امن‌ترین کریسمس جهان در ایران
«اینجا خرید کریسمس بدون ترس و وحشت انجام می‌شود. ترسی که این روزها تقریباً همه جای دنیا سایه انداخته.»
این نخستین جمله‌ای است که از زبان خبرنگاران روزنامه آلیک می‌شنوم. نخستین و تنها روزنامه ارمنی زبان ایران، باسابقه 86 سال انتشار. در شب سال نو میلادی و در زمانه‌ای که همه ما از اقلیت‌های دینی گرفته تا مسلمانان یاد می‌گیریم در کنار هم زندگی کنیم. همکارانم در این روزنامه داستان سال نو میلادی را به قول هموطنان افغانمان برایم قصه می‌کنند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران ، کاج آذین‌بندی شده نخستین چیزی است که در روزنامه آلیک به چشمم می‌خورد، مثل تزئیناتی که این روزها در برخی محله‌های تهران به وفور دیده می‌شود. حال و هوای روزنامه هم درست مثل این محله‌ها حال و هوای سال نو است. یک‌جوری شاد، سرزنده و بانشاط. حس و حال عید. بوی قهوه فضا را پر کرده. تعدادی از خبرنگاران این روزنامه روی کامپیوترهایشان کاج‌های کاغذی رنگی چسبانده‌اند.
درست قبل از اینکه به آلیک بیایم سری هم به خیابان میرزای شیرازی در مرکز تهران زده‌ام.همان خیابانی که تعدادی از ساکنانش ارمنی زبان هستند و مغازه‌هایش هم پر از وسایل سال نو میلادی. می‌خواستم فضای سال نو میلادی را بیشتر درک کنم. در خیابان زن جوانی را می‌بینم که با خوشحالی دست دوستش را گرفته: «بیا ببین اینجا چه چیزهای قشنگی هست، سال بعد برای بچه‌هام از این‌ها می‌خرم. امسال همه چیز در خانه هست.» اشاره‌اش به ویترین مغازه‌ای است با کاج آذین‌بندی شده. گوی‌های روی درخت گرد، بیضی و صورتی‌رنگ درخشانند. بادکنک‌های طلایی و قرمز هم دور درخت را پرکرده. زن باعلاقه به ویترین چشم می‌دوزد. حرف‌هایشان را می‌شنوم: «چه خوب ما نمی‌ترسیم اینجا برایمان اتفاقی بیفتد، دیدی شب سال نو در آلمان چه شد.» چشمان همراهش را لحظه‌ای غم می‌گیرد. شاید در ذهنش حادثه تلخ کامیون و بازارچه کریسمس در آلمان را مرور می‌کند. حادثه‌ای تروریستی که موجب کشته شدن تعدادی و زخمی شدن عده‌ای دیگر شد. «چه خوب ما اینجا امنیت داریم.» و حالا اینجا در روزنامه آلیک نخستین جمله‌ای که از زبان همکاران روزنامه‌نگارم می‌شنوم همین است، خرید و برگزاری آیین کریسمس بدون ترس و وحشت.
سال نو، درخت کریسمس و تعطیلات سال نو
ارمنی‌های ایران روز ششم ژانویه را به‌عنوان کریسمس (میلاد حضرت مسیح) جشن می‌گیرند، اما مسیحیان در بیشتر نقاط دنیا همان 25 دسامبر را جشن می‌گیرند. تعطیلاتشان فقط دو روز است. روز اول ژانویه که روز سال نو میلادی است و ششم ژانویه که عید مذهبی است؛ اما شور و حال عید تا روزها همراهشان است به قول کارینه داوودیان، خبرنگار و آدیس عیسی قلیان دبیر سرویس عکس و مسئول ویژه‌نامه فارسی آلیک. مگر می‌شود عید بیاید و آدم ذوق و شوق نداشته باشد، حتی بدون تعطیلی زیاد. هر دوشان با شور زیاد حرف می‌زنند، تقریباً هر جمله‌ای با یک خنده کوتاه شروع و تمام می‌شود. حس و حالشان درست مثل روزهای عید نوروز است، همان حس تحول و خوشحالی که خیلی از ماها در وجودمان حس می‌کنیم.
آدیس می‌گوید: «فرهنگ ایرانی خیلی راحت کریسمس را پذیرفته، عید و شادی برای همه است. خیلی از دوستانمان این روزها کریسمس را به ما تبریک می‌گویند.» هرچند به قول آنها تقریباً همه روز 25دسامبر را تبریک می‌گویند، اما هر دو با خنده می‌گویند چه فرقی می‌کند: «ما که با خوشحالی فقط تشکر می‌کنیم. اگر کسی بپرسد برایش می‌گوییم ما کریسمس را روز ششم ژانویه جشن می‌گیریم. یک مسأله مذهبی است. مهم تبریک و شادی است.»
برایم از فلسفه درخت کریسمس هم می‌گویند، همان درخت‌هایی که انواع و اقسامشان را این روزها در محله‌های ارمنی‌نشین دیده‌ام. درخت‌های سبز و گاهی سفید پوشیده از برف. اغلب مصنوعی، اما هرچه هست درخت است: «درخت سمبل برکت است، تزئین درخت خیلی هم ربطی به مسیحیت ندارد و خیلی متأخرتر است.»
آدیس می‌گوید: «اگر کسی متوفی داشته باشد به احترامش یک سال درخت نمی‌گذارد، این نوعی سنت نانوشته است و نگذاشتن درخت خودش یک پیام دارد یعنی تا وارد خانه‌ای شویم و ببینیم درخت ندارد، می‌پرسیم متوفی دارید؟»
ارمنی‌های ساکن ایران شب سال نو را یا در کنار خانواده جشن می‌گیرند یا در انجمن‌هایی که در سراسر کشور دارند. البته جشن‌های کلیسایی هم هست، ساعت 12 شب اول ژانویه تنها شبی است که ناقوس‌های کلیسا که بشارت‌دهنده سال نو هستند نواخته و مراسم ویژه سال نو برگزار می‌شود. مثل اغلب مسیحیان دنیا، مسیحی‌های ایران هم جشن کریسمس را اغلب خانوادگی و جشن سال نو یعنی اول ژانویه را بیشتر در میان جمع می‌گذرانند.
اما این تعطیلی اندک‌سال نو آنها را اذیت نمی‌کند، آنها دوست ندارد مثل اغلب مسیحیان دنیا دو هفته را در تعطیلی بگذرانند: «ما این دو روز تعطیلی را هم مرخصی می‌گیریم که از تعطیلی سالانه‌مان کسر می‌شود، اما مشکلی نیست ما دو هفته کامل برای عید نوروز تعطیلیم. هم آب و هوا آن موقع بهتر است و هم کل کشور تعطیل است و ما هم خلاف جهت حرکت نمی‌کنیم. ما متولد این کشوریم و عید نوروز برای ما هم هست.»
درگذشته‌های کمی دورتر یک ماه اول این ماه برای مسیحیان ایران هم درست مثل فروردین ماه به دید و بازدید می‌گذشت، هرچند در این سال‌ها آن‌قدر مهاجرت ارمنی‌ها زیاد شده که دیگر کمتر قوم و خویشی مانده که بشود دید و بازدید را تا یک ماه طول داد.
غذاهای سال نو، دیدوبازدید، بابانوئل
روزنامه‌نگاران آلیک هم حسابی برای سال نو آماده شده‌اند. شیرینی‌های ویژه سال نو خریده‌اند و ایام سال نو را با دیدارهای خانوادگی و دوستانه تازه می‌کنند. هر دو با هیجان زیاد برایم از بابانوئل می‌گویند که به زبان ارمنی می‌شود «دزمر پاپی». بابانوئل که به خاطر هدیه‌هایش شخصیت محبوب بچه‌هاست.
یاد بابانوئلی می‌افتم که مقابل یک ساندویچ‌فروشی معروف ارمنی در خیابان مطهری تهران دیده‌ام بابانوئل با لباس قرمز و لبه‌های سفیدش که در کنار جعبه‌های کادو و درخت کریسمس ایستاده و بچه‌ها باذوق و شوق نگاهش می‌کنند. در خیابان میرزای شیرازی هم مردی لباس بابانوئل برتن کرده و با رهگذران خوش و بش می‌کند. بابانوئل‌های داخل یک توپ بادکنکی شفاف هم هست، آدم‌برفی در کنار بابانوئل البته.
آدیس برایم می‌گوید بابانوئل به رنگ سبزرنگ هم هست: «پسر 11 ساله‌ام حتی در این سن هم نمی‌خواست قبول کند بابانوئل وجود ندارد، بابانوئل نقطه عطفی است در زندگی هرکسی و آن زمان که می‌فهمی بابانوئل دروغ نیست اما وجود ندارد، باورهای بچه‌ها کمی به هم می‌ریزد.» بابانوئل نمادی است از کسانی که درگذشته‌ها بالباس‌های مبدل به خانه نیازمندان کمک می‌رسانده‌اند.
در شب کریسمس ارمنی‌های ساکن ایران بیشتر غذاهایی غیر گوشتی می‌خورند، خوراک‌هایی که به قول خودشان برای تهیه‌اش خونی ریخته نشده.
کارینه می‌گوید: «کوکو سبزی، ماهی، برنج و‌آش از غذاهای مرسوم شب کریسمس است. غذاها برای ما خیلی ایرانیزه شده. مثل عید نوروز، ما هم سعی می‌کنیم بهترین غذاها، میوه‌ها و آجیل‌هایمان را روی میز بچینیم. یک میز با جلوه و برکت.»
آدیس درباره جشن کریسمس در ایران هم می‌گوید: «سابقه جشن کریسمس در ایران حتی از اروپا هم قدیمی‌تر است. ما دست کم هزار سال است در این کشور زندگی می‌کنیم و کریسمس را جشن گرفته و ایرانی‌ها شاهد آن بوده و در دلشان آن را جشن گرفته‌اند. کریسمس جزو فرهنگ ایرانی است. ایران فرهنگ پذیر است و فرهنگ‌های مختلف را رد نمی‌کند، برای همین است که این‌همه قومیت و فرهنگ در کنار هم زندگی مسالمت‌آمیز داریم.»
آلیک را روی دکه کیوسک‌های روزنامه‌فروشی مناطق ارمنی‌نشین هم می‌توان پیدا کرد با ضمیمه سه صفحه‌ای فارسی‌اش. همان محله‌هایی که این روزها قدم زدن درشان خالی از لطف نیست. محله‌هایی پر از کاج‌های سبز و گوی‌های درخشان رنگ و وارنگ. شادی عید در روزهای زمستانی، بدون سایه ترس و وحشت.
