نامهربانی با کالای ایرانی
هر چند در روز‌های اخیر و به دنبال افزایش تمایل ایرانیان به خرید کالاهای مختلف به مناسبت عید نوروز تبلیغات و کمپین‌هایی در مورد خرید کالای داخلی به راه افتاده است، اما برآورد‌ها نشان می‌دهد همچنان کالاهای خارجی و حتی کالاهای قاچاق دست بالا را در استقبال مردمی و فروش دارند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان ، نوروز به عنوان مهم‌ترین عید ایرانیان همراه با خرید‌های ویژه‌ای است که دامنه آن از کفش و لباس گرفته تا میوه، آجیل، شیرینی و حتی برخی لوازم خانگی گسترده است. این ایام فرصت خوبی به کسانی می‌دهد که کالاهای خارجی و قاچاق را عرضه می‌کنند و استقبال از این کالاها در سال‌های اخیر باعث شده تولید ملی صدمه‌ای جدی ببیند. به رغم اینکه در ظاهر همه مخالف کالاهای قاچاق و خارجی هستند، اما وقتی حرف خرید به میان می‌آید، انتخاب اول بسیاری همان کالاهای غیرایرانی است. در این میان تبلیغات گسترده‌ای هم برای کالاهای خارجی انجام می‌شود، تبلیغاتی که اغلب از کانال‌های غیررسمی انجام می‌شود، اما در مواردی رسمی‌ها هم مبلغ همین کالاها می‌شوند، تا جایی که صدای وزیر صنعت، معدن و تجارت هم درآمده و عنوان کرده: تبلیغ کالای خارجی در کشور شرم‌آور است.
تفاوتی ندارد بازار کالاهای واسطه‌ای باشد یا بازار کالاهای نهایی؛ این روزها قاچاقچیان به هیچ بازاری رحم نمی‌کنند و تا جایی که می‌توانند بازار را به قبضه خود درمی‌آورند. فقط کافی است یک بار در بازارهای مختلف کشور قدم بزنیم تا به عمق نفوذ کالاهای خارجی در کشور پی ببریم. احمد بوتیک‌دار باتجربه‌ای است که با جملاتی نظیر «همین شلوار رو خودم هفته پیش از ترکیه آوردم» و «این پیراهن‌ها رو هر ماه داداشم از ایتالیا برام می‌فرسته» تلاش می‌کند تا مشتری خود را به خرید لباس ترغیب کند، تلاشی که البته برق در چشمان مشتری می‌اندازد و در نهایت به موفقیت احمد می‌انجامد. رضا نیز عطرفروشی است که بنا به تجربه ناموفقی که از فروش اجناس ایرانی دارد، این روزها تمام اجناس خود را به اسم ایتالیایی و فرانسوی می‌فروشد و حسابی از رونق کسب و کار خود راضی است. او اعتقاد دارد زمانی که مصرف‌کننده ایرانی برای خرید وارد مغازه می‌شود در ابتدا به دنبال برندهای معروف خارجی می‌گردد و حتی ممکن است عطری خوشبوتر را که اسم ایرانی دارد به ادکلن معروف‌تر خارجی ترجیح ندهد. البته این اتفاق، حالت خوب ماجراست. در سال‌های اخیر ارزشمند شدن استفاده از برندهای خارجی در میان ایرانیان باعث شده است تا برخی عرضه‌کنندگان (بهتر است بگوییم متخلفان اقتصادی) که توان واردات کالای خارجی را ندارند، با چسباندن برچسب کالای خارجی روی تولیدات خود به یکباره صاحب نمایندگی شرکت‌ها و برندهای معتبر اروپایی و آمریکایی شوند. در این بین نیز هستند کسانی که با فروش کالاهای قاچاق، رسما چوب حراج به تولید ملی می‌زنند و عامل ورشکستگی بسیاری از فعالان اقتصادی و صنایع بزرگ کشور می‌شوند. با این حال نباید فراموش کرد افرادی در بازارهای مختلف کشور حضور دارند که با تلاش شبانه‌روزی خود، علاوه بر حمایت از تولید داخلی، سعی می‌کنند تا با عرضه کالای با کیفیت ایرانی اعتماد از دست رفته مصرف‌کنندگان نسبت به کالای ایرانی را بازگردانند که نابرابری در رقابت، هر روز از تعداد این افراد در بازار می‌کاهد.
فرهنگسازان خارجی‌پوش
چنان که گفته شد، امروز بیش از هر زمانی شاهد نفوذ کالاهای خارجی در بازار ایران هستیم؛ نفوذ کالاهایی که در موارد زیادی مشابه باکیفیت‌تر آن در داخل کشور تولید می‌شود، اما به دلیل عدم حمایت‌های لازم از سوی مسئولان ذیربط به فروش نمی‌رسد و در پایان سرمایه‌گذار چاره‌ای جز اعلام ورشکستگی پیدا نمی‌کند. این بلایی است که به‌ویژه در یک دهه اخیر گریبانگیر بسیاری از کارگاه‌های کوچک و متوسط تولیدی شده است و امروز نیز به‌رغم حمایت‌های دولت، آنها نمی‌توانند به راحتی چرخ‌های تولید خود را به حرکت درآورند. با این حال به نظر می‌رسید تولیدکنندگان ایرانی در سال ۹۵ سرنوشت متفاوت‌تری را نسبت به سال‌های گذشته تجربه کنند، چرا که در این سال تلاش‌های بسیاری در زمینه فرهنگسازی برای حمایت از تولید داخلی در این سال صورت گرفت، ولی به نظر می‌رسد از این تبلیغات نتیجه عکس حاصل شده است. برای مثال، چندی پیش وزارت صنعت ضمن ارائه توضیحاتی در مورد پوشاک قاچاق اعلام کرد که در ۱۰ ماهه امسال واردات رسمی پوشاک نسبت به مدت مشابه سال قبل پنج برابر افزایش یافته است. همچنین به گفته رئیس اتحادیه کفاشان دست‌دوز مغازه‌های (کفش‌فروشی‌ها) سطح شهر بیش از ۱۰ میلیون دلار جنس خارجی به فروش می‌رسانند. چنین آماری نشان‌دهنده ضعف اساسی در فرهنگسازی‌هاست. مشخص است وقتی برخی افراد که برای خود رسالت فرهنگسازی قائلند، البسه خارجی گران‌قیمت بر تن می‌کنند و در برنامه‌های پرمخاطب خود شیپور حمایت از تولید ایرانی را به دست می‌گیرند، فرهنگسازی حالت لوث پیدا می‌کند و مخاطب را از سوژه دور می‌سازد. همچنین در کنار آمار افزایش واردات و انتخاب اشتباه فرهنگسازان نکته تاسفبار دیگری مشاهده می‌شود و آن هزینه سرسام‌آوری است که برای تبلیغات کالاهای خارجی که بعضا هم قاچاق هستند، خرج شده است و در سرتاسر شهر به وفور مشاهده می‌شود. اخیرا محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت نیر به این موضوع اشاره داشت. به گفته او «شرم آور است که از طرفی خواهان کار و ایجاد اشتغال برای جوانان هستیم و از طرف دیگر اتوبوس‌های ما تبلیغ کالای خارجی را انجام می‌دهند».
نفوذ خارجی‌ها، نقطه‌ضعف فرهنگی یا اقتصادی؟
شاید نفوذ کالاهای خارجی در طول ایام سال چندان به چشم نیاید، اما با نزدیک شدن به عید نوروز بسیاری از شهروندان هم به این موضوع پی برده‌اند و آن را از نقاط ضعف اقتصادی و فرهنگی کشور می‌دانند. مشخص است ادامه این روند اقتصاد کشور را به بیگانه وابسته می‌کند و ممکن است در بحران‌های احتمالی نظیر تحریم مردم را دچار مشکلات فراوانی کند. نباید فراموش کرد که امروزه تولیدکنندگان ایرانی در وضعیت مناسبی قرار ندارند و بیش از هر چیزی نسبت به هزینه‌های بالای تولید گلایه‌مند هستند.
به دلیل بالا بودن همین هزینه‌هاست که آنها در برخی مواقع برای جلوگیری از ورشکستگی و تامین نیازهای خانواده خود مجبور به تولید کالای بی‌کیفیت می‌شوند و آن را به بازار عرضه می‌کنند. البته با انتقاد از شرکت‌ها و موسسات تبلیغاتی نمی‌توان چرخ‌های تولید کشور را به حرکت درآورد. اکنون تولیدکنندگان ایرانی قبل از هر چیز به کمک‌های مالی دولت احتیاج دارند که خوشبختانه وزارت صنعت تا امروز در حد توان خود به آنها کمک کرده است، ولی باید توجه داشت که این مقدار از یارانه و کمک‌هزینه نمی‌تواند مشکلات آنها را به کلی برطرف کند. شرکت‌های تبلیغاتی نیز افزایش سود و درآمد را در اولویت فعالیت‌های خود قرار می‌دهند و مشخصا در چنین شرایطی نمی‌توان از آنها انتظار داشت که دستیابی به سودهای کلان را فراموش کنند، ولی با این حال انتظار می‌رود با همدلی و یکپارچگی برای فرهنگسازی، حمایت از تولید ایرانی از شعار به عمل تبدیل شود و آن را به صورت نهادینه شده در یکایک ایرانیان شاهد باشیم.
در این زمینه بهتر است هر فرد خودش را در اولویت قرار دهد و سپس به صورت زنجیره‌ای آن را به دیگران انتقال دهد. البته مصرف‌کنندگان ایرانی نیز باید توجه داشته باشند درصد بالایی از کالاهایی که به اسم برند خارجی می‌خرند، در واقع تقلبی هستند و برخی عرضه‌کنندگان کالا با سوءاستفاده از برجام و گشایش‌های بین‌المللی خود را در لباس واردکننده‌ای قهار و با تجربه نشان می‌دهند، اما باید آگاه بود که برخی از آنها صرفا به صورت ماهرانه‌ای توانسته‌اند با تهیه مارک‌های معرف خارجی جنس تولیدی خود را به جای خارجی بفروشند. در این زمینه، روز گذشته رئیس سازمان ملی استاندارد ایران گفت: این سازمان ۱۷۰۰ ردیف تعرفه کالای خارجی را که مشمول استاندارد اجباری هستند می‌شناسد و با این شناخت به مردم توصیه کرد در مصرف کالاهای مختلف، گول خارجی بودن کالاها را نخورند.
به گفته نیره پیروزبخت، در سازمان ملی استاندارد هم کالاهای داخلی و هم کالاهای خارجی شناخته شده‌اند و حداقل مواد اولیه کالاهای داخلی را چند سازمان بهداشتی و استانداردی کنترل کرده‌اند، اما در مورد کالاهای خارجی فقط محصول نهایی کنترل می‌شود. با تمام این اوصاف نباید فراموش کرد که انتخاب نوع محصول برای رفع نیاز، حق طبیعی هر فرد است و هر شهروندی حق انتخاب برای رفع نیازهای خود دارد و هیچ‌کس نمی‌تواند جای شخص دیگری تصمیم بگیرد، اما احساس مسئولیت نسبت به کشور و آینده آن نیز از صفاتی است که هر فرد در جامعه خود باید داشته باشد. در برخی زمینه‌ها نمی‌توان فقط مسئولان و مدیران را مقصر دانست، گاهی تک تک اعضای یک جامعه در جاافتادن برخی از بدفرهنگی‌ها سهم دارند که امید می‌رود فرهنگ اشتباه ارزشمند شدن کالاهای خارجی در ایران از بین برود.
