تهدید واقعی برای چین اقتصاد خودش است
از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ همه جا صحبت از جنگ و تقابل تجاری میان چین و امریکاست.
حتی ارتش چین نیز اخیرا احتمال وقوع جنگ میان دو کشور را بیش از هر زمان دیگری ارزیابی کرده است. اما بزرگ‌ترین تهدید علیه چین نه دونالد ترامپ و سیاست‌های اقتصادی او، که اقتصاد خود این کشور است.
فوربس در گزارشی به قلم داگلاس بولوچ نوشت، دونالد ترامپ، رییس‌جمهور جدید امریکا در کمپین‌های انتخاباتی خود وعده داد در روز اول ورودش به کاخ سفید، چین را به عنوان «دستکاری‌کننده نرخ ارز» معرفی کند! اما برخلاف اظهارنظرهایش این کار را به تعویق انداخته است. رکس تیلرسون، نامزد ترامپ برای سمت وزیر امور خارجه امریکا در جلسه استماع خود در کنگره به طور تلویحی به این مساله اشاره کرد که از محاصره جزایر مصنوعی در دریای چین جنوبی و جلوگیری از دسترسی چین به این جزایر حمایت می‌کند. چین هم در واکنش به اظهارات تیلرسون که به طور قطع به عنوان وزیر امور خارجه امریکا سوگند یاد می‌کند از اظهارات خشونت‌آمیز مشابه استفاده کرد و حتی از احتمال رویارویی نظامی دو کشور سخن گفت.
پس از پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا، سای اینگ-ون، رییس دولت تایوان با ترامپ تلفنی تماس گرفت و به طور مستقیم با وی گفت‌وگو کرد که این مساله به نقض چندین دهه رویکرد دیپلماتیک امریکا در مورد چین منجر شد. چین در واکنش به این مساله زیردریایی کنترل از راه دور نیروی دریایی امریکا را در آب‌های چین جنوبی توقیف کرد و چند روز بعد بدون هیچ مراسم یا شرایط خاصی آن را بازگرداند. پس از آن هم چین تنها ناو خود با قابلیت حمل هواپیما را در دریای چین جنوبی به سمت تنگه تایوان هدایت کرد و لازم به ذکر نیست که چنین اقدامی حاکی از آماده شدن چین برای یک رویارویی نظامی است.
در روزهای اخیر شی جین پینگ، رییس‌جمهور چین در نشست مجمع جهانی اقتصاد در شهر داووس شرکت و در مقابل حضاری متشکل از سرمایه‌گذاران بزرگ و دیپلمات‌هایی از کشورهای عضو این مجمع ادعا کرد که از حامیان جهانی‌سازی است درحالی که در داخل چین، کنترل سرمایه‌های داخلی تشدید و ارتفاع دیوار آتشین/فایروال بزرگ(استعاره‌یی از قوانین چین در تلاش برای کنترل بر اینترنت) 10متر بلندتر شده است. در همین حین امریکا به طور رسمی از مذاکرات در مورد پیمان تجاری همکاری ترانس پاسیفیک(تی‌پی‌پی) کنار کشید و راه را برای پیشبرد پیمان تجاری پیشنهادی چین موسوم به همکاری اقتصادی جامع منطقه‌یی هموار کرد. بار دیگر چینش عوامل در صحنه حاکی از افزایش احتمال رویارویی چین و امریکاست.
آرامش قبل از توفان؟
ترامپ بالاخره مراسم تحلیف را پشت سر گذاشت و به طور رسمی در کاخ سفید ساکن شد و در چند روز اول فعالیت خود به عنوان رییس‌جمهور امریکا یک سری از دستورات اجرایی جنجال‌‌برانگیز را امضا کرد. جیمز ماتیس، وزیر دفاع دولت ترامپ اعلام کرده است که نخستین سفرهای خارجی‌اش به ژاپن و کره‌جنوبی خواهد بود و این مساله باز هم به نوعی نگرانی برای چین منجر خواهد شد؛ اما دولت جدید در کاخ سفید هنوز هیچ حرکتی در زمینه تجارت با چین یا رویارویی با سیاست‌های ارزی این کشور در پیش نگرفته است.
حالا جهان منتظر است و با توجه به اقدامات اولیه رییس‌جمهور جدید، احتمال جنگ تجاری بسیار بالاست. هر گونه اظهارنظری که صورت گفته به طور پنهانی از احتمال وقوع رویارویی میان چین و امریکا حکایت دارد. این توقف موقتی در اجرای وعده‌های ترامپ حاکی از نوعی راهبرد مبتکرانه امریکاست. به طور معمول چین آماده است تا به هر شکستی در مقابل امریکا با اعمال فشار در بخشی دیگر واکنش نشان دهد. اگر روابط تجاری رو به وخامت بگذارند و چین در پی دستکاری ارز تحت فشار قرار بگیرد، طبیعی است که به ایجاد تنش در جاهای دیگر، برای نمونه در دریای چین جنوبی یا کره شمالی روی بیاورد. این شیوه قدیمی چین است که معمولا هم موفق واقع و سبب می‌شود که چین همیشه فرصت و امتیازهای ساده‌یی برای مذاکرات دشوار در اختیار داشته باشد. برای نمونه چین می‌تواند بگوید «دست از سر ارز بردارید و ما می‌گذاریم صلح در شبه جزیره کره برقرار باشد» یا «دست از سر مشکلات تجاری بردارید و ما تدابیری برای انتخابات آتی در تایوان اتخاذ می‌کنیم.»
وقتی هیچ گزینه‌ای روی میز نیست
با این حال در چنین شرایطی همه زمینه‌های سیاست‌های چین از پیش دچار اختلال شده است. تایوان گزینه روی میز است و توجه‌ها به دریای چین جنوبی جلب شده و کره جنوبی هم به شدت برنامه نصب سامانه دفاع موشکی تاد را که قرار است تا اواخر امسال صورت بگیرد، پیگیری می‌کند. همه مسیرهای اعمال فشار دیپلماتیک درحال حاضر تحت فشار هستند و این بدین معناست که چین مجبور استt بنشیند و منتظر قدم بعدی رییس‌جمهور جدید امریکا بماند.
اما این مساله هم وجود دارد که رویکرد تقابلی ترامپ تنها ماسکی است که یک سری مشکلات ناگزیر در چین را می‌پوشاند. سیاستمداران چینی از مدت‌ها پیش احتمال وقوع مشکلات جدی در این کشور را پیش‌بینی کرده‌اند و احتمالا هم این پیش‌بینی‌ها درست خواهند بود. مصور رحمانی، مسوول ارشد سرمایه‌گذاری شرکت مدیریت ثروت گلدمن ساکس گفت که خطر جدی برای چین ترامپ نیست؛ بلکه مشکلات گسترده در اقتصاد این کشور، افزایش بدهی‌ها، نبود اصلاحات و میزان بالای مازاد تولیدات در مقایسه با تقاضاست.
حتی جک ما، یکی از معدود دیپلمات‌های چینی که در برج ترامپ با رییس‌جمهور کنونی دیدار داشته در مورد مشکلات در اقتصاد چین هشدار داده است. روابط ناخوشایند با امریکا به طور قطع به چین کمکی نمی‌کند اما به نوعی می‌تواند توجه‌ها را از مشکلات اقتصادی به احتمال رویارویی نظامی معطوف کند.
تهدیدهای ترامپ مبنی بر اعمال فشار همه جانبه علیه چین به طور قطع چالشی برای این کشور خواهد بود. اما با توجه به شرایط اقتصادی کنونی و روابط اقتصادی پکن و واشنگتن که آینده خوشی برای آن پیش‌بینی نمی‌شود، سال جدید چینی احتمالا چندان به مشکلاتی که ترامپ برای چین ایجاد می‌کند، مربوط نخواهد شد و پکن مجبور خواهد بود به مشکلات حل نشده دیرینه و دملی که در نهایت سر باز خواهد کرد، توجه کند.
