یونسکو به‌کمک جنگل هیرکانی می‌آید
جنگل‌های هیرکانی، میراث چندمیلیون سالهای است که از عصر یخبندان و هزاران مشکل دیگر سربلند بیرون آمده تا امروز ما به‌راحتی قدیمی‌ترین رویشگاه کره زمین را به‌نابودی بکشانیم.
جنگل‌های هیرکانی در شمال کشور در طول ساحل جنوبی دریای خزر و نیمرخ شمالی رشته کوه‌های البرز واقع شده است. این جنگل‌های کهنسال پهن برگ، شامل اراضی پست و کوهستانی با مساحتی بالغ بر ۹۴/۱ میلیون هکتار است که جوامع بی‌همتا و متنوع از گونه‌های گیاهی بومی و در معرض تهدید را در خود جای داده است. همچنین بخشی از هیرکانی در جمهوری آذربایجان قرار گرفته و تا استان گلستان امتداد دارد. هیرکان یا وَرکان (وَرکانه)، بنا بر توضیح دایره‌المعارف فارسی، صورتِ فارسیِ نام یونانی باستانِ گرگان یا جُرجان است که در زمان باستان، محل زندگی قومی به همین نام در استان گلستان امروزی و نواحی اطراف آن بود و از مکان‌های اصلی اقامت پارت‌ها بعد از ورود به سرزمین ایران محسوب می‌شد. منطقه هیرکانی در اوج گسترش، علاوه‌بر استان گلستان کنونی، استان‌های گیلان و مازندران و بخش‌هایی از جمهوری ترکمنستان را نیز شامل می‌شد. نام این قوم، جدا از سرزمین مذکور، به دریای کاسپی (دریای خزر) هم اطلاق می‌شد و یکی از نامهای آن، دریای هیرکان یا دریای وَرکانه بود. جنگل‌های این منطقه نیز به همین دلیل در متون علمی به‌نام جنگل‌های هیرکانی و گاه جنگل‌های خزری یا کاسپی (Caspian Forest) نام‌گذاری شده است.
6 و نیم هکتار از هیرکانی در نیم قرن نابود شد
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از قانون ، براساس آمار، سالانه 50 هزار هکتار از رویشگاه‌های جنگلی کشور در حال نابودی است و از 6/5 میلیون هکتار جنگل‌های هیرکانی در شمال ایران در نیم قرن گذشته1/9 میلیون هکتار باقی مانده است. جنگل‌خواری، پدیده‌ای که سال‌هاست دامن‌گیر منابع طبیعی خصوصا در بخش‌های شمالی کشور شده و این اراضی درحال نابودی و در معرض ساخت و سازهای غیرقانونی قرار گرفته است. در شمال کشور قاچاق چوب، بهره‌برداری و بیماری، حیات جنگل‌های هیرکانی را نشانه رفته است.
جاده بلای جان جنگل«ابر»
«ابر» مهمترین جنگل هیرکانی است. اهمیت جنگل ابر از آنجا می‌آید که قسمتی از جنگل‌های باستانی هیرکانی است و گیاهان دارویی آن کم نظیر است و همچنین جنگل ابر، یکی از دست نخورده‌ترین جنگل‌های ایران است که در ادامه جنگل‌های سرسبز شمال ایران است. جنگل ابر در 45 کیلومتری شمال شاهرود در استان سمنان و در مسیر جاده شاهرود به علی آباد، در پشت روستای ابر قرار دارد. از این رو نام این جنگل را «ابر» گذاشته‌اند که؛ در منطقه‌ای قرار دارد که از ضخامت کوه‌های البرز کاسته می‌شود و ابرهای گرفتار در پشت این دیواره از لابه لای دره‌ها به سمت جنوب سرازیر می‌شوند. به همین خاطر تقریبا از بعدازظهر تا نیمه‌های شب با سرد شدن هوا چنان می‌نماید که جنگل روی ابرها سوار شده است. ابرها آنقدر به درخت‌ها نزدیک‌اند که به‌نظر می‌رسد می‌توان در میان ابرها گشت و گذار کرد و به‌باور بسیاری از گردشگران، یکی از زیباترین چشم اندازهای طبیعت ایران محسوب می‌شود. ارتفاع زیاد جنگل ابر از سطح دریا، پایین بودن دما در فصل گرما و وجود چشمه سارهای فراوان و پوشش جنگلی متنوع از شاخصه‌های این جنگل است. از گیاهان درختی جنگل ابر می‌توان بلوط، ممرز افرا، شیردار، توسکا، آزاد داغداغان و از گیاهان مرتعی گونه های کلاه میر حسن، چوبک، اسپرس، دم روباهی، آویشن و شبدر را نام برد. این منطقه از معدود مناطقی است که رشته کوه البرز در این ناحیه به حداقل عرضی خود رسیده و تقریبا از یک شاخه اصلی تشکیل شده است.از جانوران این منطقه نیز می‌توان به خرس قهوه‌ای، گرگ، پلنگ، خوک وحشی، شغال، روباه، خرگوش ،کل و بز، شوکا و از پرندگان، کبک، کبوتر جنگلی، بلدرچین، عقاب جنگلی، کرکس، شاهین، فاخته، قرقاول را نام برد.
جنگل «ابر» در سالهای اخیر با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم کرده است. یکی از مشکلاتی که اعتراضات فراوان فعالان و کارشناسان محیط زیست را درپی داشت، احداث جاده علی‌آباد به ابر در شاهرود بود. 150نماینده مجلس پیشین از روحانی در نامهای، تسریع در احداث این جاده را خواستار شدند. آن سوی ماجرا، فعالان محیط زیست عنوان کردند در این منطقه چقدر جاده نیاز داریم که برای احداث آن یک قطعه از مرز اکولوژیک را بشکافیم و جاده بسازیم. این طرح همچنان حاشیه‌های فراوانی دارد. مهمترین مشکلات جنگل‌های هیرکانی؛ طرح‌های جنگل‌داری، هجوم مردم برای خانه‌سازی، ویلاسازی، دامداری، نواحی صنعتی و ... است.
هیرکانی، ثبت یونسکو می‌شود
در سال 85 جمهوری آذربایجان، درخواستی را مبنی بر ثبت جهانی جنگل‌های خزری-هیرکانی به یونسکو ارائه کرد. با بررسی کارشناسان این سازمان اعلام شد، به‌دلیل اینکه سهم جمهوری آذربایجان تنها ۲۰ هزار هکتار در مقابل سهم ۲ میلیون هکتاری ایران از این جنگل متعلق به دوره ژوراسیک است، ثبت جهانی این اثر به تنهایی به‌نام آذربایجان ممکن نیست. با مطرح شدن این موضوع، ایران نیز خواهان ثبت جهانی هریکانی شد و درخواست ثبت جهانی این جنگل به صورت مشترک از سوی ایران و آذربایجان مطرح شد.
سهم ایران از جنگل هیرکانی بیش از 2میلیون هکتار و سهم کشور آذربایجان 20هزار هکتار است و کارشناسان بر این باورند که این جنگل‌ها می‌توانند به‌عنوان موزه طبیعی مورد استفاده قرار گیرند. به‌گزارش پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، نشست حمایت از تدوین پرونده نامزدی جنگل‌های هیرکانی برای ثبت در سایت میراث طبیعی جهانی یونسکو، با حضور دستگاه های ذی‌ربط ایرانی و همچنین بنیاد سوکو از کشور آلمان روزهای شنبه ویک‌شنبه ۱۸ و ۱۹ دی ماه به مدت ۲ روز در محل معاونت محیط زیست طبیعی تشکیل شد.
در این نشست با پیگیری دفتر زیستگاه ها و امور مناطق، هماهنگی کمیسیون ملی یونسکو، صندوق ملی محیط زیست و حضور سازمان میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، نمایندگان بنیاد سوکو (سوخو) از کشور آلمان و تنی چند از استادان و صاحب‌نظران دانشگاهی با هدف تدوین نقشه راه تکمیل پرونده ثبت جنگل‌های هیرکانی و هماهنگی دستگاه‌های متولی و ارائه به یونسکو برگزار شد.
فرهاد دبیری در این نشست با اشاره به اهمیت جنگل‌های هیرکانی با قدمت زمین شناسی بیش از ۴۰ میلیون سال، ارزش دیرین شناسی درختان با بیش از یک میلیون سال، تنوع زیستی بسیار بالای گیاهی و جانوری و زیبا شناختی که در واقع به عنوان یک فسیل زنده منحصر به‌فرد در جهان مطرح است، اعلام کرد: ایران در نظر دارد بخش‌های واجد شرایط از این جنگل‌ها شامل ۹ تا ۱۰ سایت را به منظور میراث طبیعی جهانی در یونسکو به ثبت برساند.به گفته دبیری، پرونده مذکور سال آینده بطور رسمی در یونسکو مطرح می شود.
