اهمیت طبقه‌بندی بانک‌ها برای نظارت بر سلامت بانکی
طبقه‌بندی بانک‌ها از منظر شاخص‌های سلامت بانکی، می‌تواند زمینه‌ساز نظارت موثر بانک مرکزی باشد.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایبِنا، صنعت بانکداری به عنوان یکی از با اهمیت‌ترین بخش‌های اقتصاد هر کشوری، می‌تواند با ساماندهی و مدیریت مناسب منابع و مصارف، زمینه‌های رشد و شکوفایی اقتصاد را فراهم آورد. یک شبکه بانکی سالم به دلیل نقش مهمی که در واسطه‌گری مالی دارد، از اهمیت فوق‌العاده‌ای در نظام مالی برخوردار است و این نقش در نظام‌های مالی بانک محور (و به خصوص در کشورهای در حال توسعه بانک محور) مانند ایران، که دارای بازارهای مالی کمتر توسعه‌یافته هستند، چشمگیرتر است.
این مساله نه تنها به دلیل تامین بخش اعظمی از نیازهای مالی این نوع اقتصادها توسط بخش بانکی، بلکه به دلیل اثر بزرگتر و سریع‌تر سیستمی انتقال ریسک‌های موجود در بخش بانکی به دیگر بخش‌های نظام مالی در این نوع اقتصادها حاصل می‌شود.
به بیان دقیق‌تر، با توجه به ریسک‌های مختلفی که یک بانک با آن مواجه است و با تأکید بر نقش گسترده واسطه‌گری در نظام‌های مالی بانک محور، شناسایی و پایش شاخص‌های کلیدی سلامت بانکی و رتبه‌بندی بانک‌ها توسط مجموعه‌ای از این شاخص‌ها، دارای اهمیت وافری است.
این شناخت و پایش علاوه بر کمک به سیاستگذاران، منافعی همچون بهبود عملکرد نیروهای بازار در جریان تصمیمات سرمایه‌گذاری، شناخت مشکلات بالقوه در مراحل اولیه (به منظور کاهش احتمال وقوع شوک‌های ناگهانی بانکی) و بهبود جریان تخصیص منابع مالی را به همراه دارد.
از این رو، در سطح بین‌المللی تلاش شده است تا سازوکارهای رتبه‌بندی بانک‌ها طراحی و به صورت پیوسته شرایط ثبات و سلامت بانک‌ها ارزیابی شود. در این راستا، مهمترین اهداف رتبه‌بندی بانک‌ها را می‌توان به دو گروه اهداف اولیه و ثانویه زیر تقسیم‌بندی کرد.
اهداف اولیه عبارت‌اند از شناسایی بانک‌های سالم و ناسالم، اطمینان از انطباق رویه‌ها با نیازهای اولیه نظارتی(در زمینه سلامت بانکی)، ارائه امتیازهای عملیاتی خاص به بانک‌های سالم و محدود کردن برخی عملیات بانک‌های ناسالم. اهداف ثانویه نیز عبارت‌اند از تشخیص کلی مشکلات اولیه بانک‌های ناسالم، شناسایی دقیق دلایل از دست دادن سلامت بانکی و یا افت رتبه و تدوین اقدامات مؤثر جهت بهبود وضعیت بانک‌های ناسالم.
هر چند ارزیابی سلامت بانک‌ها و رتبه‌بندی آنها، سابقه دیرینه‌ای در سطح بانکداری دنیا دارد و نهادهای تخصصی مهم و شناخته شده‌ای برای این امر ایجاد شده‌اند، اما در نظام بانکی کشور، تا چند سال اخیر به این موضوع به عنوان یک ضرورت نگریسته نشده بود. با این حال در چند سال اخیر، برخی نهادها نظیر بانک مرکزی، وزارت امور اقتصادی و دارایی و شرکت مشاوره رتبه‌بندی اعتباری ایران اقداماتی را در این زمینه انجام داده‌اند؛ اما همچنان این اقدامات در سطح مورد انتظار و در حد الگوهای متداول در دیگر کشورها ارزیابی نمی‌شود.
به طور خاص بانک مرکزی (به عنوان نهاد ناظر بر عملکرد بانک‌ها)، جهت اعمال نظارت سنجیده و سریع، نیازمند رتبه‌بندی مداوم بانک‌هاست. در این رابطه، در سال جاری اداره نظارت بانک مرکزی رتبه‌بندی بانک‌ها را در دستور کار قرار داده است و لایه‌های مختلفی از الگوی نظارتی را برای گروه‌های مختلف بانکی سالم و ناسالم طراحی کرده که مناسب است این فرآیند در سال آتی نیز با جدیت ادامه یابد.
در پایان لازم به ذکر است که اگر بتوان وظیفه رتبه‌بندی بانک‌ها را به یک نهاد مجزا و مستقل از نظام بانکی محول کرد، به نظر می‌رسد کارآمدی فرآیند رتبه‌بندی و میزان اثرگذاری آن افزایش خواهد یافت. به بیان دقیق‌تر، وجود این نهاد سرعت ارتقای سلامت بانکی را در آینده افزایش خواهد داد.
