اوپک بر سر دوراهی تمدید توافق

شیل در صدر

اداره اطلاعات انرژی آمریکا در جدیدترین گزارش ماهانه خود که با عنوان «چشم‌انداز کوتاه‌مدت بازار انرژی» منتشر می‌شود، پیش‌بینی تولید نفت آمریکا را در سال جاری و سال 2018 نسبت به گزارش ماه قبل افزایش داده است. بر اساس این گزارش، EIA پیش‌بینی کرده تولید نفت آمریکا در سال جاری به 2/ 9 و در سال 2018 به 7/ 9 میلیون بشکه در روز برسد که نسبت به پیش‌بینی قبلی این سازمان 200 هزار بشکه بیشتر است. به گزارش دنیای اقتصاد، همچنین برآورد شده متوسط تولید نفت این کشور در سه ماه پایانی سال 2017 به 45/ 9 میلیون بشکه و در سه ماه پایانی سال 2018 به 95/ 9 میلیون بشکه در روز برسد. این سازمان اعلام کرده است تغییر در پیش‌بینی تولید نفت آمریکا از آنجا ناشی می‌شود که سرعت حفاری و بازدهی دکل‌ها به خصوص در میادینی چون پرمیان بیش از انتظار بوده است.

با این حال برآورد این سازمان از قیمت نفت در سال‌های یادشده تغییر محسوسی نداشته است. بر اساس این گزارش، نفت برنت در سال 2017 و 2018 به‌طور متوسط به ترتیب 55 و 57 دلار بر بشکه معامله می‌شود و قیمت نفت خام آمریکا حدود یک دلار در هر دو سال کمتر از نفت برنت خواهد بود. همچنین پیش‌بینی شده که بهای نفت برنت در سه ماه پایانی سال 2018 به مرز 60 دلار بر بشکه برسد. این در حالی است که قیمت نفت در ماه فوریه در مسیر کاهش قرار داشت. بر اساس این گزارش متوسط نفت برنت 72/ 1 دلار و متوسط نفت خام آمریکا 2/ 1 دلار نسبت به ژانویه کاهش یافته است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا بر این باور است که بازار نفت در دو ماهی که از سال 2017 گذشته به تعادل نزدیک شده است. این سازمان با تاکید بر تخمینی بودن آمار تولید در ژانویه و فوریه اعلام کرده است کشورهای عضو و غیرعضو اوپک توافق برای کاهش تولید را در سطح بالایی از انطباق اجرایی کرده‌اند، از این رو موجودی انبارهای نفتی جهان در ماه فوریه به‌طور متوسط یک میلیون بشکه کاهش یافته است. حجم ذخایر نفتی آمریکا نیز در ماه فوریه در مجموع 70میلیون بشکه کاهش یافته که از فوریه سال 2013 کاهش موجودی انبارها در این ماه بی‌سابقه بوده است.

کشورهای عضو اوپک که در حال حاضر در حال اجرایی کردن توافق بر سر کاهش تولید هستند، در طول سال جاری تولیدات خود را افزایش خواهند داد. به‌طوری‌که در سه ماه پایانی سال تولید نفت این سازمان به بیش از 33 میلیون بشکه در روز برسد، اما متوسط تولید نفت اوپک در سال جاری 7/ 32 میلیون بشکه در روز خواهد بود که نسبت به متوسط تولید نفت این سازمان در سال 2016 حدود 180 هزار بشکه بیشتر است. اما تولید نفت‌خام و دیگر مایعات سوختی کشورهای غیرعضو اوپک نیز در سال جاری رشد خواهد کرد. بر اساس این گزارش، متوسط تولید این کشورها در سال جاری بالغ بر 27/ 71 میلیون بشکه خواهد بود که نسبت به تولید سال 2016 حدود 520 هزار بشکه بیشتر است. تولید نفت کشورهای غیرعضو اوپک در سال آینده میلادی به 87/ 71 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. بخش مهمی از رشد تولید کشورهای غیرعضو اوپک از سوی آمریکا رخ خواهد داد.

در این گزارش پیش‌بینی شده که در سه ماه دوم سال 2017 یعنی نیمه دوم اجرایی شدن توافق کشورهای تولیدکننده نفت برای کاهش تولید، عرضه کشورهای غیرعضو اوپک رشد کرده و به سطح سه ماه چهارم 2016 برسد. این در حالی است که اوپک همچنان در سطح پایینی به تولید خواهد پرداخت. از این رو اداره اطلاعات انرژی آمریکا بر این باور است که با کاهش سهم اوپک از بازار نفت این مساله که آیا این سازمان حاضر به تمدید توافق در نیمه دوم 2017 خواهد شد، مبهم است. اما در بخش دیگری از این گزارش به موجودی انبارهای نفتی توجه شده است. اداره اطلاعات انرژی آمریکا بر این باور است که موجودی انبارهای نفتی جهان در سال 2016 به‌طور متوسط روزانه 500 هزار بشکه افزایش یافته است. EIA پیش‌بینی کرده است که بازار نفت در دو سال آینده متعادل باشد. با این حال موجودی انبارهای نفتی به رشد خود ادامه خواهند داد. در سال 2017 حدود 100 هزار بشکه و در سال 2018 حدود 200 هزار بشکه به موجودی انبارها افزوده خواهد شد.

راه دشوار اوپک

رشد تولید نفت شیل به معنای کاهش سهم اوپک از بازار نفت و خنثی شدن تلاش‌های این سازمان برای متعادل کردن بازار و رشد قیمت‌ها است. این در شرایطی است که کشورهای عضو اوپک به هیچ عنوان علاقه ندارند سهم بازار خود را از دست بدهند و کارشناسان کاهش غیرمنتظره قیمت نفت سبک عربستان در بازار آسیا را دلیل آن می‌دانند.

شرکت دولتی نفت عربستان به تازگی اعلام کرد که قیمت نفت سبک خود در بازار آسیا را برای سررسید آوریل 30 سنت در بشکه نسبت به مارس کاهش داده است و بر این اساس تفاوت قیمت نفت سبک و سنگین عربستان به کمترین مقدار از جولای 2015 رسیده است. این در حالی است که پیش از این انتظار می‌رفت عربستان قیمت نفت سبک خود را در بازار آسیا حدود 15 سنت افزایش دهد و اقدام آرامکو برای بازار غیرمنتظره بود. کارشناسان با توجه به افزایش صادرات نفت آمریکا، اروپا و آفریقا که عموما نفت سبک و کم سولفات بوده به بازارهای آسیایی، این اقدام ریاض را به دلیل رقابت با تولیدکنندگان آمریکایی و برای حفظ بازار تعبیر می‌کنند.

با این حال همان‌طور که اداره اطلاعات انرژی آمریکا نیز در گزارش خود تاکید کرده بود، اوپک در حال از دست دادن سهم خود از بازار نفت است و این شرایط تصمیم‌گیری برای تداوم توافق را دشوار کرده است. اما از سوی دیگر کارشناسان بر این باورند درصورتی که اوپک در نیمه دوم سال توافق را تمدید نکند مازاد عرضه به بازار نفت باز خواهد گشت و قیمت‌ها کاهش خواهند یافت و در واقع همه تلاش اوپک در نیمه اول سال نقش بر آب خواهد شد. در این راستا اسکات شفیلد، رئیس شرکت پیونر نچرال ریسورس، در کنفرانس CERAWeek که در آمریکا برگزار شد اعلام کرده عدم تمدید توافق برای کاهش تولید می‌تواند قیمت نفت را به بازه 40 دلاری بکشاند که تاثیر بسیاری بر سرمایه‌گذاری تولید‌کنندگان نفت شیل در آینده خواهد داشت. این تولیدکننده نفت آمریکایی بر این باور است که بازار نفت تا سال آینده به تعادل نخواهد رسید و تنها در صورت پایبندی 100 درصدی همه کشورهای اوپک، در میانه‌های سال جاری سمت عرضه و تقاضای بازار متعادل خواهند شد. این در حالی است که با وجود پایبندی 90 درصدی کشورهای عضو اوپک، کشورهای غیرعضو تنها حدود 50 درصد به تعهدات خود عمل کرده‌اند و نیاز است که این کشورها به خصوص روسیه بیشتر به توافق پایبند باشند.

اسکات شفیلد همچنین می‌گوید نشست دو‌روزه CERAWeek نشان داد که روابط اوپک و تولیدکنندگان مستقل آمریکایی نسبت به قبل بسیار بهبود یافته بود. شفیلد این موضوع را به دلیل پذیرفتن حقیقتی به نام «شیل» از سوی اوپک می‌داند. به گفته وی، دبیرکل اوپک و 20 تن از روسای شرکت‌های تولیدکننده نفت در آمریکا سه‌شنبه شب در شام مشترکی شرکت کرده و درخصوص بازار به بحث و مذاکره پرداخته‌اند. شفیلد می‌گوید: آنها (اعضای اوپک) در تلاش بودند که با نوع کسب و کار ما و توانایی‌هایی تولیدکنندگان شیل بیشتر آشنا شوند. در مقابل تولیدکنندگان نفت شیل نیز تلاش می‌کردند که بفهمند اعضای اوپک درخصوص قیمت نفت در سال‌های آینده چه نظری دارند، چراکه این موضوع به برنامه‌ریزی‌های تولیدکنندگان آمریکایی برای سرمایه‎گذاری‌های آتی اثر خواهد گذاشت. شفیلد بر این باور است که اعضای اوپک تمایل دارند که نفت را در محدوده 50 تا 60 دلار نگه دارند.

با این حال کشورهای عضو اوپک همچنان برای تداوم توافق مردد هستند. خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان سعودی و بسیاری دیگر از کشورهای عضو اوپک که به خوبی به اجرای توافق پایبند بوده‌اند اخیرا بارها اعلام کرده‌اند که هنوز برای تصمیم‌گیری درخصوص تمدید توافق در نیمه دوم سال زود است. با این حال وزیر نفت عراق، کشوری که بزرگ‌ترین خاطی اوپک از توافق اخیر بوده و در ژانویه تنها 49 درصد و در فوریه 58 درصد به تعهداتش پایبند بود،گفته است که اوپک نیاز دارد توافق را در نیمه دوم سال تمدید کند. آنگولا نیز که در ماه فوریه 78 درصد به توافق پایبند بوده اعلام کرده است که توافق اوپک تا هر زمان که لازم است ادامه خواهد یافت. تنوع نظر اعضای اوپک درخصوص تمدید توافق نشان می‌دهد که راه در نیمه دوم سال برای اوپک تا چه حد دشوار است.