برنامه مشترک گردشگری ایران و ارمنستان
طی سفر اخیر رئیس جمهوری و همراهانش به ارمنستان یادداشت تفاهم همکاری بین موزه‌ای و همکاری گردشگری به امضای رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشورمان و مسوولان کشور ارمنستان رسید تا گام‌های جدیدی در راستای توسعه روابط فرهنگی و گردشگری دو کشور برداشته شود.
طی یک سال گذشته ایران و ارمنستان اقدامات دیگری در راستای تسهیل تبادل گردشگر صورت داده‌اند؛ لغو ویزا و امکان تردد آزادانه خودرو میان دو کشور، از جمله این اقدامات است. مردادماه سال جاری بود که لغو روادید میان ایران و ارمنستان اجرایی شد و اکنون اتباع دو کشور برای ورود به کشور مقابل نیاز به ویزا ندارند. طبق توافقی که میان مقامات انجام شده، شهروندان دو کشور می‌توانند تا 90 روز طی 6 ماه بدون ویزا در کشور مقصد اقامت داشته باشند. به گزارش دنیای اقتصاد ، در همین حال، در آبان ماه نیز طی یادداشت تفاهمی که در جریان سفر رئیس‌کل گمرک ایران به ارمنستان در ایروان امضا شد، امکان تردد خودرو میان دو کشور بدون نیاز به اخذ مجوز فراهم آمد و اکنون رفت و آمد بدون دریافت وجه تضمین و حق خاک بین ایران و ارمنستان انجام خواهد شد. با این‌همه همچنان تبادل گردشگر میان دو کشور به تعادل نرسیده و تعداد ایرانی‌هایی که به ارمنستان سفر می‌کنند به شکل قابل ملاحظه‌ای بیشتر از ارمنستانی‌هایی است که ایران را برای گردش برمی‌گزینند. این مساله، یکی از چالش‌های مورد گفت‌وگوی مسوولان گردشگری دو کشور طی سفر اخیر مسوولان ایران به ارمنستان بوده است. آنها البته بر تعریف برنامه مشترک برای معرفی ایران و ارمنستان به جهان تاکید کرده‌اند.
تلاش برای تبادل متعادل
معاون گردشگری وزارت اقتصاد، توسعه و سرمایه‌گذاری جمهوری ارمنستان طی دیدارش با رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشورمان با اشاره به سال‌ها همکاری مناسبی که بین دو کشور برقرار بوده، گفت: «ما به موفقیت‌های زیادی دست پیدا کردیم، اما هنوز هم مشکلات زیادی وجود دارد که باید روی آنها کار کنیم. افزایش متقابل گردشگران در دو کشور از جمله این مسائل است که در دستور کار قرار دارد. اهمیت این مساله علاوه‌بر جنبه اقتصادی، جنبه تحکیم روابط دوستی بین دو ملت است.» به گزارش میراث آریا، مِخاک آپرسیان افزود: «با وجود اینکه تعداد گردشگران ایرانی در ارمنستان روز به روز در حال افزایش است، تعداد گردشگران ارمنستانی به ایران آن‌طور که باید رشد نکرده است. بنابر این، باید همه سعی خود را داشته باشیم که تعداد گردشگران ارمنستانی ورودی به ایران نیز روز به روز افزایش پیدا کند.»
او ضمن تشریح اقداماتی که در این زمینه انجام می‌شود، گفت: «به دعوت طرف ایرانی قرار است ماه ژانویه هیات خبرنگاران از ارمنستان به ایران بیایند. به‌علاوه قرار شد که ایران و ارمنستان نمایشگاه‌های مشترک برگزار کنند. در این‌باره توافقاتی انجام شده که باهم در زمینه برگزاری این همایش‌ها همکاری داشته باشیم.» به گفته معاون گردشگری وزارت اقتصاد، توسعه و سرمایه‌گذاری جمهوری ارمنستان، در نمایشگاه گردشگری که سال گذشته در ارمنستان برگزار شد محل‌هایی به‌صورت رایگان در اختیار ایرانی‌ها قرار گرفت و آنها نیز حضور بسیار فعالی در این نمایشگاه داشتند. آپرسیان البته خواستار اختصاص یافتن تسهیلات در نمایشگاه بین‌المللی گردشگری تهران به ارمنستان شد و اظهار کرد: «هر سال در ماه فوریه نمایشگاه بسیار بزرگی در ایران برگزار می‌شود. ما از طرف ایرانی درخواست کردیم برای شرکت در این نمایشگاه تسهیلات و امکاناتی در اختیار ما قرار دهند یا غرفه‌هایی را به صورت رایگان به کشور ما اختصاص دهند.» وی ادامه داد: «اگر بتوانیم در این نمایشگاه‌ها فعالیت خوبی از خود نشان دهیم و طرفین را برای مشارکت جذب کنیم، بعد از چند سال فعالان این حوزه از دو کشور خودشان تمایل خواهند داشت که حتی با پرداخت هزینه در این نمایشگاه‌ها شرکت کنند.»
برنامه مشترک ایران و ارمنستان
آپرسیان ایجاد یک گروه مشترک گردشگری بین ایران و ارمنستان را دومین موضوع در دستور کار عنوان کرد و خواستار معرفی مشترک ایران و ارمنستان به جوامع بین‌المللی شد. به گفته این مقام ارمنستانی، دیداری که ماه ژانویه طرف ارمنی قرار است از ایران داشته باشد در همین راستا خواهد بود. برهمین اساس، بین این هیات افرادی از آژانس‌های هواپیمایی و گردشگری مختلف وجود دارند و تاکید شده این افراد از بهترین آژانس‌ها باشند که تجربه همکاری با کشورهای مختلف را دارند. وی در این خصوص تصریح کرد: «هدف این شرکت‌ها فقط گسترش گردشگری میان ایران و ارمنستان نیست؛ بلکه هدف آنها تدوین یک برنامه مشترک برای گسترش گردشگری در کل منطقه است.»
معاون گردشگری وزارت اقتصاد، توسعه و سرمایه‌گذاری جمهوری ارمنستان همچنین از تلاش برای دعوت از خبرنگاران و فعالان حوزه گردشگری از کشورهای دیگر خبر داد که آنها از این طریق با ایران و ارمنستان بیشتر آشنا شوند. با این‌همه آپرسیان یک مانع بزرگ را بر سر راه همکاری‌های مشترک ایران و ارمنستان با سایر کشورهای منطقه عنوان و خاطرنشان کرد: «خودرو‌های ارمنستانی، چه سواری‌ها و چه اتوبوس‌هایی که متعلق به تورهای گردشگری هستند، اجازه ندارند به سادگی از ارمنستان وارد خاک ایران شوند.» به باور وی، این مساله مانع بزرگی برای عملی کردن بسته‌های مشترک بین دو کشور در حوزه گردشگری است. این مقام ارمنستانی خاطرنشان کرد: «مثلا اگر یک گردشگر چینی به ارمنستان بیاید و قصد داشته باشد از طریق زمینی از ارمنستان وارد خاک ایران شود، نه می‌تواند با ماشین شخصی این کار را انجام دهد و نه با اتوبوس‌های ارمنستان. این مساله تاکنون چند بار مطرح شده و طرف‌های ایرانی نیز با ما هم عقیده بودند. در یادداشت تفاهمی که به امضا رسید نیز ماده‌ای در همین راستا و در مورد اختصاص تسهیلات برای عبور و مرور گمرکی وجود دارد.»
دلایل تعداد کم سفر ارمنستانی‌ها به ایران
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشورمان نیز در این دیدار با اشاره به بررسی آمار گردشگرانی که از ارمنستان به خارج از کشور می‌روند و گردشگرانی که از ارمنستان وارد ایران می‌شوند، گفت: «سهم ورود گردشگران ارمنستانی به ایران در مقایسه با گردشگران سایر کشورها به ایران، بسیار پایین است.» زهرا احمدی‌پور این مساله را ناشی از دلایل مختلفی ارزیابی کرد و افزود: «با بررسی نظرات بخشی از گردشگران ارمنی که وارد ایران شده‌اند یا آنهایی که ایران را برای گردشگری انتخاب نکردند، معلوم شد بخشی از دلایل آنها دلایل اقتصادی است؛ سفر به ایران برای بعضی از گردشگران خارجی در مقایسه با سفر به دیگر کشورها بیشتر هزینه‌بر بوده است.»
معاون رئیس جمهوری تعریف مسیرهای بیشتر برای گردشگران ارمنستانی به منظور ورود بیشتر آنها به ایران، لازم دانست و خاطرنشان کرد: «بخشی از این مساله نیز به تفاوت‌های فرهنگی و مذهبی بین اسلام و مسیحیت مربوط می‌شود. مواردی که ما ملزم به رعایت آن هستیم گاهی اوقات باعث می‌شود بخشی از گردشگران ارمنستانی مسیرهای دیگری را غیر از ایران انتخاب کنند.» احمدی‌پور با تاکید بر اینکه در حال حاضر نوع گردشگرانی که وارد ایران می‌شوند از تنوع بسیار گسترده‌ای برخوردارند، گفت: «اکنون گردشگری سلامت در بسیاری از استان‌ها به‌ویژه استان‌های مرزی ایران گسترش پیدا کرده است و ایران به سمت تجهیز هتل-بیمارستان‌ها رفته است تا بتواند در این زمینه، توریست بیشتری جذب کند.» وی به طرف ارمنستانی خود یادآور شد که هزینه‌های مناسب پزشکی در ایران و کیفیت بالای جراحی‌ها، باعث شده که تعداد گردشگران سلامت طی 2 سال اخیر بسیار افزایش پیدا کند.
وعده‌های ایرانی به ارمنستانی‌ها
معاون رئیس جمهوری درباره پیشنهاد آپرسیان مبنی بر تعامل کارشناسان ایرانی و ارمنی برای بررسی کمبود گردشگرانی که از ارمنستان وارد ایران می‌شوند، گفت: «باید این مساله بررسی شود تا برای رفع مشکلات چاره‌ای بیندیشیم و گردشگری را به صورت دوجانبه توسعه دهیم.» احمدی‌پور همچنین در پاسخ به درخواست مِخاک آپرسیان مبنی بر اینکه در نمایشگاه غرفه‌های رایگان در اختیار فعالان ارمنستانی قرار گیرد نیز تصریح کرد: «در بازگشت به ایران به‌طور حتم برای نمایشگاه گردشگری و حضور کشورهای مختلف از جمله ارمنستان در این نمایشگاه جلساتی خواهیم داشت، اما با توجه به اینکه بخش خصوصی متولی برگزاری این نمایشگاه است ممکن است نتوانیم از بخش خصوصی غرفه رایگان بگیریم. با این حال می‌توانیم با آنها صحبت کنیم تا برای کشور همسایه ارمنستان اولویت‌های بیشتری قائل شوند.» این مقام مسوول کشورمان در خصوص گسترش صنایع‌دستی و بازارچه مشترک صنایع‌دستی با ارمنستان نیز به سخنان روحانی اشاره کرد و گفت: «اگر در منطقه آزاد ارس کارهای مشترکی انجام شود، در گسترش گردشگری به صورت دو جانبه موثر خواهد بود. همچنین می‌توانیم بر برگزاری هفته فرهنگی که خود عامل رفت‌وآمد بیشتر آژانس‌ها و تورگردانان دو کشور است، تمرکز و برنامه‌ریزی کنیم.» احمدی‌پور همچنین تسهیل روابط دو کشور و ورود و خروج خودرو را یکی از اولویت‌هایی اعلام کرد که در یادداشت‌های تفاهم بین ایران و ارمنستان بر آن تاکید شده و یادآور شد: «با این تفاهم‌نامه می‌توان این فرصت را برای رفت‌وآمد خودرو از ارمنستان به ایران ایجاد کرد.»
ارمنستان از ایران بی‌اطلاع است!
در خلال این نشست، رئیس کمیته ملی گردشگری وزارت اقتصاد، توسعه و سرمایه‌گذاری جمهوری ارمنستان نیز حضور داشت. زارمین زیتونتسیان طی سخنان خود، هدف اصلی ارمنستان را افزایش گردشگران به صورت دوجانبه عنوان کرد و گفت: «اگرچه ما کشوری کوچک با جمعیتی کم هستیم، اما این دلیل نمی‌شود که بحث گردشگری نادیده گرفته شود.» او با اشاره به رفع تحریم‌ها از ایران و افزایش تمایل مردم برای ورود به کشورمان، افزود: «در این راستا تمایل داریم با کشورهای منطقه مثل گرجستان، برنامه‌هایی برای گسترش گردشگری انجام دهیم و مشتاق هستیم با یادداشت تفاهم اخیر، بتوانیم با ایران نیز این برنامه‌ها را آغاز کنیم.» زیتونتسیان خواستار دیدار با افراد مرتبط در بخش گردشگری ایران شد تا از این طریق به صورت جزئی همه نکات مورد علاقه دو طرف بررسی شود و دو طرف از سلایق و علایق همدیگر با خبر شوند. این مقام ارمنستانی با بیان اینکه زمینه همکاری‌های زیادی بین ایران و ارمنستان وجود دارد، نسبت به نبود اطلاعات درباره ایران، بازار ایران، گردشگری سلامت و... در ارمنستان ابراز تاسف کرد و گفت: «اگر از طریق دیدار، ویدئو، مقاله و... این اطلاعات در اختیار ما قرار گیرد، می‌توانیم از ایران بیشتر مطلع شویم و این اطلاعات را در اختیار شهروندان ارمنستانی نیز قرار دهیم.» حالا ایران و ارمنستان گام‌های جدیدی را در توسعه روابط گردشگری خود برمی‌دارند؛ گام‌هایی که دو طرف بر لزوم توازن آن تاکید می‌کنند.
