ناکامی کاهش دستوری پهنای باند

اگرچه همه اپراتورها پس از ابلاغ این دستور از اجرای بی چون و چرای آن پس از آماده‌سازی زیرساختشان خبر دادند اما حالا برخی از اپراتورها اعلام کردند که این 50 درصد تخفیف را در اینترنت آزاد کاربرانشان محاسبه خواهند کرد و نه بسته‌های حجمی که عموما کاربران از آن استفاده می‌کنند.این مساله نشانه‌ای است از این مساله که اپراتورها ترجیح می‌دهند خودشان در بازار رقابت برای کاربرانشان مشوق ایجاد کنند تا اینکه مجبور شوند بنابه دستور مصوبه‌ای را اجرایی کنند.

تشویق اپراتورها

به نظر می‌رسد سازمان تنظیم مقررات رادیویی و شرکت ارتباطات زیرساخت قصد دارد با نرمش بیشتری اپراتورها و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنت را مجاب به رعایت این مصوبه کند تا در نهایت آنچه باعث بهره‌مندی کاربران می‌شود رضایت‌بخش باشد. چندی پیش محمدجواد آذری جهرمی، مدیر عامل شرکت ارتباطات زیرساخت اعلام کرد که از 29 فروردین ماه قیمت تمام شده خرید پهنای باند برای اپراتورهای اینترنتی و تلفن همراه که ترافیک داخلی عرضه می‌کنند از اول فروردین ۹۶ کاهش پیدا می‌کند. به گفته او، کم شدن تعرفه پهنای باند برای مصرف خدمات بومی داخل کشور، باید به‌صورتی انجام شود که کاربران از محتوای داخلی و سرویس‌های بومی استفاده کنند و سرویس‌های داخلی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات رونق بیشتری بگیرد تا این موضوع در نهایت زمینه‌ساز اشتغال در این حوزه شود.

او با اشاره به کم شدن نرخ پهنای باند ارتباطات داخل کشور اعلام کرد که کاهش ۲۰درصدی تعرفه پهنای باند ارتباطات داخل کشور برای افزایش ترافیک داخلی در شبکه ملی اطلاعات طبق مصوبه کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات در اسفند ۱۳۹۵ بوده و از اول فروردین سال ۱۳۹۶ نیز عملی شده است و قرار است برای حمایت از تولید محتوای بومی در داخل کشور در شهریور ماه آینده این تعرفه بار دیگر بازنگری شود. جهرمی به هدف اصلی این برنامه اشاره می‌کند که باعث می‌شود با کاهش تدریجی نرخ پهنای باند داخلی سرویس‌های داخلی ارتباطات اپراتورها دیگر از میزان ترافیک، مبلغی از مشترک دریافت نکنند و فقط هزینه‌های مشترک درخصوص سرویس و حق اشتراک آن باشد.

تصمیماتی که انحصار بازار را می‌شکند

رشد رقابت در یک اقتصاد آزاد بیش از همه به نبود سیاست‌های دولتی و حاکمیتی و رفع انحصار وابسته است و حالا کارشناسان بازار آی‌سی‌تی معتقدند که این رقابت آزاد باید ایجاد شود تا هرکس بدون داشتن امتیازی خاص بتواند گوی رقابت را از دیگری برباید. با این حال نخجوانی، مدیرعامل شرکت شاتل می‌گوید: در شرایطی که بازار ایران با انحصار مواجه است، تصمیم‌گیری‌های دولتی این‌بار نشان از شکستن این دیوارها و ایجاد یک فضای تسهیلگرایانه دارد. او با اشاره به ابلاغ دستور کاهش نرخ اینترنت داخلی از سوی دولت به آنها در سال گذشته می‌افزاید: «این موضوع در اسفند ماه سال گذشته به اپراتورها ابلاغ شد و نتیجه آن برای ما کاملا ملموس بود، به‌طوری که از زمانی که ما بی‌درنگ نرخ تعرفه‌های داخل را مطابق با مصوبه نصف کردیم با استقبال چشمگیری از سوی کاربران مواجه شدیم و حتی اقدام به تعریف بسته جدیدی به‌صورت دانلود نامحدود کردیم که تعرفه اینترنت داخل در آن برای 200 سایت پربیننده رایگان بود. جای تعجب داشت که بگوییم به‌عنوان یک شرکت ارائه‌دهنده اینترنت نتیجه کاهش تعرفه اینترنت داخل برای ما مساوی با چند برابر شدن استفاده از ترافیک داخلی و استقبال کاربران بود و نتیجه خوبی در پی داشت.»

او اعلام کرد که این تجربه برای آنها عجیب و شگفت‌آور بود. نخجوانی می‌گوید: «هرقدر دولت کمک کند که بازار محتوای داخلی توسعه پیدا کند و از انحصار دربیاید مردم نفع بیشتری می‌برند. کاری که به درستی در دیگر کشورها اجرا می‌شود و دولت در اقتصاد غیررقابتی سعی می‌کند رقابت را تسهیل کند که این کاربه نفع همه است. حتی در مواردی هم اگر اپراتوری اعلام کند که با ایجاد یک ویس رایگان قصد دارد بازار را برهم بزند و کمر اپراتورها را بشکند، در اینجا هم دولت می‌تواند با قانون‌گذاری جلوی این کار را بگیرد.» به گفته او هم اینک در دنیا بیش از 150کشور هستند که دولت‌هایشان رگولاتوری دارند و کسی هم نمی‌تواند این رگولاتوری را منکر شود. کما اینکه در 4 سال گذشته انصافا دولت با همین رگولاتوری پروانه‌های بهره‌برداری از خدمات NVNO، FCP و ERCO را برای استفاده همه فراهم کرد.»

اما برخی کارشناسان هم متعقدند سیاست‌های تحمیلی دولت به بازیگران بازار چندان راهگشا نیست. علی سپهری، کارشناس حوزه شبکه‌های مخابراتی می‌گوید: اینکه دولت تلاش کند سیاست‌هایی را در این عرصه به شرکت‌های خصوصی تحمیل کند کار درستی نیست. در یک شرایط رقابتی مناسب این خود شرکت‌ها هستند که تلاش می‌کنند در ارائه خدمات ارزان‌تر و با کیفیت‌تر به مشتریان از هم پیشی بگیرند.  شاید از همین‌رو است که ارائه تحمیلی کاهش قیمت پهنای باند داخلی به شرکت‌های اپراتور اینترنتی در مدلی اجرا شده که نتایج آن از سمت کاربران چندان ملموس نباشد. حالا اپراتورهای موبایل باید خود را با قانون جدید هماهنگ کنند؛ گاه از سر ناچاری و گاه با پیدا کردن راهکارهایی که با زیان کمتری مواجه شوند.  چند روز پیش اپراتور همراه اول اعلام کرد ترافیک داخلی را برای کاربرانش نیم‌بها می‌کند اما تنها برای آن دسته از کاربرانی که از اینترنت آزاد استفاده می‌کنند و نه بسته‌های رایجی که معمولا مورد استفاده کاربران قرار می‌گیرد.

مسوولان این اپراتور می‌گویند از 29 فروردین ماه تعرفه مصرف آزاد ترافیک داخلی را برای ۲۱۰ سایت پرمراجعه ایرانی در شبکه همراه اول نیم بها کرده‌اند تا در راستای اجرای سیاست‌ها و اهداف شبکه ملی اطلاعات و با هدف رونق محتوای فاخر ایرانی و توسعه کسب و کارهای بومی قدم بردارند. همین تصمیم با اعلام رسمی شرکت ایرانسل در سایت آن هم اعلان عمومی شده و روابط عمومی ایرانسل اعلام کرده مشترکان ایرانسل می‌توانند از این پس برای دریافت محتوای شمار قابل‌توجهی از وب‌سایت‌های داخلی، نصف تعرفه مصرف آزاد اینترنت را بپردازند. این اپراتور به همراه این اطلاعیه فهرستی از وب‌سایت‌هایی که بازدید از آنها تعرفه نیم بها را به همراه دارد، منتشر کرده است. اما همراه با این کاهش تعرفه برای اینترنت آزاد، این اپراتور بسته‌هایی را برای کاربرانش تعریف کرده که گفته می‌شود یک گیگابایت ترافیک ویژه دریافت محتوای وب‌سایت‌های ایرانی و 5گیگابایت ترافیک برای وب‌سایت‌های بین‌المللی دارد. سایر ارائه‌دهندگان اینترنتی هم هنوز یا بسته ارزان‌قیمت پهنای باند عرضه نکرده‌اند یا این تخفیف را روی تعرفه‌هایی گذاشته‌اند که چندان فراگیر نیست.