نان احمدی‌نژاد در دامن روحانی
ترکمنستان ایران را تهدید به قطع گاز در صورت پرداخت‌نکردن بدهی می‌کند.
این خبری است که در این روزهای سرد، چاشنی خبرهای داغ شده است. هرچند نمایندگان وزارت نفت اکنون در ترکمنستان حضور دارند تا در این زمینه از راه مسالمت‌آمیز مسئله را حل کنند، اما با این حال، یک خبرگزاری در گزارشی نوشته وزیر نفت ایران گفته در صورت پافشاری ترکمنستان، واردات گاز از این کشور را به‌صورت کامل قطع خواهد کرد و نه آن طلب ترکمنستان را قبول دارد و نه افزایش قیمت گاز را می‌پذیرد. زنگنه گفته باج نمی‌دهیم و اگر ترکمن‌ها، طلب خود را می‌خواهند، به دیوان داوری بین‌المللی مراجعه کنند. کارشناسان می‌گویند اگر ترکمنستان صادرات گاز را از دست دهد، عشق‌آباد بزرگ‌ترین بازنده این اختلاف خواهد بود.
ترکمنستان ضرر خواهد کرد
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق ، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران هم دیروز در واکنش به تهدید ترکمنستان برای قطع گاز ایران، گفت: اجازه به‌وجودآمدن بحران در استانهای شمالی کشور را نخواهیم داد. حمیدرضا عراقی با اعلام این مطلب در استان گلستان یادآور شد: ترکمنستان در دولت قبل مقداری طلب از ایران داشته است که هم‌اکنون به دلیل این طلب، تهدید به قطع گاز ایران می‌کند.
او در تازه‌ترین واکنش‌‌های مقامات دولتی ایران گفته: ایران در صورت قطع گاز از سوی ترکمنستان در ارتباطات کاری خود با این کشور بازنگری خواهد کرد و در نهایت ضرر نهایی را ترکمنستان خواهد کرد. معاون وزیر نفت در امور گاز از مذاکره با مقام‌های ترکمنستان برای حل این موضوع خبر داد و گفت: امیدواریم ترکمنستان به اجرای کامل قرارداد و تفاهم‌هایی که داشته‌ایم، اهتمام ورزد.
عراقی تأکید کرد: این در حالی است که ما در سه سال گذشته، همه بدهی خود را پرداختهایم و بقیه موارد باید به صورت کارشناسی بررسی و تصمیم‌گیری شود. وی به تولید و مصرف ٧٠٠ میلیون مترمکعب گاز در کشور اشاره کرد و گفت: از این میزان حدود سه درصد آن، یعنی ١٢ میلیون مترمکعب واردات از ترکمنستان است که خیلی درخورتوجه نیست.
عراقی گفت: اگرچه میزان واردات گاز از ترکمنستان ناچیز است اما بخشی از نیازهای ما را در شمال کشور تأمین می‌کند، هرچند ما از این کشور، امکان دریافت بیشتر گاز را داریم و کماکان تلاش می‌کنیم به صورت برد-برد ارتباط با این کشور را حفظ کنیم.
مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران در ادامه با بیان اینکه با انجام پروژه‌های جدید گازرسانی، اکنون طول شبکه انتقال و انشعاب کشور به بیش از ٣٠٠ هزار کیلومتر رسیده است، افزود: ٦٨ درصد روستاها از این نعمت خدادادی بهره‌مند هستند.
ورود مجلس به اختلافات ایران و ترکمنستان
همین چند روز پیش بود که فریدون حسنوند، رئیس کمیسیون انرژی مجلس، تهدید دولت ترکمنستان (ترکمن‌گاز) در موضوع قطع گاز به ایران را خلاف تعهدات عرف دیپلماتیک دانسته و بهروز نعمتی، عضو دیگر این کمیسیون، نیز اعلام کرده است امکان قطع واردات گاز از ترکمنستان وجود دارد. حسنوند گفته بود: «مجلس، دولت را به قطع واردات گاز از ترکمنستان ملزم می‌کند، اگر ترکمنستان بخواهد به باج‌گیری خود ادامه دهد، قطعا وزیر نفت به مجلس فراخوانده می‌شود».
دعوای ایران و ترکمنستان بر سر چیست؟
دعوای گازی ایران و ترکمنستان سابقه‌ای دیرینه دارد. ماجرای آن به برف سنگین و یخ‌بندانی برمی‌گردد که در دی ماه سال ٨٦، ٢٠ استان کشور را درگیر افت فشار سنگین کرد. همان سال بود که ترکمنستان با سوءاستفاده از وضعیت جوی ایران و با هدف کسب سود بیشتر از طریق فشار بر دولت ایران، قیمت گاز صادراتی خود را ٩ برابر بالا برد و از ٤٠ دلار به ٣٦٠ دلار رساند و دولت وقت به اجبار تن به پذیرش این رقم گزاف داد. این مسئله در سال ٨٧ هم تکرار شد. به همین دلیل هم علی کردان، قائم‌مقام وزیر نفت، به دوشنبه سفر کرد و مسئله با توافق و وعده‌هایی مبنی بر خرید گران‌تر گاز حل شد. با گذشت زمان و پس از افت قیمت گاز در بازارهای جهانی، قیمت گاز صادراتی این کشور به ایران کاهش می‌یابد، اما بااین‌حال، ترکمنستان، این میزان طلب را به نام ایران می‌نویسد. بعد از آن تقریبا در این سال‌ها واردات گاز از ترکمنستان به‌صورت عادی انجام می‌شد تا اینکه باز هم امسال، ما‌بالتفاوت قیمت گاز در آن سال‌ها را مطرح کردند و بازی قدیمی خود را به راه انداختند. طلبی که اکنون محل اختلاف این دو کشور محسوب می‌شود. مناقشه‌ای که ایران می‌گوید باید به دیوان داوری بین‌المللی سپرده و تخطی ترکمنستان از قرارداد، به‌صورت قانونی پیگیری شود. نکته این است که گویا آن ١,٨ میلیارد دلار پیوست قراردادی به شکل حقوقی ندارد و تنها در قالب یک توافق سیاسی مانده است. زمانی که ایران آماده پرداخت بدهی گازی ترکمنستان می‌شود، تحریم‌ها شدت یافته و مراودات بانکی قطع می‌شود و به این ترتیب روند پرداخت بدهی به این کشور بلاتکلیف باقی می‌ماند. پس از استقرار دولت یازدهم، ایران به‌صورت ماهانه اقدام به تسویه بدهی گازی خود به ترکمنستان کرده و بنابراین مبلغ دیگری به این طلب افزوده نمی‌شود.
ایران بزرگ‌ترین مشتری گازی ترکمنستان
ایران اکنون با خریداری روزانه ٣٥ تا ٤٠ میلیون مترمکعب گاز، به‌عنوان بزرگ‌ترین مشتری گاز ترکمنستان به شمار میرود که از ٢٠ سال گذشته تاکنون اقدام به واردات گاز از این کشور کرده است. به دلیل مسیر کوتاه خط لوله صادرات گاز ترکمنستان به ایران، صادرات گاز این کشور به ایران با کمترین هزینه انجام می‌شود اما سایر مشتریان گازی ترکمنستان مزیت‌های ایران را ندارند. چین، اروپا و پاکستان مشتریان جدید گاز ترکمنستان به شمار می‌روند که هزینه صادرات گاز به آنها به دلیل نیاز به خط لوله چند‌هزارکیلومتری، هزینه سنگینی را به دنبال دارد.
ترکمنستان بزرگ‌ترین مشتری خود را از دست می‌دهد
به گفته کارشناسان، ایران در صورت قطع واردات گاز از ترکمنستان با شتاب‌بخشیدن به ساخت خط لوله‌های در دست احداث و تغییر موقت سوخت صنایع از گاز به سوخت مایع، می‌تواند نیاز نواحی شمال شرقی کشور را رفع کند؛ اما عشق‌آباد بازنده اصلی این ماجرا خواهد بود؛ زیرا بزرگ‌ترین مشتری خود را از دست خواهد داد. ایران اکنون با افزایش تولید روزانه گاز به حدود ٧٠٠ میلیون مترمکعب گاز، نیاز چندانی به واردات این سوخت برای رفع نیازهای ضروری ندارد. در واقع تهران با هدف افزایش حضور در بازار منطقه‌ای انرژی و گسترش تعامل خوب با همسایگان، همچنان تلاش کرده است که قرارداد واردات گاز از ترکمنستان را حفظ کند.
هیچ کشوری قادر نیست از قطع گاز به‌عنوان تهدیدی علیه ایران استفاده کند
ایران به پشتوانه افزایش سرشار تولید گاز از پارس جنوبی و نیز گسترش شبکه گازرسانی در همه مناطق کشور، از قدرت چانه‌زنی فراوانی برخوردار شده است؛ بنابراین هیچ کشوری قادر نیست از قطع گاز به‌عنوان تهدیدی علیه ایران استفاده کند. ایران با تکمیل خطوط در دست ساخت انتقال گاز دامغان به نکا و گیلان به مازندران، در ماه‌های آتی می‌تواند به‌راحتی و بدون نگرانی از افت فشار، گاز مناطق شمالی و شمال‌شرقی کشور را تأمین کند.
یک منبع آگاه اعلام کرد که ایران آمادگی دارد در صورت قطع گاز در روزهای پیش‌رو از طرف ترکمنستان، اولویت تأمین گاز در مناطق مورد نیاز را به بخش خانگی داده و سوخت صنایع عمده را به‌جای گاز با سوخت مایع تأمین کند تا روزهای سرد که البته چند هفته‌ای به درازا نخواهد کشید، سپری شوند؛ اما ترکمنستان در صورت وقوع این رخداد، بزرگ‌ترین و به‌صرفه‌ترین مشتری خود را از دست داده و باید به سراغ صادرات گاز از مسیرهای صعب‌العبور به چین و دیگر مناطق برود.
ایران در چند ماه آینده نیازی به گاز ترکمنستان ندارد
مهران امیرمعینی، کارشناس ارشد مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی با تأکید بر اینکه در سه ماه آتی نیازی به گاز ترکمنستان نداریم، می‌گوید: با توجه به اطلاعاتی که وزارت نفت منتشر کرده و چند فاز پارس‌جنوبی وارد مدار شده‌اند، ایران حداقل در چند ماه آینده نیازی به واردات گاز از ترکمنستان نخواهد داشت. امیرمعینی با بیان اینکه در صورت ارجاع این پرونده به دیوان داوری بین‌المللی، ایران برنده خواهد بود یا خیر، می‌گوید: بستگی به مفاد قرارداد دارد. اگر توافقی که در سال ٨٦ و ٨٧ بین ایران و ترکمنستان در رابطه با افزایش قیمت گاز شکل گرفته، در بندهای قرارداد وجود داشته باشد، آنها می‌توانند ادعای خود را به نتیجه برسانند و ایران باید ١,٨ میلیارد دلار به آنها بازپس دهد، اما اگر فقط یک توافق سیاسی بوده باشد، نتیجه به نفع ایران خواهد بود. این کارشناس اقتصاد انرژی تصریح می‌کند: در قرارداد ترکیه مفاد قرارداد به نحوی بود که ترک‌ها توانستند علیه ایران ادعا کنند و در دادگاه توانستند بخشی از پول محل اختلاف را از ایران‌بگیرند.
