سهم صفر درصدی بانک‌های خصوصی در تسهیلات کشاورزی
کشاورزی به عنوان قدیمی‌ترین فعالیت تولیدی، مهم‌ترین فعالیت اقتصادی همه کشورهای جهان در مسیر تاریخ تکامل بشری است.
اگر کشاورزی را یکی از مهم‌ترین ارکان تولید در هر جامعه‌یی فرض کنیم در آن صورت روشن می‌شود که هر نوع تصمیم‌سازی برای رونق تولید بدون ترسیم چشم‌اندازهای توسعه در بخش کشاورزی بدون ثمر خواهد بود. در کشورهای پیشرفته، گذار از اقتصاد سنتی به اقتصاد توسعه یافته با پیشرفت فنی و تکنیکی و بالا رفتن بهره‌‌وری در بخش کشاورزی توام شده است، موضوعی که رابطه متقابلی که در کشورهای توسعه نیافته در مسیر معکوس شکل گرفته و اغلب تصمیم‌سازان این کشورها گمان می‌کنند که راهکارهای صنعتی شدن از مسیر«نفی» ظرفیت‌های اقتصادی سنتی(مانند کشاورزی) می‌گذرد. این مساله درخصوص طرح رونق تولید که با هدف پویایی کسب و کار بنگاه‌های خرد در کشورمان از ابتدای سال95 عملیاتی شده است نیز صدق می‌کند. به عبارت روشن‌تر، کشاورزی توسعه یافته یکی از ارکان اصلی توسعه اقتصادی محسوب می‌شود و بدون بسترسازی مناسب برای توسعه کشاورزی نمی‌توان به دروازه‌های رشد پایدار رسید.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ، دولت یازدهم هم اگر قصد دارد اقتصاد ایران را به سمت وضعیتی تثبیت یافته، هدایت کند بخشی از ظرفیت‌های اعتباری خود را باید صرف حمایت از روش‌های نوین کشاورزی در کشورمان کند. در روزهای ابتدای هفته مدیرکل دفتر امور اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی، اعداد و ارقام تازه‌یی از سهم بنگاه‌های کوچک و متوسط کشاورزی از تسهیلات رونق تولید را پیش روی رسانه‌های گروهی و فعالان اقتصادی گشود که با استناد آنها می‌توان تحلیلی از باید‌ها و نبایدهای این بخش تاثیرگذار ارائه کرد تا نهایتا امکان پیش‌بینی شرایطی که کشاورزی ایران با آن رو به رو است، نمایان شود. نکات جالب توجهی در بطن این گزارش وجود دارد که نباید از آن به سادگی عبور کرد؛ موضوعاتی مانند سهم«صفر درصدی» بانک‌های خصوصی ایران در تسهیلات‌دهی به بنگاه‌های کشاورزی نشان‌دهنده نوع نگاه خاصی است که در بخش‌هایی از اقتصاد ایران نسبت به ماهیت کلی کشاورزی وجود دارد.
وضعیت کشاورزی در ایران از دید آمار و ارقام
قبل از اینکه اعداد و ارقام تسهیلات پرداختی به بخش کشاورزی را روی میز ارزیابی‌ها قرار دهیم، بد نیست نگاهی به ظرفیت‌های کلی کشاورزی کشورمان بیندازیم. ظرفیت‌هایی که باید براساس آن نظام حمایتی و تسهیلاتی کشور شکل بگیرد. هر چند برخی از تحلیلگران معتقدند که نظام کشاورزی ایران به دلیل ساختار فرسوده و عدم استفاده از فناوری‌های نوین با حداکثر ظرفیت‌های خود فاصله دارد اما براساس آخرین اطلاعات فائو(سازمان کشاورزی ملل متحد) ایران در تولید یک سوم از تعداد محصولات اصلی دنیا دارای رتبه‌های اول تا دهم جهان بوده که سهم محصولات باغی 15و محصولات زراعی 7 محصول است. ایران با داشتن 15محصول باغی مهم دارای مقام جهانی از نظر تنوع تولید محصولات باغی بعد از کشورهای چین، امریکا مشترکا با ترکیه رتبه سوم دنیا را از آن خود کرده است.
از نظر صادرات محصولات کشاورزی ایران نیز در صادرات 10محصول دارای رتبه‌های اول تا دهم جهان است با این توضیح که براساس منابع فائو، تجارت جهانی محصولات کشاورزی دنیا متکی بر صادرات و واردات 35محصول اصلی بوده و از بین کشورهای جهان 64 کشور صادر‌کننده محصولات زراعی و 55 کشور صادر‌کننده محصولات باغی هستند.
همچنین محصولات ارزشمند دیگری نظیر زعفران، زرشک و زیره نیز در ایران تولید می‌شود که به دلیل قرار نگرفتن در شمار محصولات اصلی کشاورزی از نظر فائو در این طبقه‌بندی‌ها لحاظ نشده و ایران در واقع جزو بزرگ‌ترین تولید‌کنندگان دنیا در تعدادی از این محصولات نیز است.
سهم کشاورزی از طرح «رونق تولید»
با چنین چشم‌اندازهای قابل توجهی که نشان‌دهنده ظرفیت‌های بالقوه کشاورزی ایران است، آخرین اعداد و ارقام تسهیلات رونق تولید نشان می‌دهد که نزدیک به 25درصد از جهت‌گیری این تسهیلات به سمت بنگاه‌های کوچک و متوسط کشاورزی میل کرده است. مدیرکل دفتر امور اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به سهم این بنگاه‌ها از طرح رونق تولید گفت:«10هزار و 472بنگاه تولیدی کوچک و متوسط بخش کشاورزی حائز شرایط با ثبت نام در سامانه بهین‌یاب وزارت صنعت، معدن و تجارت موفق به دریافت 3هزار و 400میلیارد تومان تسهیلات بانکی شدند.»
محمد خالدی گفت:«سامانه بهین‌یاب در راستای طرح تامین مالی بنگاه‌های تولیدی کوچک و متوسط و طرح‌های نیمه تمام با پیشرفت بالای 60 درصد برای رونق تولید توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت راه‌اندازی شده که با پیگیری‌های وزارت جهاد کشاورزی و همراهی اعضای کارگروه ملی تسهیل و رفع موانع تولید موافقت شد، واحدهای تولیدی این بخش نیز در سامانه مذکور برای دریافت تسهیلات بانکی ثبت نام کنند.»
وی با بیان اینکه 70درصد تسهیلات پرداختی به بنگاه‌های تولیدی نیمه فعال کشاورزی در قالب طرح تامین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط از سوی بانک کشاورزی پرداخت شده است، اظهار کرد:«سایر بانک‌ها نیز در این راستا باید همکاری بیشتری با بخش کشاورزی داشته باشند. بعد از بانک کشاورزی، بانک‌های ملت و ملی هر کدام 7 تا 8 درصد و بانک‌های سپه، صادرات، توسعه تعاون، تجارت و رفاه کارکنان هر کدام 2 تا 3درصد از کل تسهیلات را به بنگاه‌های تولیدی کوچک و متوسط کشاورزی پرداخت کرده‌اند. سهم مشارکت بانک‌های خصوصی در ارائه این تسهیلات به واحدهای غیرفعال و نیمه فعال کشاورزی صفر بوده است.»
بی توجهی بانک‌ها به دستورالعمل بانک مرکزی
مدیرکل دفتر امور اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی گفت:«با توجه به اینکه به دلیل انباشت متقاضیان، امکان تامین مالی این واحدهای تولیدی از طریق بانک کشاورزی به تنهایی امکان‌پذیر نیست، بانک مرکزی بنا به ماده(47) قانون رفع موانع تولیدی رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور که تمام بانک‌های غیرتخصصی را موظف کرده، سهمی از تسهیلات اعطایی خود را معادل سهم بخش کشاورزی از تولید ناخالص داخلی به این بخش اختصاص دهند با ابلاغ نامه‌یی در مهر ماه امسال از بانک‌های غیرتخصصی خواسته، بنگاه‌های کوچک و متوسط کشاورزی نیز در چارچوب ضوابط و مقررات مربوط پذیرش و بررسی شوند.»
وی تصریح کرد:«از 39هزار بنگاه کوچک و متوسط تولیدی نیمه فعال کشاورزی که در سامانه بهین‌یاب ثبت نام کرده‌اند تاکنون 19هزار و 215بنگاه به تایید کارگروه‌های استانی تسهیل و رفع موانع تولیدی رسیده و به بانک‌ها معرفی شدند که از این تعداد 55 درصد معادل 10هزار و 472بنگاه موفق به دریافت تسهیلات شده‌اند.»
خالدی ادامه داد:«در سال 95 نزدیک به 16هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی برای حمایت از بنگاه‌های تولیدی کوچک و متوسط برای افزایش تولید و اشتغال اختصاص یافته که از این مبلغ تاکنون 13هزار میلیارد تومان از طریق بانک‌ها پرداخت شده است.»وی سهم بنگاه‌های کوچک و متوسط کشاورزی از تسهیلات بانکی پرداختی را 25درصد معادل 3هزار و 400میلیارد تومان عنوان و اظهار کرد:«اگر سهم صنایع تبدیلی و تکمیلی که از طریق وزارت صنعت، معدن و تجارت معرفی شده‌اند را به این مبلغ اضافه کنیم، میزان تسهیلات پرداختی به بخش کشاورزی به بیش از 30درصد از کل تسهیلات می‌رسد.»
توازن استانی تسهیلات کشاورزی
مدیرکل دفتر امور اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی در ادامه درخصوص توزیع استانی آیین تسهیلات گفت:«برخی از استان‌ها ظرفیت بالایی برای جذب تسهیلات در واحدهای راکد و نیمه فعال دارند به طوری که بنگاه‌های تولیدی کوچک و متوسط کشاورزی در استان‌های جنوب کرمان، خراسان شمالی بالای 60 درصد و استان‌های ایلام و کردستان بیش از 50 درصد تسهیلات بانکی را جذب کرده‌اند.»
وی درباره شرایط دریافت تسهیلات بانکی در قالب طرح تامین مالی بنگاه‌های تولیدی کوچک و متوسط و طرح‌های نیمه تمام وزارت صنعت، معدن و تجارت اذعان کرد:«براساس دستورالعمل این طرح، بنگاه‌های کوچک و متوسط نیمه فعال که ظرفیت پایداری و بازار فروش برای تولیدشان دارند همچنین طرح‌های تولیدی با پیشرفت فیزیکی بالای 60 درصد می‌توانند برای اخذ تسهیلات بانکی اقدام کنند.»
خالدی گفت:«وزارت صنعت، معدن و تجارت بر چگونگی مصرف تسهیلات بانکی توسط بنگاه‌های تولیدی نظارت خواهد کرد.»
در هر حال، رشد ساختارهای اقتصادی بدون ایجاد زیرساخت‌های لازم برای توسعه بخش کشاورزی میسر نیست و ایجاد این تغییرات مستلزم به وجود آوردن شرایطی مناسب برای وقوع آن است تا در نتیجه آن، فرصت‌های مناسب در اختیار کشاورزان قرار گیرد. حمایت تسهیلاتی لازم، انتقال فناوری‌های نوین، آموزش‌های مهارتی به روز و نهایتا زمینه‌سازی برای توسعه بنگاه‌های کوچک و متوسط کشاورزی در راستای ایجاد بازارهای جدید صادراتی و انتقال فناوری‌های مورد نیاز کشاورزی ازجمله این شرایط محسوب می‌شود.
