ابیانه جان ندارد، از بس که گردشگر دارد!
«خونه وعمارتم من، داداش کرامتم من، وای وای چرا همچی می‌شم من....» اینها را دو پسر جوان همراه با حرکات موزون «باباشملی» و بشکن‌های خاص می‌خوانند؛ چند کوچه آن‌سوتر، جایی که یک جاده خاکی تا عمق باغستان‌های روستا پیش می‌رود، ترنم جویبار در صدای دلخراش ضبط ماشین گم شده است.
به گزارش اقتصادآنلاین ، ایران نوشت : درهای خودرو باز و شیشه‌هایش پایین است اما کسی داخلش نیست. دود کبابی که در هوا پیچیده، رد سرنشینان خودرو را میان باغ یکی از اهالی روستا نشان می‌دهد. اینجا، باغ‌ها در و دیوار ندارند و برخی مسافران گمان برده‌اند که از وظیفه در زدن و اجازه گرفتن معاف شده‌اند! در سفره‌خانه باصفای روستا، درسایه‌سارچنارهای تنومند، روی یک تخت چوبی، چند خبرنگار به دور دهیار ابیانه حلقه زده‌اند. «محمد عادلی»، دهیار ابیانه از عوارض گردشگری برای ابیانه حکایت‌ها داشت. از زباله پراکنی در معابر روستا، از آسیب‌رسانی به تأسیسات، از ویلاسازی و تعرض به مزارع و باغ‌ها و چیزهایی که گفتن‌شان آسان نیست، گفت.
به گفته وی، ابیانه‌ای‌ها از قدیم‌الایام در خانه‌های‌شان را باز می‌گذاشتند و آزادانه به خانه یکدیگر رفت و آمد می‌کردند؛ اینجا همه قوم و خویشند و حد و حدود خود را می‌شناسند. حالا چند سالی است که این رسم هم منسوخ شده است. چون به محض اینکه در خانه‌ای باز می‌ماند، چند نفر بدون اجازه داخل می‌شوند و شروع می‌کنند به عکس گرفتن! مشکل، فقط رفتارهای نابهنجار شماری از گردشگران نیست، بلکه تعداد زیاد گردشگران (حتی اگر همگی‌شان مبادی آداب باشند) مسأله‌ساز شده است.
به گفته «سید احمد نجیبی»، مدیر پایگاه میراث فرهنگی ابیانه، امسال 600 هزار نفر از این روستا دیدن کرده‌اند که میانگین یک هزار و 643 نفر در روز را نشان می‌دهد.
عادلی دهیار ابیانه نیز گفت: در تعطیلات نوروز، روزانه 10 هزار گردشگر به ابیانه می‌آیند و این تعداد در تعطیلات خاصی مانند 16 و 17 اردیبهشت (همزمان با مبعث پیامبر) از مرز 40 هزار نفر نیز فراتر می‌رود. این جماعت انبوه برای دیدن بافت تاریخی روستا باید در معبری به طول 900 متر و عرض 3 متر حرکت کنند. در این شرایط نه تنها زندگی 2 هزار و 500 نفر از ساکنان روستا مختل می‌شود، بلکه خود گردشگران نیز در کمبود زیرساخت‌هایی مانند پارکینگ، سرویس بهداشتی و واحدهای اقامتی و پذیرایی، لذت چندانی از سفر نمی‌برند. در این مواقع، مسئولان روستا از بیم آسیب رسیدن به برخی اماکن تاریخی حساس مانند مسجد جامع، درهای آنها را به روی گردشگران بسته نگاه می‌دارند که گلایه‌مندی و نارضایتی شدید آنها را به همراه دارد. وی ادامه داد: اگرچه بیشتر افراد به صورت یک روزه به ابیانه سفر می‌کنند، اما ظرفیت 200 تختی 2 هتل، 2 اقامتگاه سنتی و کمتر از 30 خانه - سوئیت ابیانه، پاسخگوی درصد اندکی از افرادی است که مایل به اقامت شبانه در این روستای تاریخی هستند. این کمبود اقامتگاه معمولاً با چادر زدن مردم در معابر روستا یا حاشیه باغ‌ها جبران می‌شود که به نوبه خود مشکلات بیشتری را برای روستا و ساکنانش ایجاد می‌کند. جالب اینکه هر2 هتل موجود درابیانه، هرکدام به نوعی خلاف ضوابط میراث فرهنگی بنا شده‌اند و وصله ناجوری برای بافت تاریخی روستا محسوب می‌شوند. افزون بر ابیانه‌ای‌های مقیم شهرهای دیگر که به فکر ساخت ویلا در زمین‌های آبا و اجدادی افتاده‌اند، اقامتگاه‌های سازمانی نیز بتدریج در گوشه و کنار روستا قد کشیده‌اند. در دولت گذشته یکی از وزارتخانه‌ها، درمانگاه قدیمی روستا را خراب کرد تا برای کارمندان و مدیران خود یک مهمانسرای مجلل بسازد. بدین ترتیب طی سالیان گذشته بخشی از توسعه زیرساخت‌های گردشگری ابیانه در تقابل با سرمایه و جاذبه اصلی آن، یعنی بافت تاریخی و فضای فرهنگی‌اش بوده و این پرسش را به میان آورده که ابیانه در بازار فریبنده گردشگری چه داده و چه گرفته است؟
نجیبی، مدیر پایگاه میراث فرهنگی ابیانه در این باره تصریح کرد: تصور کنید همیشه کسانی درحال لذت بردن از تماشای شما باشند! چه احساسی خواهید داشت؟ اکنون با ترویج حضور گردشگران در ابیانه، در حال غیرممکن کردن زندگی دائمی در این روستا هستیم. قرار بود گردشگری به توسعه کمک کند اما اکنون تبدیل به بزرگترین عامل مخرّب شده است؛ به گونه‌ای که حتی عواید اقتصادی آن نیز به شکل شغل‌های کاذب و آسیب‌های اجتماعی بروز کرده است. به اعتقاد وی، «فراموش کرده‌ایم که ابیانه برای چه ارزشمند بود و به دنبال حفاظت چه بودیم؟ اگر تنها ارزش ابیانه را خاک سرخ و خانه‌های پلکانی بدانیم، هزار ابیانه را می‌توان در جاهای دیگر ساخت. آن فرهنگ مولدی که می‌تواند ابیانه را حفظ کند و توسعه دهد، اکنون با خطر بزرگی مواجه است و این خطر همان چیزی است که قرار بود ابزاری برای توسعه باشد.» ازسالیان گذشته، پیشنهادهایی مانند سوق دادن گردشگران به سوی دیگر روستاهای تاریخی منطقه کاشان ونطنز؛ ایجاد سقف بازدید روزانه، ساماندهی گردشگران در قالب تورهای حرفه‌ای و از همه مهم‌تر، آموزش و ترویج گردشگری فرهنگی به منظور حفاظت از بافت تاریخی، هویت فرهنگی و جامعه محلی ابیانه مطرح شده، اما تا اینجای کار روشن است که اجرای هیچ‌کدام از این پیشنهادها به نوروز امسال قد نمی‌دهند؛ چندان که به نوروزهای پیشین قد ندادند!
