بازار سنگ‌های قیمتی در دست چین و مالزی
در حال حاضر استخراج و فرآوری، صادرات و تجارت سنگ‌های قیمتی در تمام دنیا رواج پیدا کرده و اکثر کشورهای جهان با تجارت در این صنعت میلیون‌ها دلار درآمد دارند.
در ایران نیز انواع سنگ‌های قیمتی به جز الماس یافت می‌شود و معادن سنگ‌های قیمتی به عنوان مثال فیروزه و عقیق در شهرهای مشهد، قم و... وجود دارند که متاسفانه به دلیل بی‌توجهی نتوانسته‌اند از تمام پتانسیل خود در این صنعت استفاده کنند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از کسب و کار ، یکی از کمبودهایی که هم‌اکنون وجود دارد، نیاز به دستگاه‌های جدید و به‌روز برای استخراج و تراش سنگ‌های قیمتی و جواهرات است زیرا با وجود افراد متخصص و معادن غنی از نظر داشتن تجهیزات مناسب از سایر کشورها عقب‌تر هستیم.
کاهش تولید سنگ‌های قیمتی به دلیل وجود تجهیزات زیرزمینی و سنتی
این در حالیست که صابر عمورسولی، رئیس خانه معدن استان قم نیز درباره این صنعت گفته است که دولت باید با حمایت و ترغیب عمومی، از این شغل و همچنین رسانه‌ها با روشنگری درباره مصرف کالای باکیفیت نسبت به توسعه این شغل کمک کنند. وی تاکید کرد: توان تولید به دلیل وجود تجهیزات زیرزمینی و سنتی بالا نیست که باید با حمایت دولت و همت بخش خصوصی سنگ و کاربرد فراوان آن را معرفی و بسترها را آماده کرد. تشکلی باید در این زمینه شکل بگیرد که فعالیت‌های این عرصه را به سمت بازار هدایت کند تا فرصت‌ها و تهدیدهای بازار شناسایی شود. این طرح جامع باید در عرصه سنگ‌های نیمه‌قیمتی اجرا و رقابت سازنده‌ای ایجاد شود.
عمورسولی از جمله مشکلات این عرصه را پراکندگی فعالیت‌های این حوزه عنوان کرد و گفت: میزان شاغلان این رشته محدود است و از سویی نیز رشته‌ای است که هر کسی می‌تواند با 10 میلیون تومان سرمایه یک کارگاه را تشکیل دهد و باید این موضوع روشن شود که کاربرد سنگ‌های زینتی تنها در انگشتر نیست، بلکه می‌توانند به عنوان وسایل زینتی در ابعاد بزرگ‌تر در ساخت درهای حرم و گنبدها به‌کارگرفته شود.
رئیس خانه معدن استان قم اظهار کرد: مشکل اصلی، تخصص برش سنگ‌هاست که در ایران وجود ندارد و این سنگ‌ها با هر وسیله‌ای قابل برش نیستند. متاسفانه در حد همین نگین‌سازی با مشکل تکنولوژی روبه‌رو هستیم که پراکندگی بازار و شناسایی نشدن دست‌اندرکاران این موضوع نیز به سایر مشکلات اضافه شده است.
عمورسولی، نبود دانش تخصصی و فنی در این حوزه را از مشکلات کلیدی این صنعت دانست و ادامه داد: نبود یک تشکل خاص و بی‌توجهی مسئولان به این بخش باعث مغفول ماندن این پتانسیل بزرگ و ارزشمند شده است.
پتانسیل بالای صنعت سنگ‌های قیمتی در اشتغالزایی
رئیس اتحادیه طلا و جواهر
رئیس اتحادیه سازندگان و فروشندگان طلا و جواهر تهران درباره اهمیت صنعت سنگ‌های قیمتی گفت: بازار سنگ‌های قیمتی در سراسر جهان دارای اهمیت بسیاری بوده و هست و کشورهای جهان از این طریق تجارت‌های پرسودی را هم به تنهایی و هم با به‌کارگیری آن در صنعت طلا و جواهر می‌کنند.
محمد کشتی‌آرای افزود: با توجه به اینکه رواج استفاده از سنگ‌های قیمتی بسیار افزایش یافته، اما هیچ توجه جدی و موثری را در این خصوص شاهد نیستیم و اجازه داده‌ایم بازارهای ما را کشورهایی چون چین، مالزی، تایلند، هنگ‌کنگ و برخی کشورهای اروپایی بگیرند و سود سرشاری نصیب خود کنند. این فعال صنفی اشتغالزایی این صنعت را در جهان بالا دانست و توضیح داد: اگر به این صنعت توجه شود، امکان اشتغالزایی از طریق آن افزایش زیادی خواهد داشت. همچنین اگر از سوی مسئولان ذیربط از توسعه صنعت سنگ‌های قیمتی حمایت‌های منطقی صورت گیرد، می‌تواند زمینه فرصت‌های شغلی مستقیم و غیرمستقیم فراوانی را فراهم کرد.
به گفته کشتی‌آرای، اتحادیه طلا و جواهر می‌تواند با حمایت دولت و کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، چرخه تولید و اشتغال را در حوزه طلا و جواهر و همچنین سنگ‌های قیمتی به حرکت درآورد. البته ضعف‌هایی در این رابطه وجود دارد که باید درصدد حل آنها باشیم. وی در اشاره به این مشکلات ادامه داد: ضعف‌هایی که در اجرای قانون مالیات بر ارزش‌افزوده بر اصناف وجود دارد، باید حل شود. یکی از مشکلات اساسی در دریافت ارزش‌افزوده از اصل طلا که خود یک کالای سرمایه‌ای است، بود. در صورتی است که باید مالیات از اجرت کاری که روی کار انجام می‌شود، دریافت شود.
کشتی‌آرای در ادامه همچنین به بازار پر از مشتری این سنگ‌ها اشاره کرده و افزود: با توجه به ویژگی‌های خاص و جذابیت این سنگ‌ها امکان بازاریابی و فروش در داخل و خارج کشور به نحو مطلوبی وجود دارد، اما بالا بودن قیمت این نوع سنگ‌ها مشتریان را محدودتر کرده است. بنابراین باید از کل پتانسیل موجود در کشور استفاده کرد. ما امتیازات بسیاری در این حوزه داریم که باید از آنها استفاده کرد. نزدیکی فرهنگی و جغرافیایی و وجود سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی متنوع در ایران به همراه نیروهای آموزش‌دیده و متخصص و ذوغ و هنر بالا از جمله امتیازات ایران در این صنعت است. برای توسعه این صنعت در کشور می‌توان کارگاه‌های کوچک و بزرگ در شهرهای مختلف با هزینه نسبی کم راه‌اندازی کرد.
ورود سنگ‌های مصنوعی چینی، ضربه بزرگ اقتصادی
کارشناس ارشد سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی
محمد فراهانی، کارشناس ارشد سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی نیر درباره پیشینه و اهمیت تجارت سنگ‌های قیمتی در دنیا گفت: صنعت سنگ‌های قیمتی سال‌های سال است که در تمام دنیا از آن بهره‌برداری شده و به مرحله سوددهی فراوان رسیده است. تمام کشورهای جهان از این صنعت درآمدزایی می‌کنند و با تلفیق آن با صنعت طلا و جواهر توانسته‌اند سودهای میلیون دلاری برای اقتصاد کشور خود به ارمغان بیاورند.
فراهانی ادامه داد: رشد در این صنعت نیازمند حمایت است. باید به پتانسیل خود در این حوزه توجه کنیم و ببینیم چه نیازهایی را باید برای دستیابی به سودهای میلیونی برای کشور مرتفع کنیم. این کارشناس توضیح داد: در این راه احتیاج به دستگاه‌های مجهز است. البته نیاز به بسیاری چیزهای دیگر برای رونق صنعت است، اما این دستگاه‌ها ابتدایی‌ترین نیاز فعالان حوزه است. کشور ما فاقد دستگاه‌های مجهز و پیشرفته در این صنعت است. بنابراین فرآوری سنگ‌های قیمتی با قیمت بالایی در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد. به همین جهت نمی‌توانیم با کشورهای دیگر رقابت کنیم.
محمد فراهانی در ادامه با اشاره به اینکه سنگ‌های تزئینی و قیمتی را از جنبه مذهبی نیز می‌توان درآمدزا دانست، عنوان کرد: سنگ عقیق یکی از سنگ‌های تزئینی است که در کشور به دلایل مختلف همچون مذهبی مورد استقبال قرار گرفته، اما به گفته برخی افراد حاضر در بازار خرید و فروش این سنگ، میزان استقبال از عقیق در سال‌های اخیر بسیار کاهش یافته است، چرا که در رقابت با نمونه‌های خارجی و به‌ویژه نمونه‌های چینی حرفی برای گفتن نداریم.
وی در توضیح این مطلب، ورود سنگ‌های مصنوعی از چین را معضل و ضربه بزرگی به اقتصاد عنوان کرد و گفت: عقیق‌های به اصطلاح رنگی، سنگ نیستند و از نوع شیشه‌های رنگی واردشده از چین هستند و توسط تجار مشهدی به وفور با قیمت‌های ناچیز در استان پخش می‌شود. قانونی برای منع واردات این سنگ‌ها در کشور وجود ندارد. به دلیل نبود اطلاعات درباره این سنگ‌ها و سود بالا برای فروشندگان ، سنگ‌های چینی خریدوفروش می‌شود و متاسفانه فروشندگان نیز به مشتریان می‌فروشند.
ایران؛ بهشت گمشده سنگ‌های قیمتی
کارشناس ارشد زمین‌شناسی
محمد شهسواری، کارشناس ارشد زمین‌شناسی درباره اهمیت درآمدزایی از این صنعت گفت: در حال حاضر تجارت سنگ‌های قیمتی و درآمدزایی کشورهای جهان از این طریق به قدری افزایش یافته که تاثیر مستقیمی در تولید ناخالص ملی آنها گذاشته است. شهسواری ادامه داد: در ایران نیز چند سالی است که بسیاری از تجار و زمین‌شناسان و همچنین فعالان صنعت طلا و جواهر به سمت این صنعت رفته و به فکر درآمدزایی و تجارت از این طریق افتاده‌اند، اما متاسفانه باید به این نکته اشاره شود که هیچ مرکز مطالعه علمی دقیق و سازمان‌یافته در توزیع و اکتشاف سنگ‌های قیمتی در ایران وجود ندارد.
این فعال حوزه سنگ‌های قیمتی در توضیح این مطلب اظهار داشت: باز هم متاسفانه ایران یک نقش کوچک در تجارت سنگ قیمتی دارد و با اینکه در تمام دنیا از ایران به عنوان بهشت سنگ‌های قیمتی یاد می‌کنند، اما این بهشت در حال حاضر گم شده و کمتر کسی از مسئولان به فکر احیای درآمدزایی و تجارت از این صنعت پرسود است. این در حالیست که اگر به این صنعت توجه و تمرکز شود و همچنین راه برای کسانی که در این شاخه‌ها کار می‌کنند باز شود، می‌توان با برنامه‌ریزی مدون و با توجه با مواد معدنی سرشار ایران امکان فرآوری و صادرات را فراهم کرد.
وی همچنین تصریح کرد: تعرفه بالای گمرکی برای واردات سنگ‌های قیمتی یکی دیگر از مشکلات است. سنگ‌هایی مانند برلیان، یاقوت قرمز و یاقوت کبود و زمرد را در داخل کشور نداریم که باید وارد کنیم، اما به دلیل تعرفه گمرکی و ارزش‌افزوده که باید بپردازیم، عملا مقرون به صرفه نیست. گمرک باید آیین‌نامه‌هایی تدوین کند تا بتوان اینگونه مصنوعات را با هدف صادراتی وارد کشور کرده و دوباره خارج کنیم که ارزش‌افزوده بالا و ارزآوری خوبی برای کشور داشته باشد.
به گفته این کارشناس، چرا در ایران با وجود ذخایر عظیم سنگ‌های زینتی و قیمتی و همچنین استعداد و خلاقیت هنرمندان در طراحی‌های ناب، همچنان شاهد واردات زیورآلات از دیگر کشورها هستیم؟ به گفته محمد شهسواری، تا وقتی جواهرات به عنوان یک صنعت دیده نشود و طراحان طلا و جواهرات حمایت نشوند و صنعت سنگ‌های قیمتی همچنان ناشناخته باقی بماند و واردات ادامه یابد، ایران نمی‌تواند جایگاه واقعی خود را در جهان پیدا کند.
