عربستان و یک سال سراسر ناکامی

قرار گرفتن عربستان سعودی روی سکوی نخست کشورهای در حال توسعه خریدار سلاح و تجهیزات نظامی بین سال های 2008 تا 2015 میلادی و اعلام رقم 93.5 میلیارد دلاری که صرف واردات جنگ افزار به این کشور شده، موضوعی بود که در واپسین روزهای سال 2016 میلادی مورد توجه رسانه ها قرار گرفت.

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایرنا، هزینه حدود نود و چند میلیارد دلاری که به گزارش سازمان خدمات پژوهشی کنگره آمریکا برای خرید سلاح از سوی سعودی ها پرداخت شده تقریبا برابر با کسری بودجه سال 2015 این کشور است. سعودی ها در سال 2016 نیز با کسری بودجه 87 میلیارد دلاری روبرو بودند. بنا بر اعلام برخی منابع، کسری بودجه سال 2017 عربستان نیز بالغ بر 52 میلیارد دلار است. 

افت شدید بهای نفت در سال های اخیر به اقتصاد عربستان ضربه زد و ذخایر ارزی این کشور نیز به دلیل سیاست های نادرست مالی و رشد هزینه های گوناگون به ویژه هزینه های نظامی گری کاهش یافت. 

این چالش های اقتصادی در شرایطی رخ نموده که سعودی ها به دلیل تلاش برای ارتقای جایگاه منطقه ای، خود را درگیر عملیات نظامی و حمایت از گروه های تکفیری مسلح ساخته اند. این کشور در عرصه منطقه ای و بین الملل اوضاع مطلوبی ندارد. شکست در جنگ علیه مردم یمن و سوریه، ناکامی در لبنان، تیره شدن روابط با مصر، نگرانی روز افزون از قدرتمندتر شدن ایران در منطقه درپی توافق هسته ای با کشورهای 1+5، افزایش انتقادها علیه آل سعود در عرصه بین الملل و ... وجهه حکام سعودی را هم در میان عربستانی ها و افکار عمومی جهان به شدت خدشه دار کرد و آنان را در تنگنا قرار داده است. این وضعیت سبب شده تا تحولات عربستان طی سال گذشته میلادی و دورنمای وضعیت پرچالش این کشور مورد توجه تحلیلگران و رسانه های عربی قرار گیرد.

** کاهش بهای نفت و گرفتاری های عربستان 

تارنمای شبکه های خبری «العربیه» عربستان، صفحه عربی شبکه خبری «سی.ان.بی.سی» آمریکا (CNBC) ، روزنامه های «العرب» چاپ لندن و «السفیر» لبنان با اشاره به کاهش بهای نفت از مسائل اقتصادی و آینده پرچالش عربستان سعودی نوشتند. این رسانه ها همچنین به ناکامی های اقتصادی سعودی در سالی که گذشت پرداختند.

«محمد التویجری» دبیر کل کمیته امور مالی عربستان، چهارم دی ماه در مصاحبه با شبکه تلویزیونی العربیه گفت: دولت عربستان در اندیشه گرفتن وام 10 تا 15 میلیارد دلاری از بازارهای جهانی و همچنین اخذ وام 15 میلیارد دلاری از بازار داخلی این کشور برای جبران کمبود هزینه ها است. 

تارنمای صفحه شبکه خبری «CNBC» دوم دی ماه نوشت: عربستان نخستین بودجه خود را پس از طرح «چشم اندار 2030» اعلام کرد. با توجه به افت بهای نفت، عربستان در سال 2017 میلادی برای چهارمین سال متوالی با کمبود بودجه روبرو است. میانگین هزینه های پیش بینی شده در اقتصاد عربستان به حدود 237.2 میلیارد دلار می رسد. درآمدها حدود 184.4 ملیار دلار پیش بینی شده است. از این رو، پیش بینی می شود بودجه سال 2017 میلادی این کشور با کمبود 52.8 ملیار دلاری روبرو شود. 

در ادامه می خوانیم: دولت عربستان طی ماه های پیش، برخی سیاست های ریاضت اقتصادی مانند افزایش بهای سوخت، آب، برق، کاهش حقوق وزیران و پاداش کارمندان را در دستور کار قرار داد. در ماه اکتبر 2016 عربستان از طریق انتشار اوراق بهادار در بازارهای بین المللی حدود 17.5میلیارد دلار قرض گرفت. پیش از این نیز دولت عربستان در بازارهای داخلی به وام گرفتن متوسل شد. با پایان سال 2016 میلادی بدهکاری عربستان به 85 میلیون دلار رسید که یک سوم آن بدهکاری خارجی است. در چارچوب تنوع بخشی به اقتصاد، عربستان قصد دارد دست کم پنج درصد از سهام شرکت آرامکو را به فروش برساند. 

به نوشته چهارم دیماه روزنامه العرب، در صورتی که بهای نفت نوسان داشته باشد عربستان در میان و بلندمدت با کمبود مالی روبرو خواهد شد و نخواهد توانست از این وضعیت رهایی باید. افزون بر کاهش بهای نفت خام در بازارهای جهانی، چالش های امنیتی منطقه و هزینه جنگ یمن هم بر دوش ریاض سنگینی می کند. 

روزنامه السفیر بیست و یکم آذرماه آورد: سال 2016 میلادی برای عربستان و اوضاع اقتصادی آن سال ناگواری بود. قیمت نفت افت کرد و این کشور در باتلاق یمن هم گرفتار شد. با پیروزی «دونالد ترامپ» در انتخابات آمریکا، ریاض با سناریوی مبهمی روبرو شده است. سال 2016 برای عربستان سال شکست در همه جبهه ها بود.

** سال 2016؛ سالی با گرفتاری های گوناگون و متوالی

تارنمای «العهد» لبنان، با دسته بندی شکست های عربستان، سال گذشته میلادی را سال ناکامی های متوالی برای سعودی ها دانست. 

به نوشته سی ام آذرماه تارنمای العهد، سال 2016 برای عربستان در عرصه سیاست داخلی و خارجی آکنده از تحولاتی مهم بود. در این سال روابط عربستان با آمریکا به اندازه ای تیره شده که ریاض در جایگاه متهم پشتیبانی از تروریسم قرار گرفت. در آمریکا قانون «جاستا» علیه پشتیبانان تروریسم تصویب شده است. برپایه این قانون، شاهزادگان سعودی که گمان می رود در حمله های تروریستی یازدهم سپتامبر نقش داشتند باید در آمریکا محاکمه شوند. 

در ادامه آمده است: شکست ریاض در جنگ یمن سبب شد چهره عربستان به عنوان یک قدرت برتر منطقه ای تخریب شود. همچنین زیان های مالی، افزایش هزینه های نبرد و نرسیدن به هدف های مشخص شده در جنگ علیه یمن شکست بزرگی برای ریاض به شمار می آید. حتی در بسیاری از موارد ارتش و کمیته های مردمی یمن ژرفای عربستان را هدف قرار داده اند. عربستان با وجود پشتیبانی از تروریست ها در رسیدن به هرگونه پیشرفت راهبردی در عراق و سوریه هم شکست خورده است. نیروهای داوطلب مردمی عراق و ارتش سوریه در موصل و حلب و دیگر مناطق به پیروزی هایی دست یافته اند. این در حالی است که طرح های عربستان در این 2 کشور هیچ گونه پیشرفتی نداشت. عربستان در لبنان هم شکست خورد. پس از مدت ها انتظار، ریاض در برابر رسیدن «میشل عون» به ریاست جمهوری لبنان تسلیم شد. اوضاع لبنان برپایه خواسته های حزب الله همپیمان ایران پیش رفت. 

العهد چنین نگاشت: عربستان با وجود کمک های گوناگون به مصر، سفر سلمان بن عبدالعزیز (پادشاه عربستان) به قاهره و امضای توافق نامه های بسیار با «عبدالفتاح السیسی» (رییس جمهوری مصر) در مناسبات با مصر هم با شکست روبرو شد. اکنون مصر به طور گسترده با روسیه وارد تعامل شده و به نظام سوریه و مقام های عراقی نزدیک می شود. بسیاری از مقام های مصر بر این باورند که عربستان و برخی دیگر از کشورهای عربی حاشیه خلیج (فارس) از گروه اخوان المسلمین و دیگر جریان هایی که ارتش و شهروندان مصر را هدف قرار می دهند، پشتیبانی می کنند. ...عربستان در پیش بردن طرح تشکیل «اتحاد خلیجی» که سلمان بن عبدالعزیز در نشست منامه آن را مطرح کرد هم ناکام ماند و از سران کشورهای عربی حوزه خلیج فارس پاسخ منفی گرفت. 

در پایان این گزارش می خوانیم: عربستان در برهم زدن روابط میان روسیه و محور مقاومت هم ناکام ماند. ریاض با وجود مشوق های مالی و اقتصادی بسیار برای روسیه، نتوانست مسکو را به سمت خود بکشاند. روسیه حضور خود در سوریه را تامین کننده منافع راهبردی اش می داند. ...شکست بزرگ عربستان نیز اجرایی شدن توافق هسته ای میان ایران و کشورهای گروه 1+5 بود. ریاض با وجود تلاش های بسیار برای به شکست کشاندن این توافق موفقیتی به دست نیاورد. در برابر، این توافق پیروزی سیاسی و دیپلماسی بزرگی برای ایران بود.