لزوم تعیین ترکیب سبد ارزی بر مبنای منافع اقتصادی

کامران ندری - معاون پژوهشی پژوهشکده پولی - بانکی - درباره ادعای مبنی بر ورشکستگی ریال که در هفته‌های اخیر مطرح شده، اظهار کرد: به هر حال در هفته‌های اخیر ارزش ریال در برابر دلار کاهش یافته و طبیعتا با کاهش یافتن ارزش ریال قیمت خرید کالاهای خارجی افزایش می‌یابد، ولی با این حال نمی‌دانم این ادعا مبنی بر ورشکستگی ریال چگونه و با چه منظوری مطرح شده است و من در نظرات کارشناسانه با چنین تعبیری آشنا نیستم.

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایسنا، او افزود: مشکل ما در بازار ارز اکنون ساز و کار بازار است چون به نظر من بانک مرکزی اکنون منابع کافی ارزی دارد و به همین دلیل نباید نرخ ارز به این شدت افزایش یابد. به عبارتی دیگر اکنون اتفاقی نیفتاده که قرار باشد چنین تاثیری در بازار ارز داشته باشد. به هر حال اکنون تحریم‌ها هم در حال برداشته شدن است و در ماه‌های اخیر نیز شاهد افزایش قیمت نفت بودیم و تولید نفت نیز در ایران افزایش یافته است.

به گفته وی اکنون مشکل نوسانات ارز، ساز و کار مداخله بانک مرکزی است که نیاز به اصلاح دارد. بازار ارز دستخوش فعالیت‌های سفته‌بازانه شده و این طور نیست که قیمت‌ها واقعی و متناسب با شرایط اقتصادی تعیین شود. این وضعیت فقط مخصوص بازار ارز نیست در بسیاری از بازارهای کشور از جمله بازار کالا و خدمات چنین وضعیتی وجود دارد. یک مثال ساده در این زمینه بازار محصولات کشاورزی است که اگرچه دولت تره‌بارها را برای تعادل بخشی به قیمت محصولات کشاورزی به راه انداخته، ولی باز می‌بینیم که همچنان دلال‌ها نقش‌آفرینی کرده و قیمت‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

ندری در بخشی از سخنانش درباره تاثیر راه‌اندازی بورس ارز بر وضعیت بازار ارز اظهار کرد: راه‌اندازی بورس ارز طبیعتاً کمک خواهد کرد که فعالیت‌های ارزی شفاف شود و ما نیز باید به سمت شفافیت فعالیت‌های مربوط به خرید و فروش ارز پیش برویم اگرچه ممکن است در کوتاه‌مدت آثار آن را مشاهده نکنیم.

او همچنین درباره اقدامات بانک مرکزی درباره کنترل نوسانات ارز توضیح داد: به نظر من همین اقداماتی که بانک مرکزی تاکنون انجام داده و مثلا اجازه داده‌اند به بانک‌ها خرید و فروش ارز کنند، می‌تواند در بهبود شرایط موثر باشد البته به این شرط که خرید و فروش ارز توسط بانک‌ها با نرخ آزاد انجام شود اگر نرخ پایین بیاید، این امکان که به سمت فعالیت‌های سفته‌بازانه بروند، وجود دارند.

این اقتصاددان همچنین گفت: یکی از اقدامات دیگری که دولت می‌تواند انجام دهد برای اینکه نوسانات ارزی را کنترل کند، این است که بازار موازی با بازار ارز را جذاب کند. مثلا اگر بازار بورس برای فعالان اقتصادی، جذاب باشد طبیعتاً منابع مالی به سمت بازار بورس رفته و فعالیت سفته‌بازانه نیز در بازار ارز کاهش می‌یابد.

ندری در بخشی از سخنانش درباره ترکیب سبد ارزی و نقش دولت در آن توضیح داد: دلار ارز جهان‌روا و بااعتبار است که نمی‌توان آن را از سبد ارزی حذف کرد ضمن اینکه باید در نظر داشته باشیم که کارشناسان بانک مرکزی مدام فعالیت‌های ارزی را بررسی کرده و نوسانات دلار نسبت به سایر ارزها را رصد می‌کنند.

او افزود: تیمی که سبد ارزی و ترکیب آن را مدیریت می‌کنند، همه نوسانات ارزی را به صورت ساعت به ساعت رصد کرده و به صورت روزانه درباره آن تصمیم‌گیری می‌کنند. اکنون شرایط به گونه‌ای است که کم کردن سهم دلار در سبد ارزی و بالا بردن سهم ارزهای دیگر توجیه ندارد. برای کم کردن سهم دلار باید دلیل اقتصادی وجود داشته باشد و اساساً ترکیب سبد ارزی را منافع اقتصادی تعیین می‌کنند و این موضوع ربطی به سیاست ندارد که مثلا اگر با آمریکا مشکل داریم، سهم دلار را در سبد ارزی کاهش دهیم.

او درباره وضعیت ارزهای دیگر توضیح داد: اکنون وضعیت یورو چندان مناسب نیست چون اتحادیه اروپا ممکن است با مشکل تلاش برای خروج برخی کشورها از آن روبرو شود. در نتیجه درباره آینده یورو نمی‌توانیم مطمئن باشیم. از طرف دیگر چین رشد اقتصادی محدودی را تجربه کرده و روسیه نیز در سال گذشته رشد اقتصادی منفی داشته و تنها کشوری رشد اقتصادی قابل قبولی دارد، آمریکاست بنابراین اکنون نمی‌توان ارز دیگری را جایگزین دلار کرد.

او تاکید کرد: همه اینها مواردی است که توسط کارشناسان بانک مرکزی رصد می‌شود که اگر چنین اتفاقی نیفتد، ارزش سبد ارزی کاهش می‌یابد. بانک مرکزی به طور روزانه از تفاوت قیمت ارزهای مختلف در دنیا استفاده کرده و ارزش سبد ارزی را افزایش می‌دهد. به بیان دیگر کارشناسان بانک مرکزی رصد می‌کنند که روزانه از ارزش تبدیل ارز به پول کدام کشور سودی عاید ما می‌شود و به این ترتیب برای ارزشمندتر شدن سبد ارزی کشور اقدام می‌کنند. به نظر من اکنون کارشناسان بانک مرکزی از عهده این کار برمی‌آیند و در هیچ مرکز دیگری کارشناسانی با این کیفیت برای تعیین ترکیب سبد ارزی وجود ندارد.