مصائب اسقاط هواپیماهای زمین‌گیر در ایران

در واقع پس از دریافت دستور شرکت‌ فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی، برنامه‌ریزی شرکت‌های هواپیمایی برای خروج هواپیماهای از رده خارج خود آغاز شد و این شرکت‌ها به تدریج به دنبال از رده خارج کردن هواپیماهای غیر عملیاتی‌ و اسقاط این هواپیماهای فرسوده ناوگان خود هستند.

البته این نکته را باید در نظر داشت که خروج هواپیماهای زمین‌گیر از فرودگاه‌ها، اقدامی تدریجی و زمان‌بر است و‌ انجام آن به یک‌باره امکان‌پذیر نیست بنابراین نباید این انتظار وجود داشته باشد تا شرکت‌های هواپیمایی بتوانند در مدت زمان کوتاه هواپیماهای از رده خارج خود را از ناوگان هوایی‌شان کنار بگذارند.

از سوی دیگر، از آنجایی که اسقاط کردن هواپیماها هزینه‌بر است بنابراین شرکت‌های هواپیمایی مالک این هواپیماها در تلاش هستند با کمترین هزینه این کار را انجام دهند. زیرا در حال حاضر بسیاری از ایرلاین‌ها از نظر اقتصادی نیز دچار مشکل هستند و به دنبال این هستند تا با فروش قطعات هواپیماهای از رده خارج خود درآمد کسب کنند، در نتیجه می‌خواهند تا خروج هواپیماهای از رده‌خارج‌شان با کمترین هزینه ممکن انجام شود.

همچنین با توجه به تاکید شرکت فرودگاه‌های کشور مبنی بر خروج هواپیماهای فرسوده از فرودگاه‌ها در راستای افزایش ظرفیت پارکینگ فرودگاه‌ها، شرکت‌های هواپیمایی هم‌ به تدریج در حال خارج‌سازی هواپیماهای از رده خارج خود و اسقاط آنها هستند.

در واقع به دلیل اینکه بسیاری از شرکت‌های هواپیمایی محل مشخصی برای اسقاط هواپیماهایشان ندارند به همین خاطر مجبورند از فضای فرودگاه‌ها برای نگهداری از هواپیماهای اسقاطی خود استفاده کنند.

باید توجه داشت که استفاده از فضای فرودگاهی و اشغال آن توسط هواپیماهای از رده خارج شرکت‌های هواپیمایی هزینه‌بر است و ایرلاین‌ها باید بابت استفاده از فضای فرودگاهی مبالغی را پرداخت کنند.

در گام اول و در مرداد ماه امسال، شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (ایران ایر) اقدام به خروج هواپیماهای فرسوده‌ از فرودگاه‌ها ‌کرده است، دیگر ایرلاین‌‌ها نیز به‌تدریج در حال جمع‌آوری هواپیماهای فرسوده خود از فرودگاه‌های کشور هستند.

در حال حاضر و از مجموعه هواپیماهای فرسوده کشور به غیر از 20 فروند توپولف زمین‌‌گیر، تعدادی هواپیمایی بوئینگ 747، بوئینگ 727 و بوئینگ 737 و همچنین تعدادی فوکر 28 در فرودگاه‌ها وجود دارد که زمین‌گیر و از رده خارج هستند و باید به تدریج اسقاط شده و فروخته شوند.

اگر بخش خصوصی این هواپیماهای اسقاط را خریداری کند، می‌تواند از آن استفاده‌های دیگر داشته باشد اما‌ هواپیماهایی که متعلق به ایران‌ایر است، اموال دولتی محسوب می‌شود و اسقاط کردن آنها پروسه طولانی مدت دارد.

از طرفی همانطور که پیش‌تر نیز گفته شد، از آنجایی که شرکت‌های هواپیمایی نه ظرفیت و نه محلی برای نگهداری از هواپیماهای از رده خارج و اسقاطی خود دارند، مجبور به نگهداری این هواپیماها در فضای فرودگاهی هستند اما نباید فراموش شود که فرودگاه‌ها نیز مناطق و محل‌های محدودی برای نگهداری از این نوع هواپیماها دارند. به همین خاطر نیاز است تا شرکت‌های هواپیمایی فکری برای انتقال هواپیماهای اسقاطی خود از محل فرودگاه‌ها کنند.

یکی از راه‌های کمک به ایرلاین‌ها و شرکت‌های هواپیمایی برای خروج هواپیماهای اسقاطی‌شان بازاریابی برای فروش قطعات قابل استفاده این هواپیماهاست. هر تن از لاشه هواپیماهای زمین گیر براساس نوع و مدل هواپیما قیمت خاصی دارد اما استفاده از فلزات ان برای برخی از صنایع صرفه اقتصادی دارد و خریدار آن هستند.

در واقع شرکت‌های هواپیمایی به دنبال آن بودند تا برای فروش قطعات هواپیماهای اسقاطی بازاریابی کنند، یعنی بتوانند هواپیماهای از رده خارج‌شان را به صورت قطعه قطعه بفروشند اما به دلیل نبودن مشتری مناسب در این خصوص توفیق چندانی نداشتند. با اینکه می‌توان از آلومینیوم لاشه هواپیماها در مصارف دیگری استفاده کرد و اتفاقا چند شرکت بخش خصوصی برای خرید لاشه هواپیماهای زمین‌گیر اعلام آمادگی کرده‌اند. گویا شرکت‌های هواپیمایی هنوز با بخش خصوصی برای فروش قطعات هواپیماهای اسقاطی‌شان به تفاهم نرسیده‌اند.

البته نبود مشتری مناسب برای خرید قطعات هواپیما به این معنا نیست که شرکت‌های هواپیمایی دست از تلاش برای از رده خارج کردن هواپیماهای اسقاطی ناوگان خود برداشته‌اند در واقع در صورتی که مکانی برای نگهداری وپارک هواپیماهای اسقاطی وجود داشته باشد تا شرکت‌های هواپیمایی بتوانند هواپیماهای از رده خارج خود را در آنجا نگاه دارند بسیار کمک‌کننده خواهند بود.

البته این نکته را نیز باید در نظر داشت در صورتی که توسط شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی کشور منطقه‌یی برای نگهداری هواپیماهای اسقاطی و از رده خارج در نظر گرفته و در اختیار شرکت‌های هواپیمایی قرار بگیرد بسیاری از مشکلات ایرلاین‌ها برای جانمایی هواپیماهای از رده‌خارج‌شان حل خواهد شد.

دلیل اینکه اعلام می‌شود بهتر است شرکت‌ فرودگاه‌ها یا سازمان هواپیمایی کشوری به عنوان متولی اصلی شرکت‌های هواپیمایی منطقه و مکانی را برای انتقال هواپیماهای اسقاطی در نظر بگیرند این است که برای چندمین بار اعلام می‌کنم که شرکت‌های هواپیمایی توانایی اجاره و تهیه چنین مکانی را ندارند و به همین خاطر بهتر است تا ارگان‌های دولتی دست‌اندرکار برای حل این مشکل وارد میدان شوند.

در نظر گرفتن چنین منطقه‌یی برای اسقاط هواپیماها نه تنها موجب می‌شود تا فضای اشغال شده در فرودگاه‌ها آزاد شود بلکه به شرکت‌های هواپیمایی نیز کمک می‌شود تا هرچه سریع‌تر هواپیماهای اسقاطی را از ناوگان خود کنار بگذارند.