بدعهدی کشورهای آسیای‌میانه
مشکلات مرزی ایران با کشورهای همسایه بسیار زیاد است به‌طوری که در این خصوص باید بگویم که کشورهای آسیای میانه از همان ابتدا نیز به توافقنامه‌های امضا شده چندان پایبند نبودند و همین موضوع سبب بروز مشکلات ترانزیتی و حمل و نقل بین‌المللی با این کشور ما شد.
در واقع مشکلاتی که امروز این کشورها در خصوص حمل و نقل بین‌المللی کالا و ترانزیت برای کامیون‌ها و شرکتهای حمل و نقل بین‌المللی کالای ما به وجود آوردند، تازه نیست. به عبارت دیگر نخستین بارشان که نیست هیچ بلکه آخرین بارشان هم نخواهد بود.
مثلا این نخستین‌بار نیست که ما با کشورهایی مانند ترکیه و ترکمنستان بر سر عوارض دریافتی از کامیون‌های ایرانی به مشکل بر می‌خوریم به همین خاطر برای آنکه بتوانیم یک بار برای همیشه این مشکلات را حل کنیم، نیازمند آن است تا دیپلماسی حمل و نقلی در کشور خود را قوی کنیم که البته در این خصوص تلاش‌های بسیاری از سوی معاونت حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی انجام شده و در کنار آن سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌یی نیز تلاش کرده تا به گمان خود بسیاری از مشکلات را حل و فصل کند.
بر این اساس و با روندی که مسوولان دولتی در وزارت راه در پیش گرفته‌اند، می‌توان پیش‌بینی کرد که مشکلات مربوط به ترانزیت کالا از مرز با کشورهای آسیای میانه به زودی حل شود.
شاید برخی تعجب کنند اما مشکلاتی که ما امروز در خصوص حمل و نقل و ترانزیت کالا در مرز با کشورهای همسایه داریم، طبیعی است زیرا این کشورها نیز دنبال آن هستند تا سهم خود از ترانزیت کالا در منطقه به عنوان یکی از مهم‌ترین و سودآورترین روش‌های حمل و نقلی افزایش دهند و به همین خاطر تلاش می‌کنند با ایجاد مشکل بر سر راه شرکتهای حمل و نقلی دیگر کشورها به خصوص کامیون‌های ایرانی باعث شوند تا آنها از میدان کنار رفته و جا برای شرکتهای حمل و نقلی کشور خودشان باز کنند.
درست است که بسیاری از مشکلاتی که در مرز با کشورهای منطقه داشتیم به مرور زمان حل شده مانند حل موقتی مشکل ترانزیتی که با ترک‌ها در مرز ایران و ترکیه داشتیم، اما لازم است تا از سوی مسوولان و دست‌اندرکاران حمل و نقل تمهیداتی اندیشیده شود تا دیگر چنین مشکلاتی رخ ندهد.
نباید فراموش کرد که تاثیر مستقیم بروز این مشکلات روی شرکتهای حمل و نقل بین‌المللی کالا در ایران است و این شرکت‌ها هستند که در صورت افزایش عوارض باید هزینه بیشتری بپردازند و این امر موجب می‌شود تا در مرور زمان و به دلیل گران‌تر شدن هزینه حمل و نقل با شرکتهای ایرانی صاحبان کالا ترجیح دهند شرکتهای دیگری را برای حمل و کالای خود انتخاب کنند که در این صورت نیز با شرکتهای ایرانی هستند که متضرر می‌شوند.
نباید فراموش کنیم که لازم است بین مدیران شرکتهای حمل و نقل بین‌المللی کالا، مسوولان وزارت راه و شهرسازی و سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌یی همدلی وجود داشته باشد تا بتوانند با مشارکت و همکاری یکدیگر مشکلات به وجود آمده را حل کنند.
مسوولان دولتی در بخش‌های مختلف نباید این موضوع را فراموش کنند که تصمیمات آنها در بخش‌های مختلف مانند نفت و انرژی، برق و... در مورد کشورهای همسایه می‌تواند مستقیما روی موضوع حمل و نقل ترانزیتی کالا موثر باشد و موجب شود آن کشور برای جبران این موضوع شرکتهای ترانزیت کالا را تحت فشار قرار دهد.
در واقع لازم است، مدیران و مسوولان دولتی در هنگام تصمیم‌گیری موضوع حمل و نقل و تاثیر آن روی اقتصاد کشور را نیز مد نظر قرار دهند و با توجه به این موضوع تصمیمات مورد نظرشان را اجرایی کنند.
به عنوان مثال، در صورتی که قرار است در هر یک از بخش‌های مختلف نفت، انرژی، گاز و... امتیازی داده یا گرفته شود، پیش از آن به تاثیر این تصمیم‌گیری روی بخش حمل و نقل توجه کنند.
برای مثال با توجه به اینکه در حال حاضر حدود980 شرکت حمل نقل بین‌المللی کالا در کشور وجود دارد در صورت بروز مشکل در مرزهای ترانزیتی کشور (مانند مشکلات با کشور ترکیه و ترکمنستان) رانندگان این کامیون‌ها مجبور می‌شوند تا زمان تعیین تکلیف در مرز بمانند که هزینه هر روز توقف این کامیون‌ها بین 200 تا 400 هزار تومان می‌شود و ودر صورت افزایش مدت زمان توقف شرکتهای حمل و نقل کالا مجبور می‌شوند هزینه‌های بسیار زیادی برای خواب این کامیون‌ها پرداخت کنند که باز هم روی هزینه تمام شده کالا‌ها اثر گذاشته و آنها را گران می‌کند. در واقع با افزایش هزینه تمام شده کالا هزینه‌های بسیار زیادی بر صاحب کالا تحمیل شده و موجب نارضایتی او می‌شود.
اما باید بگویم بروز مشکلات مرزی مانند مشکلاتی که اکنون در مرزآلات در خراسان شمالی با کشور ترکمنستان به دلیل دریافت عوارض بیش از حد از کامیون‌های ایرانی داریم یا مشکلاتی که در چند ماه گذشته در مرز با کشور ترکیه داشتیم نمی‌تواند باعث شود که میزان تردد از مرزهای ما کاهش یابد.
در واقع به دلیل موقعیت جغرافیایی ارزشمند ایران بسیاری از کشورهای منطقه مجبور هستند برای حمل و نقل کالاهای خود از کشور ما عبور کنند حال چه از کامیون‌های ایرانی استفاده کنند و چه برای حمل کالاهای خود از شرکتهای خارجی استفاده کنند، در هر صورت لازم است تا برای حمل کالای خود با یک شرکت ایرانی شریک باشند. به همین خاطر لازم است، هر چه زودتر برای حل این مشکلات اقدام شود و با استفاده از یک سیاست و دیپلماسی قوی از تکرار مجدد این اتفاقات جلوگیری کرد.
* دبیرکل کانون سراسری انجمن‌های حمل‌و‌نقل بین‌المللی
