واقع با وجود اینکه این سرویسها در مقایسه با دیگر سرویسهای بهداشتی موجود در کشور از وضعیت مطلوبتری برخوردارند، اما همچنان در شأن یک فرودگاه بینالمللی که نخستین میزبان گردشگران ورودی است، نیستند. در این مورد باید توجه داشت که حضور صرف یک نیروی خدماتی و نظافت گاه به گاه کافی نیست، بلکه رعایت استانداردهای لازم در ساخت و نیز ظاهر و تهویه مطبوع این محیط هم از جمله نکات بسیار اساسی و تا حدود زیادی بیانگر فرهنگ عمومی و اهمیت بهداشت در کشور است.»
او همچنین تصریح می‌کند: «اما خارج از محوطه داخلی فرودگاه، عدم در نظر گرفتن محیطی برای پارک اتوبوسهای گردشگری، به نوعی دیگر ارائه خدمات مناسب به گردشگران را با مشکل مواجه می‌کند؛ آنهم در شرایطی که تعداد اتوبوسها در فرودگاه بهدلیل تعدد پروازها در برخی از ساعات افزایش مییابد و همین عامل منجر به ایجاد ترافیک میشود.» حاجیسعید میافزاید: «کمبود تاکسیهای استاندارد هم یکی دیگر از مشکلات حالحاضر این مجموعه در زمینه ارائه خدمات به گردشگران ورودی است که هرچند در چند سال اخیر بهبود یافته اما همچنان نیازمند ورود بیشتر تاکسیهای متناسب با درخواست گردشگران خارجی است.» عضو هیاتمدیره کانون انجمن صنفی راهنمایان میگوید: «در مجموع باید گفت که ضعفهای موجود نشان میدهد ساختار فرودگاه بینالمللی امامخمینی(ره) بدون در نظر گرفتن ماموریتهای این مکان طراحی شده و از اینرو امکان ارائه خدمات درخور، در پارهای از موارد وجود ندارد.» او همچنین به الزام آموزش پلیسهایی که در بدو ورود، ویزای گردشگران را مهر میکنند اشاره و الزام برخی از گردشگران به دریافت بیمه از دفاتر مستقر در فرودگاه را نیز مورد انتقاد قرار میدهد.
حاجیسعید با بیان اینکه این مساله در مورد همه اعمال نمیشود، در این خصوص اظهار می‌کند: «گردشگران خارجی غالبا بیمه هستند و نیازی به بیمه دوباره ندارند؛ با این همه در صورت الزام، باید این موضوع به صورت یک قانون درآمده و در زمان صدور ویزا به اطلاع گردشگران برسد.» مشکل فعالسازی و استفاده از سیمکارتهایی هم که در فرودگاه عرضه و در اختیار گردشگران قرار میگیرد، دیگر مشکل مطرح شده از سوی این راهنمای تور است و به گفته حاجیسعید باید شعب ارائهدهنده خدمات این سیمکارتها درکشور توزیع و از این طریق دسترسی به آنها آسان شود.
افزایش تقاضای گردشگران برای ورود به کشور و مواجهه شهرهای گردشگرپذیر ایران با جمعیت رو به افزایش مسافران خارجی، یکی از اثرات مستقیم توافق هستهای در سه سال اخیر بوده است؛ اتفاقی خوشایند که البته بهدلیل عدم آمادگی ساختارهای لازم برای پذیرایی از میهمانان خارجی، فعالان این صنعت را دچار احساسی دوگانه کرده است. در این میان تورگردانان و راهنمایان گردشگری دو گروه عمده مشاغلی هستند که با وجود احساس خرسندی از شکلگیری این جریان رو به رشد و قرار گرفتن کسبوکارهایشان در مسیر رونق، از مهیا نبودن زیرساختهای کافی برای پاسخگویی به این اشتیاق فزاینده برای سفر به ایران و نیز عدم امکان ارائه خدمات درخور که سبب پایداری روند ورود گردشگران به کشور شود، ابراز نگرانی میکنند و اتخاذ تصمیمات یکپارچه در سطوح کلان مدیریتی کشور را برای نشاندن این صنعت در جایگاه مطلوب آن، یکی از راهکارهای رشد اقتصادی ایران میدانند.
