زاکانی، دلواپس‌تر از دوران احمدی‌نژاد
یک روز قراردادهای پژو را علم کرده بودند و حالا قراردادهای ایرباس را. گویا این بازی که ماحصلش چیزی جز گل‌به‌خودی نیست، تمامی ندارد.
یک روز قراردادهای پژو را علم کرده بودند و حالا قراردادهای ایرباس را. گویا این بازی که ماحصلش چیزی جز گل‌به‌خودی نیست، تمامی ندارد. دلواپسی‌ای که سرانجامش زیرسؤال‌بردن نه‌تنها دولت که حاکمیت است. روز گذشته علیرضا زاکانی، یکی از نمایندگان پیشین مجلس و رئیس کمیسیون بررسی برجام در مجلس نهم در اظهارنظری، مقامات عالی کشور را که در جریان مذاکرات برای خرید ایرباس بودند، متهم به پورسانت‌گیری کرد. امری که به گفته دیگر نمایندگان مجلس و کارشناسان، چیزی جز بی‌اعتمادی مردم به اصل نظام در پی نخواهد داشت. او در گفت‌وگو با فارس گفت: «اینکه دولت مدعی است رقم قرارداد ایرباس‌ها باید محرمانه بماند دلایل مختلفی دارد و یکی از آنها این است که به‌این‌ترتیب عده‌ای می‌توانند از این محل پورسانت بگیرند».
پرش از دستاویزی کهنه به دستاویزی نو
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق ، این درحالی مطرح می‌شود که به گفته کارشناسان اقتصادی، اصولا در هیچ‌جای جهان، «جزئیات» قراردادها به دلیل رعایت اصل رقابت‌پذیری شرکت‌ها، عمومی نمی‌شود و صرفا به بیان کلیات آن اکتفا می‌شود؛ همان‌گونه که دولت یازدهم عمل کرده است. عباس آخوندی، وزیر راه‌وشهرسازی هم که خود مردی اقتصادی است تنها بر همین مسئله تأکید می‌کند که اسرار تجاری امکان فاش‌شدن ندارد. همان مسئله‌ای که پیش‌تر قائم‌مقام او، اصغر فخریه‌کاشان در گفت‌وگو با رسانه‌ها بر آن تأکید داشت و مدیرعامل ایران‌ایر هم به‌ناچار وارد گود شد و بر این مسئله تأکید کرد. این همان راهی است که پیش‌تر ایران‌خودرو در مواجهه با قراردادهای پژو در پیش گرفته بود. مدیرعامل ایران‌خودرو هم پس از مدتی که هدف حملات این‌چنینی قرار گرفته بود اعلام کرد اسرار تجاری امکان افشا ندارند. البته باید توجه داشت که قطعا دیوان محاسبات کشور، سازمان بازرسی و سازمان حسابرسی، جزئیات قراردادهایی را که بودجه عمومی در آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد و منافع ملی در آن دخیل است در اختیار دارند. این را هم نباید از یاد برد که دولت قبل، به بهانه تحریم‌ها همواره «کلیات» بسیاری از قراردادهای خود را هم از نظرها پنهان می‌کرد و ماحصل آن تبدیل به «بابک زنجانی»ها شده است.
کی دلواپسان آرام می‌گیرند؟
این آخرین ورژن اتهام‌زنی، پیش‌تر هم به نوعی دیگر پیگیری شده بود. زمانی مطرح می‌شد برجام هیچ نتیجه‌ای ندارد و حتی نتوانسته‌ایم به شبکه سوییفت متصل شویم و به‌همین‌دلیل نمی‌توانیم ارتباطات بانکی با اروپایی‌ها داشته باشیم. حالا خرید از ایرباس و بویینگ و حتی امضای قرارداد با پژو و رنو به نمایندگی از برقراری ارتباطات بانکی با اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها (همان خواسته‌ای که دلواپسان به دنبال آن بودند و بارها آن را علیه دولت و هیئت مذاکره‌کننده هسته‌ای مطرح می‌کردند) محقق شده، اما دل دلواپسان آرام نگرفته است. می‌گویند ایرباسی که خریداری شده، ممنوعالخروج است و نمی‌تواند فراتر از مرزهای ایران به پرواز درآید. گویا فراموش کرده بودند که فرهاد پرورش، مدیرعامل هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران همان روز ورود ایرباس A٣٢١ به ایران، اعلام کرده بود که بعد از چند ماه این هواپیما به پروازهای خارجی شیفت می‌کند.
ممنوعالخروج بودن هواپیمای ایرباس کذب است
بااین‌حال کار از محکم‌کاری عیب نکرد و رئیس مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی وزارت راه‌وشهرسازی، دو خبر ممنوع‌‌الخروج‌بودن ایرباس A٣٢١ جدید هواپیمایی ایران‌ایر و ممنوعیت جابه‌جایی افراد منتسب به نهادهای مشمول تحریم با این هواپیما را تکذیب کرد. سیدقاسم بی‌نیاز گفت: «متأسفانه جریانی سعی در تخریب خرید این هواپیما به عنوان یک دستاورد پسابرجامی دارد».او گفت: «به‌کارگیری این هواپیما در مسیرهای داخلی تصمیم ایران‌ایر است و اصلا چنین مسائلی در قرارداد خرید هواپیما نیامده و ایران‌ایر به هرصورت که صلاح بداند می‌تواند از هواپیما استفاده کند و فقط به دلیل تصمیم‌های بخش‌های بازرگانی ایران‌ایر این هواپیما فعلا در مسیرهای داخلی پرواز می‌کند». تصمیمی که پیش‌تر به گواه منابع آگاه، به علت جلوگیری از اتهام‌زنی برای استفاده از این هواپیمای نو برای پول‌دارها از سوی دلواپسان اتخاذ شد. حالا همین اقدام مصلحت‌اندیشانه، بهانه‌ای شده در دست مخالفان دولت که بگویند از اساس این هواپیما ممنوعالخروج است.
نگفتم ایرباس‌های جدید ممنوعالخروج هستند
این در حالی است که کامبیز بابایی، مدیرعامل اسبق شرکت هواپیمایی آسمان می‌گوید: «نگفتم ایرباس‌های جدید ممنوعالخروج هستند و اساسا چنین اصطلاحی در موضوعات حقوقی صنعت هوایی وجود ندارد. او می‌گوید: خبرنگار آن رسانه (تسنیم) مدعی شده بود این هواپیما تنها برای پروازهای داخلی در نظر گرفته شده است و من گفتم مگر این هواپیما ممنوعالخروج است که نتواند پرواز خارجی انجام دهد؟ متأسفانه خبرنگار آن رسانه برداشت درستی از صحبت‌های من نداشت و حرف‌هایم به درستی منتشر نشد».به گفته این کارشناس صنعت هوایی، هواپیمای ایرباس ٣٢١ می‌تواند تا پنج ساعت پرواز انجام دهد و بهترین مدت زمان پرواز برای این مدل از هواپیما ٣,٥ ساعت است که در این فاصله می‌تواند تا کشورهای همسایه هم پرواز داشته باشد و محدودیتی برای انجام پروازهای خارجی برای این هواپیما وجود ندارد.
اسرار تجاری بین‌المللی امکان افشا ندارد
هادی حق‌شناس، نماینده مجلس هفتم در رابطه با امکان علنی‌کردن محتوای قراردادهای بین‌المللی می‌گوید: طبیعتا کلیات قراردادهای بین‌المللی قابل افشاست، اما جزئیات قراردادها هیچ‌گاه قابل افشاکردن نیست، به دلیل آنکه در قراردادهای تجاری هر دو طرف دارای رقبایی هستند و این رقبا از اطلاعات همدیگر می‌توانند علیه همدیگر در شراکت تجاری و بازرگانی استفاده کنند.
سازمان‌های ناظر ازمحتوای قراردادهامطلع هستند
حق‌شناس با بیان اینکه هدف از افشای قراردادها بررسی روند قراردادهاست که روشن شود آیا اصول فنی، حقوقی و مالی این قراردادها براساس منافع ملی دیده شده است یا خیر، میافزاید: قراردادهایی مانند ایرباس یا بویینگ، پتروشیمی و نفتی یا خودرو، حتما در اختیار نهادهای بازرسی و حسابرسی قرار دارند. این وظایف ذاتی دیوان محاسبات کشور، سازمان بازرسی کل کشور و سازمان حسابرسی است که در هر قراردادی که در آن، بودجه عمومی کشور استفاده شده باشد، ورود کنند. بنابراین اینکه این قراردادها به شکل روزنامه‌ای علنی نمی‌شود، به این مفهوم نیست که نهادهای مسئول کشور این قراردادها را در دست ندارند. به گفته او، هر کشور و سازمانی، اطلاعات محرمانه‌ای دارد که نیاز نیست این اطلاعات علنی شود. این خلاف امنیت اطلاعات و منافع آنهاست، اما طبیعی است که در اختیار نهادهای ناظر قرار بگیرد. این نماینده پیشین مجلس، نگاهی هم به عملکرد دولت قبل در رابطه با افشای قراردادها می‌کند و می‌گوید: جالب آنکه در زمان احمدی‌نژاد به بهانه تحریم، حتی کلیات و اصل قراردادها هم منعکس نمی‌شد. به‌همین‌دلیل هم کشتی و دکل‌های گمشده زیادی امروز رو می‌شود. اما حالا دلواپسان می‌گویند امروز در دوران پساتحریم، نه‌تنها کلیات که باید جزئیات قراردادها هم فاش شود!
دلواپسان به عدم‌النفع‌ها هم توجه کنند
او توجه دلواپسان را به برخی عدم‌النفع‌های کشور جلب و تصریح می‌کند: نکته‌ای که جای تأسف فراوان دارد، آن است که هنگام تحریم و در دولت گذشته، سهم ایران از برداشت مخازن پارس جنوبی به نصف کاهش یافت. در سال ٨٤ و پایان دولت اصلاحات، سهم ایران از مخازن پارس جنوبی با قطر، ٥٠-٥٠ بود. این در حالی بود که سهم قطر در پایان سال ٩٢ که سال پایانی دولت دهم بود، از ٥٠ درصد به ٧٠ درصد رسید و سهم ایران در مقابل کاهش یافت. اکنون پس از ٣,٥ سال، شاید تا پایان سال، سهم ایران و قطر دوباره ٥٠-٥٠ شود. رقم عدم برداشت از مخازن مشترک با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس میلیاردها دلار است، اما هیچ‌کدام از این دلواپسان، دلواپس این ضرر و زیان میلیاردی نیستند. حتی امروز کسی نگران نیست که در فرودگاه مهرآباد، دو خط هواپیمایی ترکیش‌ایر و امارات، به راحتی از مسافر ایرانی بلیت ارزی می‌گیرند و سال‌هاست مسافر ایرانی مجبور است با این دو خط تردد و پول به حساب این دو کشور واریز کند. هیچ‌کس این عدم‌النفع را نمی‌بیند، اما تا یک هواپیما از کشوری خارجی خریداری می‌شود، پرسیده می‌شود پول آن کجا بوده و چه شده است؟ او با بیان اینکه به نظر می‌رسد باید پرسش مهم‌تری مطرح شود، میافزاید: در سال‌های گذشته که ایرلاین‌های ایران از هر نظر در محدودیت قرار گرفتند، چه میزان، ایرانی‌ها به خارجی‌ها پول دادند؟ حتی در سفر زیارتی مکه‌مکرمه و کربلا چه تعداد هواپیمای خارجی، زوار ایرانی را از کشور خارج و چه میزان درآمد از این راه کسب کردند؟
با عینک سیاسی همه مسائل کشور را تحلیل می‌کنیم
به گفته او، متأسفانه درآمدهای ازدست‌رفته در مخازن نفت و گاز و سفرهای هوایی را نمی‌بینیم اما هزینه احداث مخازن مشترک (پارس جنوبی) و خرید هواپیما را می‌بینیم. اشکال کار آن است که با عینک سیاسی همه مسائل کشور را تحلیل می‌کنیم در نتیجه به منافع اقتصادی و سود و زیان آن، نمی‌پردازیم.
اتهام‌زنی به مقامات، اتهام سنگینی است
حق‌شناس در واکنش به ادعای زاکانی درباره امکان پورسانت‌گیری برخی از قِبَل محرمانه‌بودن قراردادها، می‌گوید: طبیعی است که در نظام اداری می‌تواند فساد وجود داشته باشد، اما اتهام‌زنی به مقامات کشور برای ایجاد فساد، بحثی بسیار جدی و سنگین است. قرارداد خرید هواپیما در سطح مقامات کشور انجام شده است. «مقامات» در کشور تعریف دارد. اگر از سوی مقامات کشور، قراردادی منعقد شود که آن قرارداد مشکوک به پورسانت و دریافت رشوه باشد، به نظر می‌رسد باید به حال نظام سیاسی آن کشور گریست که نمی‌تواند جلوی فساد رسمی و علنی را بگیرد. اگر مقامات کشور فاسد باشند و همه هم از آن مطلع باشند و کسی اقدامی نکند، به نظر می‌رسد باید به نوعی فاتحه بسیاری از چیزها را در کشور خواند.
دلخوش‌اباتری خطاب به زاکانی: اگر مدرکی دارید رو کنید
کاظم دلخوش‌اباتری، سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس دهم، در واکنش به سخنان علیرضا زاکانی، نماینده پیشین مجلس، می‌گوید: سخنان آقای زاکانی مبنی بر سوءاستفاده با این صراحت لهجه را تأیید نمی‌کنم، اینکه با این صراحت لهجه تهمت بزنیم، درست نیست؛ اگر ایشان اسناد و مدارکی دارند، علنی کنند ما هم بدانیم موضوع از چه قرار است.او با بیان اینکه قوه قضائیه در ایران نشان داده برای پیگیری تخلفات در هر سطحی پیگیر است، می‌گوید: این‌گونه اتهام‌زنی به مسئولان کشور و لطمه به باور و اعتقاد مردم نسبت به مسئولان تبعات دارد و اصلا اقدام درستی نیست.دلخوش‌اباتری خطاب به دلواپسان می‌گوید: دوستان کمی به مسئولان اعتماد کنند. اگر هرکسی بیاید و در فضای جامعه، سوءظن ایجاد کند، این رفتار نه به نفع منافع ملی است و نه منافع نظام را دنبال می‌کند. البته مسئولان دولت هم بهتر است برای جلوگیری از ابهام‌ها پاسخ‌گو باشند و اگر شبهه‌ای وجود دارد، آن را رفع کنند.این نماینده مجلس البته بخش دیگری از سخنان زاکانی را تأیید می‌کند و می‌گوید: این قراردادها نظامی نیست و امکان انتشار دارد، چیز محرمانه‌ای وجود ندارد. یکی از شرکت‌های هواپیمایی کشور هواپیما خریده است، مردم کشور بیگانه نیستند و باید محتوای این قرارداد علنی شود.او البته بر این نکته تأکید می‌کند که یک شرکت دولتی وارد معامله‌ای شده و هنوز هم در مراحل ابتدایی معامله است و از ٢٠٠ هواپیمای خریداری‌شده، فقط یکی وارد کشور شده؛ بنابراین باید نسبت به اظهار نظرها دقت شود.دلخوش‌اباتری خرید ایرباس و بویینگ را دستاورد دولت می‌داند و میافزاید: این هواپیماها از سوی دولت به شیوه اجاره به شرط تملیک خریداری شده که افتخاری برای کشور محسوب می‌شود. شرکت‌هایی که تا دیروز به کشور هواپیما نمی‌فروختند، اکنون به ایران هواپیما می‌فروشند. به آقای زاکانی بگویید، سن ناوگان هواپیمایی ایران بالاست و باید هواپیما خریداری می‌کردیم. اینکه هر لحظه هواپیماها سقوط کند و مردم تلف شوند، اتفاق خوبی است؟ ایشان بگویند می‌خواهند این حوادث تکرار شود؟به گفته او، تجربه نشان داده است از هواپیماهای شرقی خاطره خوبی نداریم. اکنون در مهرآباد ٢٤ فروند هواپیمای آنتونف روسی زمین‌گیر شده‌اند و می‌ترسیم سقوط کنند؛ بنابراین باید به دنبال هواپیماهای معتبر جهان می‌رفتیم.او میافزاید: شرکت‌های معتبر جهان که تا دیروز در مقابل پولی که ایران به آنها می‌داد، قطعه واگذار نمی‌کردند، امروز مدیرعامل یکی از معتبرترین آنها برای تحویل هواپیما به ایران می‌آید؛ این اتفاق برای ایران یک اعتبار است، ما دنبال چه هستیم؟سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس می‌گوید: سالی چهار تا پنج میلیارد دلار پول از طریق پروازهای لوفتانزا، امارات و ترکیش‌ایر از کشور خارج می‌شود، این در حالی است که می‌‌توانیم در صنعت هوایی، درخشش خوبی داشته باشیم. اقدام خوبی انجام شده و اگر ابهامی وجود دارد این شرکت می‌تواند رفع ابهام کند؛ اما ایجاد سوءظن در افکار عمومی هیچ توجیهی ندارد.
تلاش عده‌ای برای ایجاد ابهام در برجام
او با اشاره به اینکه در مقطع حساسی قرار داریم، می‌گوید: تلاش می‌کنند درباره برجام ابهام ایجاد کنند. چند ماه پیش می‌گفتند چرا باید هواپیما بخریم درحالی‌که مردم ایران چیزی برای خوردن ندارند؟ بعد متوجه شدند دولت قرار نیست خریداری کند و شرکتی که فعالیتش در حوزه حمل‌ونقل است با شیوه اجاره به شرط تملیک خریداری می‌کند؛ اما باز هم کوتاه نیامدند و این‌گونه به انتقادهای خود ادامه می‌دهند.به گفته او، از نظر اقتصادی اتفاق بزرگی رخ داده است. تا همین چند وقت پیش، ایرلاین‌های ما با بدبختی در بازارهای دنیا هواپیمای دست دوم و قراضه می‌خریدند، اکنون مشکل کجاست؟ کسانی که تا دیروز جرئت نمی‌کردند به ایران هواپیما بفروشند، منت ایران را می‌کشند تا هواپیما از آنها بخرد.
