بازار لوازم خانگی ؛ باثبات اما خالی از تقاضا

به گزارش اقتصادآنلاین ، قانون نوشت : «یادش بخیر، زمانی اینجا جای پارک نبود. همیشه برای وانت‌هایی که جنس می‌آوردند، مشکل جای پارک داشتیم. مردمی که برای خرید می‌آمدند نیزتکلیف ماشین‌هایشان معلوم نبود. برای همین ،دوبله و حتی سوبله پارک کردن در امین‌حضور کاملا عادی بود. اما حالا خیابان که چه عرض کنم، انبارهای امین‌حضور هم خلوت شده است». این‌ها را سعید، یکی از فروشندگان لوازم خانگی در امین‌حضور می‌گوید. راست می‌گفت. تا همین یکی دو سال پیش اینجا به عنوان قطب و مرکز فروش لوازم خانگی در ایران رونق بسیاری داشت و به خاطر شلوغی، در مغازه‌ها و پیاده‌روها و حتی خیابان جای سوزن انداختن نبود. اما انگار سایه رکود بلند شده که حضورش را در امین‌حضور نیز می‌توان به راحتی احساس کرد.

پول نیست آقاجان!

حاج جلیل را به عنوان کهنه‌کار بازار لوازم خانگی معرفی می‌کنند. به سراغش می‌روم. مغازه‌اش انتهای یک کوچه است. هنوز روی میزش چرتکه به جای ماشین حساب خودنمایی می‌کند. مغازه‌اش بوی خاص و نوستالژیکی می‌دهد که مرا یاد مغازه پدربزرگم می‌اندازد و خاطرات خوش کودکی.

- جانم! چیزی می‌خواستید؟ این را شاگرد ریز نقشش می‌گوید و به استقبالم می‌آید.

می‌گویم خبرنگارم و برای تهیه گزارشی از وضع بازار لوازم خانگی آمده‌ام.

«بازار؟ کدوم بازار؟ بازار می‌بینی شما؟».

این را حاج جلیل می‌گوید و ادامه می‌دهد: «بنویس پول نیست آقاجان! مردم پول ندارند. مردم از پس پرداخت هزینه‌های خورد و خوراک‌شان بر نمی‌آیند، بیایند ساید بخرند؟».

می‌گویم یعنی لوازم خانگی گران است؟

«تا همین سه چهار سال پیش قیمت‌ها خیلی گران نبود به جز برندهای لوکس که قضیه‌اش فرق می‌کند اما ناگهان قیمت‌ها روز به روز بالا می‌رفت. یعنی امروز یک قیمت بود، فردا 100 هزار تومان گران‌تر». حاج جلیل این را می‌گوید و ادامه می‌دهد: «این شوک باعث شد مردم هجوم عجیبی به بازار بیاورند. همه هم از ترس گرانی بود. الان ولی مدتی است بازار ثبات دارد .اگرچه بعضی از برندها قیمت‌شان را خودشان بدون هیچ ضابطه‌ای گران می‌کنند. ایرانی و خارجی‌اش هم فرقی ندارد. خارجی‌ها که تکلیف‌شان معلوم است اما در مورد برندهای داخلی، بحث گران کردن محصولات‌شان تا حدودی به دلیل عدم نظارت از سوی سازمان متولی است و البته رقابت با برندهای خارجی».

مردم منتظرند!

برخلاف نظر برخی که معتقدند مردم پول ندارند و دست‌شان خالی است و همین دلیل عدم استقبال آن‌ها از بازار لوازم خانگی است، عده‌ای دیگر معتقدند که مردم پول دارند اما منتظرند گشایشی اتفاق بیفتد. این را یکی از فروشنده‌های لوازم خانگی در خیابان جمهوری می‌گوید و ادامه می‌دهد: «مردم هنوز منتظر رونق و شکوفایی بعد از برجام هستند و فکر می‌کنند همه چیز ارزان می‌شود». محمد می‌گوید: «حتی برخی تولیدکننده‌ها و خریداران عمده ، همسو با مردم محتاط شده‌اند که نکند جنسی را بخرند و فردا قیمتش نصف شود! من از شما می‌پرسم تا حالا سابقه داشته چیزی در این مملکت ارزان شود؟ همه دست نگه داشته‌اند و منتظر اما و اگرند».

بلایی به نام قاچاق

واردات افسار گسیخته لوازم خانگی خارجی از یک سو و کالای قاچاق از سوی دیگر، یکی دیگر از مشکلاتی است که به کسادی بازار دامن زده است. مرتضی یکی از کسانی است که می‌گوید ترجیح می‌دهد برای خرید لوازم مورد نیازش به مکانی همچون کوچه مروی برود.«اوایل برای خرید شکلات‌های خارجی به اینجا می‌آمدم اما حالا بعضی لوازم خانگی را با قیمت خیلی مناسب می‌توانم از اینجا بخرم. کیفیت‌شان خوب است اما چون قاچاق هستند ارزان‌ترند». باور اشتباهی که در جامعه امروز ما رواج دارد، این است که برخی گمان می‌کنند اجناس قاچاق اصل است و آنچه در داخل کشور و با گارانتی ارائه می‌شود، اصل نیست و اصطلاح بازار مشترک را به کار می‌برند و معتقدند با نمونه با کیفیت خارجی، تفاوت فراوانی دارد. البته یکی از عواملی که موجب شده است مردم اجناس قاچاق بدون گارانتی را به اجناس خارجی که توسط برندها در داخل با گارانتی عرضه می‌شود، ترجیح دهند این است که در برخی مواقع ارائه خدمات پس از فروش در مورد لوازم خانگی آن‌قدر ضعیف و از کیفیت پایینی برخوردار است که درعمل، بود و نبود آن دردی از مصرف کنندگان دوا نمی‌کند».

داشتن یا نداشتن گارانتی؛ مساله‌ این نیست!

یکی از فروشندگان لوازم خانگی که روی تابلوی آن نشان یکی از برندهای پر طرفدار لوازم خانگی نقش بسته است، می‌گوید:« واقعیت این است که بسیاری از این فروشگاه‌هایی که خود را نمایندگی برندی معرفی می‌کنند، حتی مجوز فروش لوازم خانگی ندارند، چه برسد به نمایندگی یک برند و همین سبب می‌شود اجناس را با گارانتی‌های متفرقه عرضه کنند که اصلا وضعیت مشخصی ندارند و مردم نیز برای 100 هزار تومان ارزان‌تر خریدن یک کالا، تن به این وضعیت می‌دهند؛ غافل از اینکه در صورت خرابی هیچ کس جوابگوی آن‌ها نیست و یا ارائه خدمات بسیار ضعیف است». وی خاطرنشان می‌کند که چون برخی از تولیدات داخلی لوازم خانگی بومی نیست، تولیدکنندگان با وارد کردن قطعات و مونتاژ آن‌ها، محصولات را عرضه می‌کنند و همین تاثیرات کوچک‌، قیمت تولیدات داخل را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در برخی مواقع مشتری کالایی را می‌خرد و در منزل متوجه نقص و یا کمبود یا نبود برخی قطعات آن می‌شود. این فروشنده لوازم خانگی با اشاره به عدم روند صحیح فرآیند فروش محصولات تولیدی داخل کشور می‌گوید: «برخلاف کشور ما که با خرید یک کالا، ارتباط مشتری با برند قطع می‌شود، در اکثر مناطق دنیا معامله در مرحله فروش خلاصه نمی‌شود بلکه سه حلقه خدمات پیش از فروش، شامل تبلیغات و ارائه محصولات، خدمات حین فروش و خدمات پس از فروش، درصورت نقص فنی و مشکلاتی از این دست، برند را با مشتری در ارتباط قرار می‌دهد».

عدم‌نظارت بر بازار قاچاق

تا همین چند سال پیش، سیستم شبنم برای نظارت بر کالای قاچاق اجرا می‌شد اما این اقدام به جهت نبود زیرساخت‌ها، موفقیت‌آمیز نبود. برخی اجناس حتی با برچسب شبنم تقلبی عرضه می‌شد و همین نیز عاملی برای عدم موفقیت کار بود. این اواخر فاکتور خرید یا برگه گارانتی شرکت‌های وارد‌کننده، شناسنامه کالاهای خارجی و مجوز آنان برای فروش در بازار است. رضا فروشنده‌ای در امین حضور است که معتقد است ماموران با چشم پوشی از وضعیت بازار، مالیات مغازه‌ها را علی‌الراس حساب می‌کنند. برای محاسبه دقیق مالیات مغازه‌ها، دستگاه‌هایی را در اختیار کسبه قرار دادند تا ترتیب فروش هر محصول در آن ثبت شود اما چون فقط حدود 300 فروشگاه در بازار جواز کسب دارند، طرح شکست خورد.

افت فروش

افت فروش، نیمی از مغازه‌های فروش لوازم خانگی را تعطیل کرده است. رضا می‌گوید: «این ارقامی که ماموران مالیات محاسبه می‌کنند، در شرایط فعلی بازار معادل درآمد دوماه فروش کسبه نیزنیست. فروش ما آن‌قدر کم‌رونق شده که شارژ پاساژ و هزینه انبار ماه گذشته را پرداخت نکرده‌ام. عمده فروشان پاساژ بیشتر از کسبه خیابان متضرر شده‌اند.کاهش فروش، سبب شده تا بیش از نیمی از کسبه که بیشترمغازه‌داران در پاساژها و خیابان امین‌حضور هستند، کار را تعطیل کنند. چون به علت کاهش درآمدها و افزایش اجاره‌بها دیگر توان پرداخت آن را ندارند، با صاحبان مغازه‌ها به مشکل برخورده‌اند».

جشنواره‌ها نیز دیگر کارساز نیستند

از میان اندک کسانی که برای خرید به امین حضور آمده‌اند، به خانواده‌ای برمی‌خورم که برای خرید جهیزیه آمده‌اند. پدر خانواده می‌گوید ترجیح می‌دهم جنس خارجی بخرم اما کاش این کار را از یکی دو سال زودتر شروع کرده بودم. او لبخندی می‌زند و ادامه می‌دهد: «خرید یکجای لوازم خانگی، هزینه مضاعفی بر خانواده‌ها تحمیل می‌کند و باید، هم فرصت کافی داشته باشی و هم جیب پرپول. فروشنده‌ها هم اصلا تخفیف نمی‌دهند. اطلاعات درستی هم نمی‌دهند. همه چیز را باید خودت بپرسی یا از تجارت دوست و آشنا برای خرید خود استفاده کنیم». او ادامه می‌دهد: «این همه تبلیغات برای جشنواره‌های مختلف می‌کنند ولی در عمل وقتی به بازار می‌آیی، آن‌قدر برای خرید و تخفیف شرط و شروط می‌گذارند که از خیرش بگذری. هر چه صبر کردیم جنس ارزان شود و اتفاقی بعد از تحریم‌ها بیفتد، هیچ نشد؛ تازه برخی اجناس گران‌تر شدند. گفتیم شاید برندهای آلمانی و ژاپنی بیاید ولی بازار در قبضه چینی‌هاست».

راهکاری برای رونق بازار

در این میان احمد آریایی‌نژاد معتقد است، عدم حمایت دولت از تولیدکنندگان داخلی و بی‌اعتمادی افراد نسبت به این محصولات، عوامل تاثیرگذار بر رکود بازار هستند. به گفته این نماینده مجلس برخی تولیدات داخلی با محصولات خارجی توان رقابت دارند اما در این میان برخی تولیدکنندگان نیز با تولید محصولات بی‌کیفیت، سبب بی‌اعتمادی مصرف‌کنندگان و کارشکنی در بازار تولید محصولات باکیفیت شده‌اند.

بیشتر رکود بازار به خاطر کاهش درآمد مردم است

عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در مورد راهکارهای رونق در بازار نیز یادآورمی‌شود: «با آموزش افراد مستعد، واردات دانش فنی پیشرفته و استفاده از آن در کارخانه‌های تولید لوازم خانگی، می‌توان با استفاده از تخصص نسل جوان در این بخش به مرحله اجرایی و عرضه تولیدات با کیفیت برای تامین نیاز داخلی و ارائه آن در بازارهای جهانی جامه عمل پوشاند». به گفته وی بیشتر رکود بازار به خاطر کاهش درآمد مردم و افزایش هزینه‌های افراد است، به همین سبب با اتخاذ سیاست‌های مناسب می‌توان از ادامه وضعیت کسادی بازار جلوگیری کرد. با شرایط موجود، کسانی نیز هستندکه معتقدند رکود در بازار حاکم نیست. یکی از آن‌ها محمد طحان پور، رییس اتحادیه صنف لوازم خانگی است که می‌گوید: «طبق گزارش‌های اعلامی، عمده شیفت‌های کاری کارخانه‌ها در این ایام مشغول هستند و اعتقادی به رکود در بازار ندارم. بیشتر مردم در این شرایط به سبب ثبات و امنیت در بازار با توجه به نیازهای شان دست به خرید می‌زنند».

بالا بودن هزینه تولید

وی با اشاره به بالا بودن هزینه تولید برخی از کالاهای داخلی می‌گوید: «دریافت وام‌های سنگین، واردات قطعات بی‌کیفیت و گران‌قیمت خارجی، هزینه پرداخت حقوق کارگران و بسیاری از عوامل دیگر از سوی تولیدکنندگان موجب افزایش قیمت تمام‌شده این محصولات می‌شود». به گفته رییس اتحادیه لوازم خانگی، تقاضا از سوی فروشندگان لوازم خانگی در حال حاضر کاهش یافته و روش‌های عرضه کالاها در کشور به روزرسانی شده است و فروش برخی از کسبه در بازار رقابتی شده و از طریق روش‌های نوین صورت می‌گیرد. طحان‌پور در مورد الزام تولید محصولات با کیفیت از سوی تولیدکنندگان، می‌گوید بخشی از تولیدکنندگان در مرحله بهره‌برداری از تولیدات با کیفیت در عرصه بازارهای جهانی و داخلی هستند که موجب درآمدزایی برای کشور و توسعه فعالیت‌شان شده است. به اعتقاد وی سرمایه‌گذاری برای تولید برخی از قطعات لوازم خانگی بیش از هزینه واردات است.