۵۰میلیارد دلار قرارداد با جهان در پسابرجام

 چند فوکر که در دهه‌های گذشته در آسمان ایران سلطنت می‌کردند، حالا پیر و فرتوت در گوشه‌ای از این نمایشگاه زمین گیر شده‌اند و بجز پرندگانی که روی بال‌ها و دم‌شان می‌نشینند، مسافر دیگری ندارند. در این نمایشگاه سرد و ساکت که در کیلومتر 4 جاده تهران-کرج قرار گرفته، حداقل تا پیش از توافق هسته‌ای و اجرای برجام مهندسان هواپیمایی رفت و آمد داشتند. آنها قطعات سالم هواپیماهای زمین گیر را از جسم فلزی‌شان خارج می‌کردند و به هواپیماهایی که اگرچه فرتوت‌اند اما هنوز در آسمان ایران می‌پرند، وصله می‌زدند. در همین غرب تهران، کمی آن طرف‌تر از این نمایشگاه، فرودگاه مهرآباد قرار گرفته که هرازگاهی با سانحه‌های مختلف، به صدر اخبار می‌رسد. آخرین بار، 11 دی ماه هواپیمای تهران-شیراز نیم ساعت پس از پرواز دچار سانحه شد و به فرودگاه مبدأ برگشت. یکی از شاهدان عینی درباره این سانحه گفته بود:«حدود ساعت 7 شب یکی از موتورهای این هواپیما آتش گرفت که آتش آن از چند کیلومتری فرودگاه مهرآباد هم دیده می‌شد.» نوسازی هواپیماهای پیری که میانگین عمرشان 23 سال است و به سختی در آسمان نفس می‌کشند، یکی از پربحث‌ترین حوزه‌های اقتصادی اخیر بوده است.

 حمل و نقل، پر قراردادترین و پرسر و صداترین حوزه بعد از برجام

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران ، زمانی که توافق ایران و بوئینگ جدی شد، بزرگترین رسانه‌های جهان تیتر زدند: «بوئینگ به توافق تاریخی با ایران برای 100 جت مسافربری نزدیک شد.» از بلومبرگ و رویترز گرفته تا نیویورک‌تایمز، از عبارت «تاریخی» برای توصیف قرارداد جدید ایران و امریکا استفاده کردند. نخستین  قرارداد برای خرید 80 بوئینگ به ارزش 16.6 میلیارد دلار از امریکا بود و بعد از آن نیز خرید 100 فروند ایرباس از فرانسه نهایی شد که از اوایل سال 2017 و طی یک بازه زمانی 10 ساله تحویل ایران خواهد شد.

حسن روحانی، رئیس جمهوری نیز در گفت‌و‌گوی اخیر تلویزیونی با مردم در این باره گفته بود:«اینکه ما هواپیماها را از راه اجاره به شرط تملیک خریدیم و پولی که بابت این هواپیماها قرار است، پرداخت شود در یک مدت ۱۸ ساله داده خواهد شد و این  به معنای آن است که دنیا به ایران برجام و ادامه‌ راهی که آغاز کردیم اعتماد دارد.» اما بجز آسمان ایران، آلمانی‌ها نیز در صنعت حمل و نقل کشور حضور پیدا کرده‌اند. مقامات زیمنس نیز اواخر مهرماه بود که وارد کشور شدند و درباره معامله‌ای که به نقل از رویترز ارزشی بیش از 2.25 میلیارد دلار داشت، گفت‌و‌گو کردند. کمی بعد از آن خبر رسید آلمان قطار مدرن قسطی به ایران می‌فروشد.

محسن پورسیدآقایی، مدیر عامل وقت شرکت راه‌آهن ایران درباره توافق با آلمانی‌ها گفته بود:«اخیراً در سه حوزه حمل و نقل ریلی تفاهمنامه‌ای با آلمانی‌ها امضا کردیم که افزایش سرعت و برقی کردن قطار تهران - تبریز، قطار حومه‌ای تهران و تبریز و همچنین خرید قطار سریع‌السیر به صورت لیزینگ از شرکت زیمنس، مفاد این قرارداد را تشکیل می‌دهد.» بانک kfw آلمان نیز اعلام کرد که 1.2 میلیارد یورو برای توسعه خطوط راه‌آهن به ایران وام می‌دهد.

در این حوزه، آب‌های ایران نیز بی‌نصیب نماندند و پای یک غول جهانی به دریا باز شد. گروه صنایع سنگین هیوندای، بزرگترین گروه کشتی‌سازی جهان روز 19 آذر اعلام کرد، قرارداد ساخت کشتی‌های کانتینری و تانکر‌های حمل مشتقات نفتی را با ایران در سئول منعقد کرده است. بر اساس گزارش وال استریت ژورنال، اهداف این شرکت نوسازی ناوگان کشتیرانی نفتی ایران است و اعتباری بالغ بر 2.5 میلیارد دلار هم بدان اختصاص داده شده است. چینی‌ها نیز در این حوزه از شراکت با ایران سهم دارند و قرار است برای فاینانس طرح قطار تهران-قم با ایران همکاری کنند. همچنین مدیر کل بین‌الملل راه‌آهن نیز از نهایی شدن قرارداد سرمایه‌گذاری 4 میلیارد یورویی ایتالیا در راه‌آهن ایران خبرداد. در قالب این سرمایه‌گذاری، ایتالیا در خطوط ریلی سریع‌السیر ایران حاضر خواهد شد.

توتال در میادین نفتی ایران

قراردادهای نفتی، یکی دیگر از حوزه‌هایی بوده است که طی یک سال گذشته، روزهای پرتنشی را برای دولتی‌ها رقم زده است؛ چه زمانی که مجلسی‌ها اعتقاد داشتند باید در مجلس به تصویب برسد و چه زمانی که مخالفان برجام از هر بهانه‌ای برای زیر سؤال بردن آن استفاده می‌کردند. اما به هر حال، توتال، غول نفتی جهان، رسماً به ایران آمد. میانه‌های آبان ماه، مراسم امضای قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی با توتال و CNCP چین با حضور بیژن زنگنه برگزار شد. رویترز درباره این قرارداد نوشت: «بعد از دوران تحریم‌ها، این نخستین باری است که یک شرکت بزرگ غربی در حوزه انرژی با تهران قرارداد بسته است. شرکت‌های خارجی به دلیل ذخایر عظیم نفت و گاز ایران، علاقه زیادی دارند که به این کشور وارد شوند و فعالیت کنند.

با این حال تاکنون با وجود لغو تحریم‌ها، کمتر توانسته‌اند به این کشور هجوم ببرند.» توتال گفته است که از این طرح، 50.1 درصد سود خواهد برد. پتروپارس، شرکتی از زیرمجموعه‌های شرکت ملی نفت ایران 1 9.9 درصد و شرکت دولتی نفت چین نیز 30 درصد سود خواهند برد.با اجرای این طرح، ظرفیت تولید نفت ایران 1.8 میلیارد فوت مکعب در هر روز معادل 370 هزار بشکه نفت، افزایش خواهد یافت که خروجی آن در شبکه نفتی ایران وارد می‌شود. شرکت توتال پیش از این نیز برای توسعه طرح‌های گازی ایران قراردادی 4.8 میلیارد یورویی امضا کرده بود. اگرچه امضای قرارداد با توتال و تفاهمنامه با «شل» از پر سر و صداترین توافق‌های نفتی بود اما توسعه نفتی با حضور سرمایه‌گذاران خارجی، تنها به همین جا منحصر نشد.

غلامرضا منوچهری، معاون توسعه و مهندسی شرکت ملی نفت ایران درباره قراردادهای نفتی می‌گوید: «تاکنون ١٥ تفاهمنامه با شرکت‎های بین‎المللی امضا کردیم و با ١٢شرکت دیگر نیز در حال مذاکره‌ایم که برخی از این تفاهمنامه‎ها مانند فاز ١١ پارس جنوبی در قالب موافقتنامه اصولی (HOA) پیش رفتند.» در حوزه انرژی، قرارداد دیگری نیز به تازگی سر و صدا کرده است. 3 میلیارد دلار، رقم قراردادی است که برای ایجاد ظرفیت 6 هزار مگاواتی، با شرکت یونیت اینترنشنال ترکیه بسته شده است.

رقابت غول‌های خودروسازی برای حضور در ایران

سرمایه‌گذاری و قرارداد خارجی با پرچالش‌ترین صنعت ایران حتی پیش از آنکه برجام اجرا شود، بحثی داغ به راه انداخته بود. صحبت‌ها درباره حضور پژو، رنو و حتی فولکس واگن در ایران بلافاصله بعد از توافق هسته‌ای به راه افتاد. سال گذشته، ایران خودرو و پژو با یکدیگر قرارداد 800 میلیون یورویی امضا کردند و تولید کنونی مدل‌های قدیمی پژو ۴۰۵ و پژو ۲۰۶ و تولید سه خودروی جدید پژو ۲۰۸، ۲۰۰۸ و ۳۰۱ از اواسط سال ۲۰۱۷ در آن پیش‌بینی شد. تولید خودرو براساس این قرارداد از اردیبهشت 96 آغاز می‌شود و 200 هزار خودرو در سال تولید و روانه بازار خواهد شد.

پژو سیتروئن قرارداد اولیه‌ای را با شرکت خودروسازی سایپا نیز برای سرمایه‌گذاری 300 میلیون یورویی (330 میلیون دلاری) برای توسعه و تولید 3 مدل سیتروئن از طریق یک سرمایه‌گذاری مشترک جدید منعقد کرده است. اما بجز پژو، شرکت خودروسازی رنو فرانسه با سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) در پاریس قرارداد ایجاد شرکت مشترکی را برای تولید خودرو در ایران امضا کرده است.  فولکس واگنی‌ها نیز اخیراً از مذاکره برای حضور در ایران و شراکت با بخش خصوصی خبر داده‌اند.

اما قراردادهای صنعتی ایران تنها به همین جا منحصر نمی‌شود. قراردادهای ریز و درشت دیگری نیز در کنار این غول‌های غربی بسته شده است. محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت درباره برجام و قراردادهایی که سکوت سرد صنعت ایران را شکسته‌اند، چنین می‌گوید: «پیامدهای مثبت برجام غیرقابل باور است، بیش از 100 قرارداد با کشورهای مختلف منعقد شده است.»