واردات لوازم خانگی متوقف شود
درحالی مسئولان و سیاستگذاران وزارت صنعت، معدن و تجارت دوباره برای حمایت از صنعت لوازم خانگی به فکر ارائه تسهیلات و حمایت از تولید افتاده‌اند که حال و روز این صنعت همچنان خوش نیست و واردات بر دوش تولیدکنندگان داخلی سنگینی می‌کند.
درباره شرایط فعلی تولیدکنندگان لوازم خانگی در ایران توضیح می‌دهید.
با توجه به افزایش تقاضای سنتی شب عید در بسیاری از صنایع، لوازم خانگی هم به عنوان یکی از صنایع پرمخاطب در این ایام کمی شاهد تحرک بود، اما این‌که بگوییم این صنعت از رکود خارج شده، در واقع چنین نیست و همچنان تولیدکنندگان با مشکلات عمده‌ای در زمینه تولید دست و پنجه نرم می‌کنند. البته نباید فراموش کنیم بحث تعیین رکود یا رونق در صنایع مختلف متفاوت است و از آنجا که صنعت لوازم خانگی طیف گسترده‌ای از تولیدات را پوشش می‌دهد باید نسبت به تعیین شرایط دقت بیشتری داشته باشیم.
برخی کارشناسان معتقدند دلیل بروز رکود در لوازم خانگی تولیدی ایران به دلیل نامناسب بودن کیفیت تولیدات داخلی و کاهش تقاضاست، نظر شما در این زمینه چیست؟
من به عنوان فردی که نزدیک به چهار دهه در این صنعت مسئولیت دارم، معتقدم خوشبختانه صنعت لوازم خانگی ایران طی سال‌های گذشته روند تکاملی را به لحاظ کیفی و کمی پشت سر گذاشته و این روند هرسال مثبت و مناسب بوده است که شاهد مثال آن نیز اظهارنظر کارشناسان و مخاطبان لوازم خانگی ایران در آخرین نمایشگاه صنعت لوازم خانگی ایران بود که همه به این نکته یعنی پیشرفت چشمگیر تولیدکنندگان ایرانی اشاره کردند. بنابراین واقعیت این است که لوازم خانگی ایران در شرایطی تولید می‌شود که نمی‌توانیم بگوییم، مردم به‌خاطر امتیازهایی مثل کیفیت یا ظاهر کالاها دنبال خرید کالاهای خارجی هستند، چون بهترین برندها و بالاترین استانداردها داخل ایران تولید می‌شود.
اکنون وابستگی در این صنعت بیشتر در کدام بخش است؟
با توجه به تحقیقات انجام‌شده انجمن و دقت در رشد تولید در گروه لوازم خانگی انرژی‌بر و... مثل انواع چینی، کریستال، بلور و تفلون و هم در زمینه قطعات مربوط در تولید لوازم خانگی رشد قابل قبول داشته‌ایم و تنها وابستگی در زمینه کمپرسور یخچال است.
با این شرایط نیازی به واردات کالاهای لوازم خانگی نیست، شما نیز همین نظر را دارید؟
بله دقیقا، معتقدم به هیچ عنوان نباید اجازه واردات لوازم خانگی داده شود چون هیچ کمبودی نداریم و حتی اگر کمبودی هم باشد قابلیت مدیریت آن وجود دارد، چون اگر برخی کالاها را نداشته باشیم، اصلا خللی در زندگی نخواهیم داشت، اما متاسفانه در بسیاری موارد واردات اولین گزینه بوده و همچنان تولیدکنندگان داخلی نادیده گرفته شده‌اند.
یکی از پیامدهای رکود در صنعت لوازم خانگی تعطیلی برخی کارخانه‌های تولیدکننده بود. شما در این زمینه نگران آینده تولید نیستید؟
اجازه دهید در این زمینه توضیح کامل بدهم تا سوءتعبیر نباشد. طی یکی دو دهه گذشته متاسفانه به دلیل نبود استراتژی مشخص در صنعت لوازم خانگی روند ارائه مجوزهای صنعتی و پروانه‌های تولید بسیار غیرمنطقی بوده است، مثلا هیچ آماری از تعداد تولیدکنندگان اجاق گاز در ایران نبود و اصلا مهم نبود که ما به چه تعداد اجاق گاز در سال نیاز داریم. به همین دلیل مازاد تولید ایجاد شد و با تغییر ایجاد شده در بازار آن گروه از تولیدکنندگان که کوچک بودند و اصلا توجیه اقتصادی برای فعالیت خود نداشتند، کم‌کم از بازار حذف شدند. این نکته بسیار مناسب است که بازار تولید هدفمند شده و آن گروه که می‌توانند تخصصی فعالیت کنند، باقی مانده‌اند. ما جزو کشورهایی هستیم که تعداد بسیار زیادی مجوز از سوی نهادهای مسئول برای هر رشته‌ای صادر شده است که از مهم‌ترین گره‌های اقتصادی کشورمان نیز همین مجوزهای بدون پشتوانه بود، اما امروز 60 تا 70 درصد از نیاز بازار لوازم خانگی کشورمان توسط کارخانه‌های بزرگ و اقتصادی ما تامین می‌شود.
اهمیت این کارخانه‌ها چیست که به آن تاکید دارید؟
یکی از مهم‌ترین نکات مربوط به قیمت تمام شده محصولات به دلیل تیراژ بالای این کارخانه‌هاست و دیگری بحث تحقیق و توسعه کارخانه، چون تولید لوازم خانگی به این نکته متکی است. به این صورت که وقتی می‌گوییم لوازم خانگی استاندارد صرفا از نظر کیفیت نیست؛ بلکه از لحاظ زیبایی، طراحی، دوام، ایمنی و کارآیی است، پس وقتی کارخانه‌ای امکان ایجاد بخش تحقیق و توسعه داشته باشد قطعا می‌تواند تمام این نکات را برای محصولاتش رعایت کند.
به نظر شما اصلی‌ترین راهکار برای حمایت از تولیدات داخلی چیست؟
قانون، ابزار تعرفه را برای این کار درنظر گرفته است، اما باید از آن دقیق و صحیح استفاده کنیم، چون تعرفه‌ها درواقع تیغ دولبه است که می‌تواند به جای حمایت از تولید، بلای جان تولیدکنندگان باشد؛ اتفاقی که متاسفانه امروز افتاده است.
شما موانع تولید در ایران را چه عواملی ارزیابی می‌کنید؟
اول نرخ بهره بانکی بالا؛ یکی از دلایل ایجاد رکود، بیکاری و عدم انگیزه سرمایه‌گذاری در صنایع مختلف نرخ بهره بانکی بالاست، بنابراین لازم است این نرخ با نرخ تورم متناسب باشد.
دوم اجازه فعالیت و ارتباط گسترده با بانک‌های خارجی برای نقل انتقال آزاد پول و مبالغ مختلف.
سوم هم مالیات؛ اگر شرایطی برقرار شود که اظهارنامه‌های مالیاتی تولیدکنندگان که مورد تائید حسابرسان است، برای سازمان امور مالیاتی موجه باشد، یکی از مشکلات عمده تولیدکنندگان از بین خواهد رفت. البته در بخش دیگر لازم است فرارهای مالیاتی را نیز به حداقل خود برسانیم و به خوش‌حساب‌ها جایزه بدهیم، البته نه نقدی بلکه با کاهش از مالیات‌آنها.
چهارم قاچاق، یعنی برخورد قاطع با پدیده شوم قاچاق.
به قاچاق اشاره کردید که یکی از مشکلات عمده صنایع مختلف این پدیده شوم است، به نظر شما مشکل کجاست که این معضل برطرف نمی‌شود؟
متاسفانه به دلیل این‌که موازی‌کاری و نبود اراده در این زمینه وجود دارد، شاهد موفق نبودن طرح‌های مختلف شده‌ایم. از نظر موازی‌کاری، سازمان‌ها و نهادهای زیادی در این زمینه تصمیم می‌گیرند و طبیعی است که موازی‌کاری و تصمیم‌گیری‌های مقطعی در آن داشته باشیم.
آیا شما فکر می‌کنید مجازات‌های تعیین شده برای سودجویان و قاچاقچیان مناسب است؟
خیر؛ هیچ تناسبی در زمینه قاچاق با احکام تعیین شده نداریم، اصلا معلوم نیست با متخلفان چه برخوردی می‌شود، آیا کالاها برگردانده می‌شود یا این‌که آنها را از بین می‌برند. آیا مجازات تعیین شده اصلا برای قاچاقچی مهم بوده یا خیر؟ من اعتقاد دارم ریسک قاچاق برای افراد سودجو بسیار پایین است و منافع اقتصادی زیاد، انگیزه‌ای برای تخلف است.
نظر شما درباره تعرفه‌ها برای کنترل و مهار واردات چیست؟
متاسفانه نظام تعرفه‌ای ما بسیار گسترده است، درحالی که کشورهای پیشرفته تنها کمتر از انگشتان یک دست ردیف‌های تعرفه‌ای دارند، ولی ایران بیش از 12 ردیف تعرفه‌ای برای خود ایجاد کرده که همه این موارد مشکل‌آفرین است. البته به تعبیر دیگر اگر بتوانیم موانع دست و پاگیر واردات قانونی کالاهای مختلف را حذف کنیم، قطعا در زمینه کاهش قاچاق تجربه خوبی خواهیم داشت.
به نظر شما اقتصاد مقاومتی در صنعت لوازم خانگی چطور قابل اجراست؟
از سه سال پیش باید برنامه‌های اقتصادی دولت بر مبنای اقتصاد مقاومتی تعیین می‌شد. بر همین اساس حتی اگر هم کمبودی داریم که نداریم، بهتر است مدیریت کنیم، نه این‌که سریع مجوز واردات کالاها را بگیریم؛ این یعنی اقتصاد مقاومتی.
یکی از گلایه‌های تولید کنندگان درباره عدم دسترسی به مواد اولیه داخلی به دلیل فروش‌های خارجی صنایع بالادستی است. نظر شما در این زمینه چیست؟
در کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی، سال گذشته برنامه و جلساتی داشتیم که این مشکل را بررسی کرده و راهکارهایی هم برای آن پیشنهاد دادیم تا مسئولان نسبت به تجدیدنظر در سیاست‌های خود از آنها استفاده کنند، اما از آنجا که عموما صنایع بالادستی توسط هیات مدیره دولتی یا خصولتی اداره می‌شود، زیاد توجهی به مشکلات تولیدکنندگان بخش خصوصی ندارند و با خام‌فروشی متاسفانه مانع ایجاد ارزش افزوده بالاتر در داخل کشورمان شده‌اند. این درحالی است که اعمال تعرفه‌های زیاد برای مواد اولیه مورد نیاز تولیدکنندگان باعث شده، نه‌تنها تولیدات داخلی گران‌تر شده باشند؛ بلکه رقابت خارجی را هم واگذار کرده باشیم.
اصلا وقتی صنعت لوازم خانگی که می‌تواند ارزش افزوده بالاتری داشته باشد، چرا باید صادرات مواد اولیه آن را هم به صورت خام داشته باشیم تا تولیدکنندگان داخلی با کمبود مواد اولیه مواجه باشند و در ادامه آن شاهد واردات گسترده کالاهای خارجی باشیم.
آیا در این زمینه مثالی هم داریم؟
بله، متاسفانه در یکی از بازدیدهای اخیرم از یکی از فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای با کمال تعجب دیدم خودرویی لوکس به عنوان جایزه خرید بلور ترکیه به نمایش گذاشته‌اند. آیا این منطقی است و مسئولان نباید در این زمینه رسیدگی جدی داشته باشند. این درحالی است که امروز کارخانجات بلورسازی ما بهترین کریستال و بلور را تولید می‌کنند و در این زمینه بعضا کیفیت بالای محصولات و تشابه آنها با کالاهای معتبر خارجی برایمان دردسرساز شده است، چون سودجویان تولیدات ایران را با برندهای خارجی در بازارهای دیگر فروخته‌اند.
