وضعیت فروش چه شرکت‌هایی بهبود پیدا کرده است؟

رتبه‌بندی برترین بنگاه‌های تجاری و صنعتی قدمتی 18 ساله در کشور دارد؛ اوایل بهمن نیز قرار است فهرست جدید شرکت‌های برتر از سوی سازمان مدیریت صنعتی معرفی شود. براساس ارزیابی صورت گرفته در سال جاری همانند سال گذشته سرلیست 500 شرکت برتر به شرکت‌های حوزه خدمات مالی مانند بانک‌ها و شرکت‌های بیمه‌ای اختصاص دارد؛ به‌طوری که این شرکت‌ها در مقایسه با شرکت‌های تولیدی از نظر رشد فروش وضعیت بهتری دارند. تولید اطلاعات یکی از اهدافی است که در ارزیابی بنگاه‌های اقتصادی مدنظر قرار گرفته است. به گزارش دنیای اقتصاد ، مجری انتخاب شرکت‌های برتر ایران معتقد است رتبه‌بندی شرکت‌ها به شفاف‌سازی فضای کسب و کار و ایجاد رقابت بین بنگاه‌های اقتصادی کمک می‌کند. استفاده از شاخص فروش برای ارزیابی شرکت‌ها روشی است که بسیاری از کشورها از آن برای ارزیابی شرکت‌های خود استفاده می‌کنند و در این میان می‌توان به دو کشور آمریکا و ترکیه اشاره کرد؛ دو کشوری که در ارزیابی شرکت‌های برتر خود از رتبه‌بندی فورچون 500 استفاده می‌کنند و می‌توان در بررسی وضعیت شرکت‌های داخلی از تجربیات این دو کشور استفاده کرد. به گفته فعالان اقتصادی، شرکت‌های داخلی اختلاف درآمد بسیاری با شرکت‌های آمریکایی دارند و این اختلاف با توجه به بزرگی اقتصاد این کشور طبیعی است، اما شرکت‌های داخلی از لحاظ اقتصادی به ترکیه نزدیک‌ترند به همین دلیل هم تجربیات این کشور برای ارزیابی مدنظر قرار گرفته است. از سوی دیگر علاوه بر درآمد با ارزیابی این کشورها امکان آشنایی با رشته‌های صنعتی نیز فراهم می‌شود و امکان بررسی روند فعالیت این رشته برای تولیدکنندگان داخلی فراهم می‌آید. درباره نحوه ارزیابی شرکت‌های برتر در سال 95 گفت‌وگویی داشتیم با مجید درویش، مجری انتخاب شرکت‌های برتر ایران که در ادامه می‌خوانید:

رتبه‌بندی شرکت‌های برتر نوزدهمین سال خود را سپری می‌کند، طی این سال‌ها شاخص‌های ارزیابی چه تغییراتی داشته است؟

رتبه‌بندی شرکت‌های برتر از سال 1377 با معرفی 100 شرکت با استفاده از شاخص «میزان فروش» شروع شد و طی سال‌های بعد به تعداد شرکت‌های مورد ارزیابی افزوده شد و در حال حاضر نیز سالانه 500 شرکت به‌عنوان شرکت‌های برتر معرفی می‌شوند. علاوه بر افزایش تعداد شرکت‌های موردارزیابی، طی این مدت، شاخص‌های ارزیابی شرکت‌ها نیز افزایش یافته و هم اکنون علاوه بر شاخص فروش، شاخص‌های دیگر نیز برای ارزیابی در نظر گرفته می‌شوند.

شاخص‌های مدنظر برای ارزیابی شرکت‌ها در حال حاضر به چه تعداد رسیده است؟

شاخص اصلی برای ارزیابی شرکت‌های برتر همچنان شاخص میزان فروش شرکت‌ها است که مجله فورچون نیز از این شاخص برای معرفی 500شرکت برتر دنیا استفاده می‌کند. علاوه بر این شاخص، در رتبه‌بندی شرکت‌های برتر ایران، 500 شرکت برتر با شاخص‌های دیگر نیز ارزیابی می‌شوند که با توجه به شاخص‌هایی که در سال جاری به شاخص‌های قبلی افزوده شده است، مجموع شاخص‌ها به 33 شاخص رسیده است.

در سال جاری چه شاخص هایی برای ارزیابی شرکت‌ها به شاخص‌های قبلی افزوده شده است؟

در سال جاری شاخص‌های بهره‌وری به شاخص‌های قبلی اضافه شده است که از مجموع شاخص بهره‌وری، چهار شاخص بهره‌وری کل، بهره‌وری کل عوامل، شاخص بهره‌وری نیروی انسانی و شاخص بهره‌وری سرمایه به شاخص‌های قبلی این رتبه‌بندی افزوده شده است.

شاخص‌های جدید چه تاثیری در رتبه‌بندی 500 شرکت برتر دارد؟

به لحاظ روش‌شناسی این رتبه‌بندی، ارزیابی 500 شرکت براساس هر شاخصی، مجزا از شاخص دیگر انجام می‌شود و شرکت‌ها براساس هر شاخص، در جداول جداگانه رتبه‌بندی می‌شوند. به عبارت دیگر، هر شرکت براساس یک شاخص از 33 شاخص، رتبه مشخصی دارد و در شاخص دیگر، رتبه دیگری را کسب می‌کند.

با توجه به اظهارات شما دلیل ارزیابی شرکت‌ها با شاخص‌های جدید چیست؟

هر شاخص استفاده خاص خود را دارد و این امکان را به کارشناسان می‌دهد تا شرکت‌ها را علاوه بر شاخص فروش در شاخص‌های دیگر نیز ارزیابی کنند. به‌طور مثال شاخص «میزان سود» وضعیت شرکت‌ها را از نظر سودآوری نشان می‌دهد، یا مثلا شاخص «میزان صادرات»، میزان ارزآوری شرکت‌ها را با هم مقایسه می‌کنند. شاخص‌های جدید اضافه شده در سال جاری یعنی شاخص‌های بهره‌وری نیز وضعیت بهره‌وری در شرکت‌ها را نشان می‌دهد. بار دیگر یادآور می‌شوم که در این رتبه‌بندی، هر شرکت فقط یک رتبه ندارد بلکه به تعداد شاخص‌های مورد ارزیابی یعنی 33 شاخص، 33 رتبه دارد.

آیا برای افزایش تعداد شرکت‌های فهرست 500 شرکت برنامه‌ای دارید؟

در حال حاضر برنامه‌ای برای افزایش تعداد شرکت‌های فهرست نداریم. معرفی این تعداد شرکت یعنی 500 شرکت، این فایده را نیز دارد که امکان مقایسه 500 شرکت بزرگ ایرانی را با 500 شرکت برخی کشورهای دیگر که رتبه‌بندی مشابه را دارند فراهم می‌کند. مانند مقایسه با 500 شرکت بزرگ ترکیه و 500 شرکت بزرگ آمریکا.

برخی از شرکت‌ها از ضعف در روند اطلاع‌رسانی برای ثبت‌نام در ارزیابی گلایه دارند، روند اطلاع‌رسانی به چه شکل صورت می‌گیرد؟

هر سال در تیرماه، فراخوان ثبت نام برای حضور در این ارزیابی منتشر می‌شود و این امکان به وجود می‌آید تا شرکت‌ها برای ارزیابی ثبت‌نام کنند. علاوه بر فراخوان عمومی، اسامی تعداد زیادی از شرکت‌ها در بانک اطلاعاتی این رتبه‌بندی موجود است که با آنها برای حضور در رتبه‌بندی، مکاتبه می‌کنیم. البته تمام شرکت‌ها شرایط حضور در این ارزیابی را ندارند، زیرا حداقل میزان فروش آنها باید سالانه 20 میلیاردتومان باشد که شرکت‌های کوچک چنین درآمد سالانه‌ای ندارند.

آیا برنامه‌ای برای تغییر حداقل «میزان فروش» برای حضور شرکت‌ها در این رتبه‌بندی دارید؟

فعلا برنامه‌ای برای تغییر این عدد نداریم و این امر به اوضاع کسب و کار بنگاه‌های اقتصادی بستگی دارد و به دلیل اینکه در سال‌های اخیر، شرکت‌ها رونق چندانی را تجربه نکرده‌اند و میزان فروش آنها افزایش نداشته است 20 میلیارد تومان ثابت مانده و این تغییر در سال‌های آینده و در صورت بازگشت رونق به شرکت‌ها اعمال خواهد شد.

ارزیابی‌های صورت‌گرفته در مورد سال مالی 93 نسبت به سال مالی 92 نشان‌دهنده عدم رشد واقعی فروش شرکت‌ها بود، آیا این روند در سال مالی 94 تغییری کرده است؟

این روند در سال مالی 94 بدتر شده است، یعنی شاخص رشد فروش شرکت‌ها در سال مالی 94 نسبت به شاخص رشد فروش در سال 93 افت زیادی داشته است. به بیان دقیق‌تر، رشد فروش صد شرکت اول در سال 93 به قیمت‌های جاری 3/ 18 درصد و رشد فروش صد شرکت اول در سال 94 برابر با 4/ 0 درصد بوده است.

سوالی که مطرح می‌شود این است که این ارزیابی‌ها تا چه میزان می‌تواند به رشد اقتصادی کشور کمک کند؟

هدف اصلی ما از این رتبه‌بندی تولید اطلاعات در مورد بنگاه‌های اقتصادی است که از این اطلاعات مسوولان و سیاست‌گذاران اقتصادی و صنعتی کشور می‌توانند استفاده کنند و آنچه مسلم است این رتبه‌بندی به شفاف‌سازی فضای کسب و کار و ایجاد رقابت بین بنگاه‌های اقتصادی کمک می‌کند. از سوی دیگر، ما در این رتبه‌بندی، بنگاه‌های اقتصادی بزرگ را مدنظر قرار داده‌ایم، زیرا این بنگاه‌ها بیشترین اثرگذاری در اقتصاد کشور را دارند و با وجود اینکه تمام شرکت‌ها را در برنمی‌گیرد، اما می‌توان گفت بخش اعظمی از اقتصاد کشور متاثر از این 500 شرکت است.

شرکت‌های حاضر در این رتبه‌بندی چه استفاده‌هایی از آن دارند؟

نخست اینکه قرار گرفتن در فهرست رتبه‌بندی IMI-100 موجب ارتقای برند شرکت می‌شود. دیگر اینکه این شرکت‌ها علاوه بر اینکه از جایگاه خود میان 500 شرکت بزرگ کشور آگاه می‌شوند، جایگاه خود در گروه صنعتی مربوط و بین شرکت‌های هم‌رشته را تشخیص می‌دهند. بسیاری از شرکت‌های حاضر در این رتبه‌بندی، از گزارش‌ها و اطلاعات تولید شده در این رتبه‌بندی در برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت خود استفاده می‌کنند.

مقایسه اطلاعات مربوط به 500 شرکت برتر ایران در سال‌های گذشته با اطلاعات 500 شرکت برتر ترکیه و آمریکا نشان می‌دهد فروش شرکت‌های بزرگ آمریکا چند برابر فروش شرکت‌های بزرگ ایرانی است و شرکت‌های بزرگ ترکیه و شرکت‌های ایران از نظر میزان فروش تا حدودی نزدیک هستند، آیا در ارزیابی جدید این وضعیت تغییر کرده است؟

تفاوت زیاد میزان فروش شرکت‌های بزرگ آمریکا و شرکت‌های بزرگ ایران با توجه به اقتصاد پیشرفته آمریکا قابل درک است. در مورد مقایسه شرکت‌های بزرگ ایران و ترکیه هم در ارزیابی امسال تغییر چندانی نسبت به ارزیابی های گذشته مشاهده نمی‌شود. دلیل انتخاب شرکت‌های این دو کشور برای مقایسه با شرکت‌های بزرگ ایرانی این است که دراین دو کشور هم رتبه‌بندی 500 شرکت برتر مشابه رتبه‌بندی ما و با همین روش وجود دارد و اطلاعات آنها نیز در دسترس است. مقایسه شرکت‌های ایرانی با شرکت‌های این دو کشور اطلاعات و تحلیل‌های مفیدی در اختیار ذی‌نفعان رتبه‌بندی IMI-100 قرار می‌دهد.

وضعیت قرارگیری 500 شرکت در جدول رتبه‌بندی براساس شاخص «میزان فروش» چگونه است؟

به‌طور کلی می‌توان گفت که در رتبه‌بندی سال جاری که عملکرد سال مالی 94 را ارزیابی کرده است، شرکت‌های حوزه خدمات مالی مانند بانک‌ها و شرکت‌های بیمه‌ای در مقایسه با شرکت‌های تولیدی از نظر رشد فروش وضعیت بهتری دارند. یعنی در حالی که شرکت‌های حوزه خدمات مالی از نظر شاخص فروش (درآمد) نسبت به سال مالی (93) رشد داشته‌اند، بسیاری از شرکت‌های تولیدی افت فروش داشته‌اند.

اگر 500 شرکت برتر را به 5 دسته صدتایی تقسیم کنیم، از نظر «میزان فروش»، سهم هر دسته صدتایی چقدر است؟

سهم این دسته‌های صدتایی در سال مالی 94 تقریبا مانند سال‌های گذشته است. یعنی حدود 85 درصد از کل فروش 500 شرکت متعلق به صد شرکت اول است و سهم صد شرکت دوم حدود 9 درصد و 300 شرکت بعدی مجموعا حدود 6 درصد سهم دارند.