افق روشن همکاری‌های تهران ـ مسکو
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه سند دکترین امنیت اطلاعاتی این کشور دربر گیرنده برنامه‌های اجرایی مقابله با فشارها و اقدام‌های خارجی علیه مسکو را امضا و برای اجرا ابلاغ کرد.
اصلی‌ترین محورهای متن این سند تمرکز بر تامین امنیت ملی در عرصه فناوری اطلاعات و همچنین اطلاع‌رسانی با رویکرد مقابله با تهدیدها و چالش‌هاست. همچنین در این دکترین، رویکرد واکنش در برابر فشارهای فنی و اطلاعاتی خارجی از جمله حذف تاثیر آن بر عرصه نظامی در نظر گرفته شده است، اما این‌که امضای این دکترین تا چه حد می‌تواند تاثیرگذار باشد موضوع گفت‌وگوی این هفته جام سیاست با قدیر قیافه، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران و روسیه است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از جام جم ، وی معتقد است: امضای این سند مهم برای مقابله با تحریم‌های آمریکا و جنگ روانی علیه سیاست‌های مسکو تاثیرگذار است. قیافه افزود: کشور ایران و روسیه بیش از گذشته به فکر گسترش فعالیت‌های اقتصادی خود هستند و حضور 240 شرکت دولتی و خصوصی روسی در ایران نشان از توسعه روابط اقتصادی میان دو کشور است. مشروح این گفت‌وگو را بخوانید:
نظر شما درباره امضای دکترین امنیت اطلاعاتی و دفاعی روسیه چیست و تا چه حد می‌تواند در دفاع از سیاست‌های روسیه تاثیرگذار باشد؟
این سند سه موضوع اساسی دارد که در بخش‌های متفاوت تقسیم‌بندی می‌شود؛ موضوع اول دفاع از حاکمیت و اقتدار روسیه است. موضع بعدی حفظ ثبات سیاسی، اجتماعی و تمامیت ارضی روسیه فدراتیو و موضوع اساسی و استراتژیک تضمین آزادی‌های اساسی، حقوق بشر و شهروندی عنوان شده است. موضوع اصلی امنیت اطلاعات است و در حقیقت توسعه قدرتمند و بهره‌برداری سرویس‌های اطلاعاتی و سازمان‌های امنیتی روسیه از فناوری اطلاعات جهت پیشگیری و مقابله با جنگ‌های روانی دشمنان و رقبای روسیه است که در بندهای دکترین ابلاغی به آن پرداخته شده است. موضوع بعدی پیشگیری از درگیری و تجاوز به کشورهای همسایه و دوست براساس حقوق شناخته شده بین‌المللی و همچنین پیشگیری از تبعیض‌های اعمالی علیه رسانههای روسیه عنوان شده است. در سندی که امضا شده استقلال کل ساختار دولت و بخش خصوصی، همچنین صنایع و فناوری‌های مرتبط با فناوری اطلاعات از زیر ساخت‌ها و نرم‌افزارهای وارداتی است. در حقیقت خودکفایی در عرصه فناوری اطلاعات و در انتها دفاع از آزادی‌های فردی و تضمین و دفاع از حریم خصوصی افراد در موضوعات دکترین امنیت ملی اطلاعات روسیه آمده که مجموعا سه محور اساسی و پنج بخش اصلی و سی هشت ماده دارد. در این سند به موضوعاتی که اشاره کردم به صورت مشخص و دقیق اشاره کرده که در این دکترین از چه چیزهایی باید دفاع و به چه چیزهایی باید بیشتر پرداخته شود. دولت چه اقداماتی باید انجام دهد و چه اقداماتی در حقیقت به موضوع اقتصاد مستقیما ربط پیدا نمی‌کند ولی به صورت غیر مستقیم مسائل اقتصادی از آن تاثیر خواهند پذیرفت.
فکر می‌کنید این سند بتواند راهی برای مقابله با تحریم‌های آمریکا علیه روسیه باشد؟
یکی از کارهایی که مسکو برای مقابله با تحریم‌های آمریکا در نظر گرفته مقابله با جنگ روانی و جنگ تبلیغات سایبری در فضای رسانه است. موضوع پراهمیتی که وجود دارد محدود و ممنوع کردن فعالیت‌های رسانههای دیداری شنیدار و سایبری گفتاری و نوشتاری روسیه در سایر کشورهای بلوک غرب است. همچنین با توجه به نزدیک شدن ناتو و سیستم‌های دفاعی، راداری و موشکی آمریکا و ناتو به مرزهای روسیه و با توجه به این‌که طی قرن بیستم و بیست‌و یکم چه در چارچوب اتحاد جماهیر شوروی سابق و چه در شکل نوین آن یعنی روسیه فدراتیو، این کشور همواره با تدوین و ابلاغ دکترین در عرصه‌های مختلف در راستای حداکثر سازی پدافند عامل و غیرعامل خود به رقابت و مقابله با طراحی‌های غرب پرداخته و با توسعه بسیار سریع فناوری اطلاعات با استفاده از ظرفیت‌های بومی خود برای دفاع و تضمین امنیت ملی آن کشور از ظرفیت‌های خود استفاده می‌کنند.
چرا روسیه به این فکر افتاد که بیشتر باید فضای اطلاعاتی خود را امن کند؟
اگر ما در بحث فناوری اطلاعات وارد شویم متوجه خواهیم شد که اطلاعات مالی یا پولی‌ای که روس‌ها دارند بسیار پیشرفته است و به نوعی دولت الکترونیک در همه این کشور اجرا می‌شود. از این رو قصد دارند حفاظت و مراقبت‌های لازم را انجام دهند. چرا که امروز بانک‌های روسیه اصولا سازمان‌های روسیه بسیار در حوزه فناوری اطلاعات پیشرفت کردند در نتیجه اگر سیستم آی‌تی آنها مورد حمله غربی‌ها و هکرها قرار بگیرد می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند و زیان‌ها و خسارت‌های مالی و غیرمالی فراوان به دولت روسیه و حاکمیت روسیه بزند. کشور روسیه برای رسیدن به این هدف از متخصصان، کارشناسان و استادان دانشکده‌های زیادی استفاده کرده و در این زمینه قدرتمند شده است.
فکر می‌کنید سیاست‌های نفتی روسیه و مناسبات اقتصادی این کشور با ایران تغییر کند؟
باتوجه به سفر اخیری که هیات بزرگ روسیه به ریاست الکساندرو نواک، وزیر انرژی این کشور به ایران داشت نشان دادند که جدی‌تر از گذشته و با عزمی راسخ برای ادامه همکاری‌ها نه به شکل و سبک و سیاق سابق، بلکه در قالب و چارچوب دو کشور همسایه می‌خواهند روابط خود را گسترش دهند. ایران و روسیه در حوزه‌های سیاسی، امنیتی و نظامی با همدیگر همکاری داشته و دارند و حضور آنها با بیش از 240شرکت دولتی و خصوصی روسی نشان می‌دهد که این روابط در بخش اقتصادی نیز باید تقویت شود. ما در حوزه مسائل اقتصادی در سال‌های گذشته شاید هیچ وقت نگاه جدی به روسیه نداشتیم. در حالی که روسیه در حوزه نفت، گاز، پتروشیمی، اکتشاف، توسعه میدان‌های نفتی، خطوط انتقالات نفت و گاز و پالایش سابقه بسیار طولانی دارد. روس‌ها بیش از 100 سال است که صنعت نفتشان سابقه دارد. البته برای دستیابی به چنین جایگاهی از فناوری غربی‌ها نیز بهره‌مند شدند اما در برخی بخش‌ها نیز پیشرفت‌ها متعلق به خود روس‌ها است.
چرا فعالیت‌های اقتصادی ایران و روسیه خصوصا در بخش نفت و گاز تاکنون قوی نبوده است؟
متخصصان و کارشناسان تاثیرگذار کشور ما عمدتا تحصیلات خود را در داخل بر اساس دانش پیشرفته غربی‌ها یا به دلیل تحصیل در کشورهای غربی با فناوری آنها ارتباط و نزدیکی بیشتری داشته و دارند. از این رو به جهت تحصیلات و آشنایی بیشتر با تکنولوژی‌های غرب، استانداردهای ایشان را بهترین گزینه برای بخش‌های بالادست و پایین‌دست صنایع نفت، گاز و پتروشیمی می‌دانند. این در حالی که استانداردها مورد استفاده در روسیه فدراتیو با غرب در سال‌های پیشین همسان ساز نشده بودند و بدلیل همین تفاوت‌ها قابل شناسایی توسط متخصصان و کارشناسان کشور نبودند. به همین دلیل فناوری روس‌ها و تجهیزات و طراحی ایشان مورد پذیرش شرکت‌های بزرگ فعال در این زمینه در داخل کشور قرار نمی‌گرفت. البته امروزه روس‌ها فناوری خود را در حوزه‌های متفاوت از جمله در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی همسان‌سازی و برخی استانداردهای خود را به روز کرده‌اند. همین موضوع می‌تواند موجب افزایش بیش از پیش همکاری‌های دو کشور در حوزه‌های گفته شده، گردیده و در بخش‌های بالادستی و پایین‌دستی همکاری‌های زیادی را موجب شود. هفته گذشته و در زمان حضور شرکت‌های بزرگ روسی در ایران، یادداشت تفاهم‌هایی میان شرکت‌های ایرانی و روس امضا شد که همین موضوع نشان از آغاز دوران جدید در همکاری‌های دو کشور دارد. شرکت‌های روسی بسیاری با دارا بودن دانش و تخصص بالا در حوزه اکتشاف، مطالعات میدانی، حفاری، لرزه‌نگاری، استخراج، لوله‌گذاری، اجرا و تعمیر و نگهداری خطوط انتقال و مخابرات و پالایش، در قالب هیات مزبور بوده و تعدادی از آنها همان طوری که توضیح دادم اسنادی را با شرکای ایرانی خود به امضا رساندند. البته باید پذیرفت که اقتصاد ایران و روسیه فدراتیو به عنوان اقتصادهای مکمل کارکرد ندارند. اما می‌توانند در حوزه‌های متفاوتی با یکدیگر شراکت داشته باشند و به صورت مشترک پروژه‌ها را جلو ببرند و در بازارهای جهانی در حوزه صادرات نفت خام، در حوزه خطوط لوله انتقال گاز، در حوزه مشارکت پروژه‌های نفتی و گازی می‌توانند با یکدیگر همکاری نموده و مشارکت داشته باشند. روس‌ها در بخش زیر ساخت‌های نفت، گاز و پتروشیمی نیز قادر هستند همکاری مناسبی با ایران داشته و با سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقتصاد ایران در یک بازی برد ـ برد از شراکت راهبردی با ایران در طرح‌های مشترک منتفع شوند.
