ترامپ در گزارش تیلرسون دست بُرد
لحن رکس تیلرسون، وزیر خارجه ایالات متحده، در نامه اخیرش به کنگره ملایم‌تر از آن بوده است که مافوقش را راضی کند. ازهمین‌رو دونالد ترامپ شخصا وارد عمل شده تا نامه‌ای تندتر و هشدارآمیزتر تهیه شود؛ نامه‌ای که در واقع گزارش پایبندی ایران به تعهدات برجامی‌اش بود.
یک مقام کاخ سفید گفته است ترامپ از وزیر خارجه خواسته بود تا پیش‌نویس نامه مذکور را تغییر دهد؛ چراکه از نظر او آنچه «فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران در خاورمیانه و حمایت از گروه‌های تروریستی» می‌نامد، نادیده گرفته شده بود. به دستور ترامپ بود که تیلرسون یک روز بعد از ارائه گزارش به کنگره هشدار داد که «عدم مهار» ایران می‌تواند تهدیدی علیه صلح و ثبات جهان باشد و اگر ایران مهار نشود، راه کره‌شمالی را خواهد پیمود. وزیر خارجه آمریکا گفت دولت او در حال بررسی جامع سیاست خود در قبال ایران است و وقتی نتایج این بررسی را نهایی کنند به‌طور مشخص و محکم با چالش ایران برخورد خواهند کرد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق ، ترامپ به این هشدار اکتفا نکرد و فردای آن روز با تأکید بر اینکه ایران به روح توافق هسته‌ای عمل نمی‌کند، از بررسی خیلی خیلی دقیق آمریکا و حرف‌هایی که دراین‌باره دارند، سخن گفت. به‌این‌ترتیب دولت ترامپ اگرچه تأیید کرد ایران به تعهدات برجامی خود پایبند بوده است، با طرح ادعاهای همیشگی خود در مورد رفتار ایران در منطقه باب بررسی برجام را باز گذاشت. محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان، که هیچ‌یک از اظهارات و ادعاهای آمریکایی‌ها را بی‌پاسخ نمی‌گذارد، همین چند روز پیش بعد از تهدید ترامپ به گفتن حرف‌هایش درباره برجام، دست پیش گرفت و گفت: «آمریکا تاکنون هم از متن برجام و هم از روح این توافق، سرپیچی کرده است». او دیروز هم در حاشیه جلسه هیئت دولت در پاسخ به سؤالی درباره احتمال عدم پایبندی آمریکا به برجام گفت: «به این حرف‌ها توجه نکنید».
بازی در زمینی دیگر
نگاهی به مواضع و رفتار دولت ترامپ که همین شنبه صدروزه می‌شود به‌قدر کافی امیدوار‌کننده است که بلایی سر برجام نمی‌آید اما لحن تهاجمی و تصمیم‌گیری‌های یکباره او مانع از اطمینان خاطر می‌شود. هرچه باشد حرف از رئیس‌جمهوری است که هنوز به کاخ سفید نرسیده از پاره‌کردن برجام حرف می‌زد و توافق هسته‌ای ایران و ١+٥ را فاجعه‌بار می‌خواند. درعین‌حال مشاوری (ولید فارس) داشت که اظهارت او را تعدیل می‌کرد و گفت: «پاره‌کردن شاید واژه خیلی تندی باشد، اما او توافقی را که قبلا صورت گرفته برمی‌دارد و با اروپاییان و طرف‌های تماس، بازبینی می‌کند». موضع‌گیری ترامپ درباره برجام بعد از پیروزی در انتخابات از این هم متعادل‌تر شد و حالا طرف آمریکایی از بررسی برجام سخن می‌گوید. درعین‌حال قبول دارد که ایران به تعهدات خود پایبند است. یک مقام آگاه در وزارت امور خارجه کشورمان این را یکی از نشانه‌هایی می‌داند که ثابت می‌کند دولت ترامپ به‌زودی تعلیق تحریم‌ها را تمدید می‌کند و با این اقدام – باوجود هیاهوی تبلیغاتی - تعهد خود به برجام را ثابت می‌کند. مسئله اینجاست که برجام محل اختلاف ایران و آمریکا نیست بنابراین ترامپ که می‌داند خروج از توافق هسته‌ای هزینه سنگینی برایش دارد همه تلاش خود را به کار گرفته تا با ایجاد فضای بی‌اعتمادی در دنیا علیه ایران شرایط را برای مقامات کشورمان سخت کند و آنان را به حدی از عصبانیت برساند که هزینه زیر توافق‌زدن را به جان بخرند.
از نخستین فرمان اجرائی تا تحریم‌های غیرهسته‌ای
ترامپ شاید تهدیدی جدی برای برجام نباشد اما با تغییر زمین بازی، دشمنی با ایران را به‌شدت ادامه می‌دهد. قراردادن ایران در کنار شش کشور مسلمان دیگر و ممانعت از صدور ویزا برای اتباع ایرانی اولین اقدام او علیه ایران بود. رویکرد ترامپ در قبال دیگر کشورهای منطقه از جمله عربستان سعودی نیز در راستای تنگ‌‌کردن عرصه برای ایران بود. او که در دوران مبارزات انتخاباتی می‌گفت از عربستان در مقابل ایران حمایت می‌کند بعد از راه‌یابی به کاخ سفید با محمدبن‌سلمان، جانشین ولیعهد عربستان، در واشنگتن ملاقات کرد؛ ملاقاتی که از نگاه سعودی‌ها نقطه‌عطفی در روابط دو کشور بود. طبیعی است عربستان به‌عنوان متحد قدیمی آمریکا و رقیب منطقه‌ای ایران از این فضا استفاده کرد و رایزنی‌های طولانی عادل‌الجبیر در واشنگتن به همین‌دلیل بود. حال اگر آن سفر ترامپ به عربستان که یک مقام بلندپایه آمریکا در گفت‌وگو با رویترز از آن خبر داده است، انجام شود باید منتظر تغییراتی در اوضاع منطقه بود؛ تغییراتی که حتما موجبات نارضایتی ایران را فراهم می‌کند.
ترامپ که دولت قبل از خود را زیادی مهربان می‌دانست و به باج‌دهی به ایران متهم می‌کرد به افزایش تحریم‌های غیرهسته‌ای روی آورده است. وزارت خزانه‌داری آمریکا به بهانه آزمایش‌های موشکی ایران ١٢ شرکت و ١٣٣ فرد را به فهرست تحریم‌های خود افزود. ایران نیز پاسخ متقابلی داد. آمریکایی‌ها بعد از آن حقوق بشر را بهانه کردند و سخنگوی کاخ‌سفید از افزوده‌شدن برادر قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، به فهرست تحریم‌ها خبر داد.
با همه اینها تحلیلگران روابط بین‌الملل اعتقاد دارند موضع‌گیری‌های ترامپ در برابر ایران بعد از اتمام این صد روز به‌مرور متعادل‌تر می‌شود و طرفین به برجام پایبند خواهند ماند.
