رد پای ریاض-آنکارا در جریان قطع گاز ترکمنستان
در حالی که حدود دو هفته از زمان قطع ناگهانی صادرات گاز ترکمن‌ها به ایران می‌گذرد، به نظر می‌رسد فعلا تمام مسیرهای مذاکره مجدد برای وصل شدن خطوط گاز بسته است.
ایران مصمم است به هر طریق زمستان امسال را بدون گاز ترکمنی بگذراند و از سویی گفته می‌شود همزمان در حال تدارک اسنادی برای بردن شکایت از ترکمن‌ها به مراجع حقوقی بین‌المللی است. هرچند ایران تا کنون برای تامین گاز استان‌های شمالی با مشکلی مواجه نشده، اما همچنان چرایی اقدام ناگهانی ترکمنستان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. در این میان روزنامه «پراودا» چاپ مسکو بر این باور است که مشکلات گازی ترکمنستان با ایران به دلیل افزایش وابستگی عشق‌آباد به کشورهای خارجی رخ داده است. این روزنامه مدعی شده است که در مناقشات گازی عشق‌آباد-تهران رد پای ریاض و آنکارا دیده می‌شود.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از فارس، در این مطلب که به قلم «سرگئی کوژمیاکین» تحلیلگر سیاسی روس نوشته شده، آمده است: همکاری‌های ایران و ترکمنستان در بخش انرژی که 20 سال پیش با راه‌اندازی خط لوله گاز «دوستی» آغاز شد، از ابتدای امسال با اقدام ناگهانی ترکمنستان قطع شده است. در بیانیه رسمی وزارت امور خارجه ترکمنستان دلیل چنین اقدامی «عدم تلاش‌های لازم تهران برای بازپرداخت بدهی‌ها» معرفی شد. این در حالی است که پیش از پایان سال 2016 مذاکرات فشرده‌ای برای تمدید5ساله قرارداد گازی ایران-ترکمنستان انجام شده بود.
این روزنامه روسی بر این باور است که به لحاظ حفظ منافع ملی، رفتارهای مقامات ترکمنستان که به از دست دادن یکی از آخرین خریداران گاز این کشور منتهی شد، بسیار غیرمنطقی به نظر می‌رسد. بر اساس این گزارش در حال حاضر تنها مشتری گاز ترکمنستان، چین است چراکه در سال گذشته میلادی شرکت «گازپروم» روسیه نیز قرارداد خود با شرکت «ترکمن گاز» را لغو کرد. کلید درک چرایی اقدامات اخیر عشق‌آباد را می‌توان در وابسته شدن ترکمنستان به تعدادی از کشور‌ها پیدا کرد. پس از سفر «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه در ماه دسامبر سال 2015 به عشق آباد روابط بین دو کشور به طور قابل توجهی توسعه یافت. آنکارا از علاقه‌مندان اصلی راه‌اندازی خط گازی جنوب است و مقامات اتحادیه اروپا نیز از این ایده حمایت می‌کنند. در ماه‌های آینده نیز دیدار سه‌جانبه روسای جمهور ترکیه، آذربایجان و ترکمنستان برگزار می‌شود.
مانع اصلی برای اجرایی شدن این پروژه ایران دانسته می‌شود، زیرا تهران در شرایط نبود اجماع بر سر وضعیت حقوقی دریای خزر مخالف احداث خط لوله از ترکمنستان از طریق بستر این دریا است. ممکن است که ترکمن‌ها از قطع صادرات گاز به عنوان ابزار تکمیلی برای اعمال فشار بر ایران استفاده کرده باشند. یکی دیگر از طرف‌های علاقه‌مند نسبت به اختلاف بین ترکمنستان با ایران می‌تواند عربستان سعودی باشد. ریاض به‌دنبال محدود کردن موقعیت ایران در بازار نفت و گاز بوده و به این دلیل از پروژه خط لوله گاز «تاپی» پشتیبانی می‌کند.
بانک توسعه اسلامی که در عربستان سعودی مستقر است در سپتامبر سال گذشته آمادگی خود را برای تمکین مالی پروژه انتقال گاز ترکمنستان و آذربایجان به اروپا اعلام کرد و همچنین در دسامبر 2016 شرکت آلمانی «زیمنس» با اختصاص 5/ 2 میلیارد دلار از مشارکت خود در ساخت تاپی خبر داد. هم ریاض و هم برلین می‌توانند قطع همکاری‌های عشق‌آباد با تهران را به عنوان پیش شرط اجرای تعهدات خود مطرح کنند. بدیهی است که مقامات ترکمنستان به آن امید بسته‌اند که از این طریق بتوانند موقعیت مالی کشور را که به مشکل برخورده است، بهبود بخشند.
