شتاب تورم در بخش تولید و مصرف

این آمارها در بخش مصرف حاکی از رشد تورم ماهانه در آبان‌ماه 91 به میزان 4.5درصد است. در بخش شاخص بهای تولیدکننده نیز که به نوعی یک شاخص «پیش نگر» محسوب می‌شود نیز، به صورت ماهانه شاخص قیمت در آبان نسبت به مهر‌ماه 91 بیش از 4 درصد رشد کرده است. با اینکه این رقم برای افزایش تورم تولید نسبت به مهر‌ماه 91 نصف شده و کاهش پیدا کرده است، اما همچنان در سطح بالایی قرار گرفته است. ضمن اینکه شاخص بهای تولیدکننده به صورت سالانه در آبان 91 حدود 37 درصد رشد کرده است. در بخش شاخص بهای مصرف‌کننده نیز نزدیک به 36 درصد رشد به صورت سالانه دیده می‌شود. روند شاخص تورم در بخش مصرف بانک مرکزی داده‌های تفصیلی «شاخص قیمت مصرف‌کننده در مناطق شهری ایران» در آبان‌ماه سال 91 را منتشر کرد. پیش از این، بانک مرکزی تنها عدد شاخص و نرخ تورم برای این‌ماه را اعلام کرده بود. گزارش جدید که به تازگی در پایگاه روابط عمومی بانک مرکزی قرار گرفته، آمار جزئی‌تر و تفصیلی‌تری را در خصوص نرخ‌ها و شاخص‌های قیمتی در آبان‌ماه سال گذشته و تغییرات این‌ داده‌ها در دومین‌ماه پاییز نسبت به ماه‌های پیشین ارائه می‌دهد. این گزارش از سوی «دایره شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی» که یکی از زیرمجموعه‌های «اداره آمار اقتصادی» وابسته به «مدیریت کل آمارهای اقتصادی» بانک مرکزی است، تهیه و از سوی پایگاه روابط عمومی این نهاد منتشر شده است. تغییرات شاخص کل قیمت در بخش «درصد تغییر شاخص کل بهای کالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری ایران» این گزارش، نرخ‌های مختلف تورم مصرف‌کننده در آبان‌ماه سال 91 ارائه شده است. گزارش جدید آمارهای مقدماتی قبلی را تایید می‌کند و نرخ تورم ماهانه برای آبان‌ماه را معادل 4.5درصد مشخص کرده است، که به این معنا است میانگین قیمت‌های کالاها و خدمات سبد مصرفی خانوارها، در آبان‌ماه به میزان 4.5درصد بیشتر از مهرماه بوده است. این گزارش همچنین درصد تغییر شاخص در آبان‌ماه ١٣٩١ نسبت به‌ماه مشابه سال قبل را 35.9 درصد معرفی کرده است که نشان‌دهنده‌ میزان تورم نقطه‌ای، در هشتمین‌ماه سال گذشته است. همچنین میانگین قیمت‌ها در هشت‌ماه نخست سال 91 نسبت به هشت‌ماه نخست سال 90، معادل 28.1 درصد عنوان شده است. علاوه بر این، درصد تغییر شاخص کل بهای کالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری ایران در دوازده‌ماه منتهی به آبان‌ماه ١٣٩١ نسبت به دوازده‌ماه منتهی به آبان‌ماه 1390، معادل با 26.1درصد مشخص شده است که نشانگر نرخ «تورم میانگین» یا «تورم دوازده‌ماهه» در آبان‌ماه سال 91 است. معمولا در آمارها و گزارش‌ها نیز زمانی که به «تورم» اشاره می‌شود، منظور از آن همین تورم میانگین یا دوازده‌ماهه است. در حالی که در گفته‌های مردم، معمولا نرخ «تورم نقطه‌ای» یا درصد تغییر قیمت‌ها در یک دوره به عنوان تورم استفاده می‌شود. تورم 47 درصدی کالاها در بخش دیگری از این گزارش، تغییرات اجزای شاخص کل به تفکیک اجزای آن ارائه شده است. اجزای شاخص کل مصرف‌کننده که در آمار بانک مرکزی در نظر گرفته می‌شود، از دو زیرمجموعه کلی «گروه‌های اصلی» و «گروه‌های اختصاصی» تشکیل شده است. گروه‌های اصلی این شاخص، از دوازده گروه شامل «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها»، «دخانیات»، «پوشاک و کفش»، «مسکن، آب، برق و گاز و سایر سوخت‌ها»، «اثاث، لوازم و خدمات مورد استفاده در خانه»، بهداشت و درمان»، «حمل و نقل»، «ارتباطات»، «تفریح و امور فرهنگی»، «تحصیل»، «رستوران و هتل» و «کالاها و خدمات متفرقه» تشکیل شده و گروه‌های اختصاصی نیز، از سه گروه «کالا»، «خدمات» و «مسکن، آب، برق و گاز و سایر سوخت‌ها» تشکیل شده است. این گزارش نشان می‌دهد در بین گروه‌های اختصاصی، بیشترین سهم افزایش قیمت‌ها متعلق به گروه کالاها بوده است. مطابق این اطلاعات، مقدار تغییر قیمت کالاها در یک سال منتهی به آبان 91، معادل 46.7 درصد، میزان تغییر قیمت خدمات در این بازه معادل 22.3 درصد و تغییر قیمت گروه «مسکن، آب، برق و گاز و سایر سوخت‌ها» نیز در این مدت، معادل 15.3 درصد بوده است. قیمت دخانیات بیش از دو برابر شد بررسی داده‌های منتشر شده در بخش گروه‌های اصلی سبد مصرف‌کننده بانک مرکزی نشان می‌دهد در بین این گروه‌ها، گروه دخانیات با بیشترین درصد افزایش قیمت در بازه زمانی یک ساله منتهی به آبان سال 91 مواجه بوده است. آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد قیمت دخانیات از آبان‌ماه سال 90 تا آبان‌ماه سال 91، معادل 115.2 درصد افزایش یافته است. به عنوان مثال در صورتی که قیمت این کالاهای این گروه در آبان سال 90 معادل 100 واحد بوده باشد، در آبان سال 91 این قیمت به 215.2 واحد رسیده است. البته این گزارش این افزایش را بیشتر ناشی از بالا رفتن شاخص بهای انواع سیگار با توتون خارجی عنوان کرده است، هرچند در ادامه این توضیح می‌افزاید: «در این‌ماه شاخص بهای انواع سیگار با توتون ایرانی معادل 20 درصد افزایش یافت.» پس از گروه دخانیات بیشترین افزایش قیمت متعلق به گروه‌های «اثاث، لوازم و خدمات مورد استفاده در خانه» با 63.1 درصد، ««کالاها و خدمات متفرقه» با 58.2 درصد، «پوشاک و کفش» با 55.4 درصد، «تفریح و امور فرهنگی» با 46.6 درصد، «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها» با 46 درصد و «رستوران و هتل» با 42.7 درصد بوده است. این گزارش همچنین نشان می‌دهد در این مدت کمترین رشد یک ساله قیمت‌ها متعلق به گروه «ارتباطات» با 9.8 درصد، «تحصیل» با 10.3 درصد و «مسکن، آب، برق و گاز و سایر سوخت‌ها» با 15.3 درصد بوده است. افزایش یک ماهه قیمت‌ها گزارش شاخص کالاهای مصرف‌کننده، تغییرات گروه‌های کالایی و خدماتی در بازه زمانی یک ماهه آبان سال 91 را نیز مشخص کرده است. بنا به این داده‌ها، در آبان‌ماه سال 91 کالاها به میزان 5.8 درصد، خدمات به میزان 2.6 درصد و «مسکن، آب، برق و گاز و سایر سوخت‌ها» نیز به میزان 1.6 درصد افزایش قیمت داشته‌است. در بین گروه‌های اصلی نیز بیشترین افزایش قیمت ماهانه متعلق به گروه دخانیات با 14.7درصد، گروه اثاث، لوازم و خدمات مورد استفاده در خانه با 9.7 درصد و گروه پوشاک و کفش با 8.7 درصد بوده است. برای بدست آوردن تصویری از میزان این تورم و افزایش قیمت این گروه‌ها، کافی است توجه شود در صورتی که تورم آبان‌ماه سال 91 به مدت یک سال برای تمامی ماه‌ها برای این سه گروه برقرار باشد، قیمت دخانیات در آن سال در حدود 5 برابر، قیمت اثاث، لوازم و خدمات مورد استفاده در خانه و قیمت پوشاک و کفش نیز در حدود 3 برابر خواهد شد. خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها طبق گزارش منتشر شده، در آبان‌ماه ١٣٩١ شاخص بهای گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در مقایسه با‌ماه قبل معادل4.4درصد افزایش یافت. این گزارش افزایش رخ داده را بیشتر ناشی از بالا رفتن شاخص بهای سبزی‌های بوته ای معادل 24.9 درصد، گوشت دام 3درصد، انواع برنج 5.5 درصد و انواع روغن نباتی 9.3 درصد دانسته است. همچنین گزارش بانک مرکزی به تغییرات شاخص بهای تعدادی از اقلام و گروه‌ها مانند افزایش قیمت فرآورده‌های انواع سبزی معادل12 درصد، تخم مرغ 7.1درصد، موز 12 درصد، چای خشک خارجی 9/10 درصد، حبوب 8.9درصد، پیاز 12.5 درصد و کاهش شاخص بهای تعدادی از اقلام و گروه‌ها مانند پرتقال معادل 12.1 درصد، نارنگی 17درصد و هویج 4.4 درصد اشاره کرده است. طبق این گزارش، در آبان‌ماه سال 91 در مقایسه با‌ماه مشابه سال قبل شاخص بهای گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها معادل 0/46 درصد رشد یافته که در آن قیمت خوراکی‌ها افزایشی 45.2 درصد و آشامیدنی‌ها 71.6 درصد افزایش قیمت نشان می‌دهد. علاوه بر این افزایش قیمت سالانه برخی از اجزای گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها نیز در جدولی که در این گزارش درج شده، آمده است. طبق این جدول، بیشترین درصد افزایش قیمت سالانه در بین خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها متعلق به ماهی و حیوانات دریایی با 70.5 درصد، لبنیات و تخم پرندگان با 60.7درصد و روغن‌ها و چربی‌ها با 53.9 درصد بوده است. به عبارت دیگر، در بازه زمانی یک ساله منتهی به آبان‌ماه سال 91، بالغ بر 50 درصد بر قیمت کالاهای خوراکی گفته شد، افزوده شده است. تورم‌های متفاوت استانی در گزارش شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری ایران، همچنین بخشی به ارائه شاخص قیمت و تغییرات آن به تفکیک استان‌های کشور اختصاص یافته است. مطابق اطلاعاتی که در قسمت «اعداد شاخص کل و برخی از گروه‌ها در استان‌های مختلف کشور در آبان‌ماه 1391» ارائه شده، بیشترین افزایش قیمت در آبان‌ماه سال 91 در بین استان‌های کشور، در استان‌های قزوین و قم و کمترین درصد افزایش قیمت نیز در استان بوشهر رخ داده است. بر این اساس بیشترین نرخ تورم ماهانه در آبان‌ماه سال 91 به ترتیب در استان‌های قزوین و قم با نرخ 5.7 درصد، آذربایجان غربی و کرمانشاه با 5.6 درصد، فارس، خراسان شمالی و ایلام با 5.3 درصد، یزد با 5.2درصد و زنجان با 5.1 درصد بوده است. کمترین درصد افزایش‌ قیمت‌ها در آبان 91 نیز به ترتیب در استان‌های بوشهر با 3.6 درصد، تهران با 3.8درصد، کردستان، سیستان و بلوچستان، اردبیل و گلستان با 3.89درصد رخ داده است. تورم در بخش تولید آمار دیگری که از سوی بانک مرکزی به روز شده تورم بخش تولید است. بنابر «شاخص بهای تولیدکننده» در آبان‌ماه سال‌ گذشته، هزینه‌های تولید نسبت به آبان‌ماه سال 90، بیش از 37 درصد افزایش یافته است. رشد شاخص بهای تولید‌کننده نیز در طول یک ماهه مهر تا آبان سال گذشته به رقم 4.3 درصد رسیده است. این در حالی است که در یک ماهه شهریور تا مهر سال گذشته، شاخص بهای تولیدکننده با ثبت رکوردی جدید، بیش از 8 درصد رشد کرده بود. نگاه کلی به شاخص با اینکه شاخص بهای تولیدکننده به صورت ماهانه از مهر تا آبان 91 نسبت به شهریور تا مهر 91 روند نزولی داشته است؛ اما در بقیه بازه‌های زمانی، این شاخص که نشان دهنده متوسط قیمت کالاها و خدماتی است که بنگاه‌ها به ازای تولید کالا و خدمات دریافت می‌کنند، روند صعودی دارد. به طوری که طی 8‌ماه اول سال گذشته نسبت به 8‌ماه اول سال 90 بیش از 24 درصد رشد کرده است. ضمن اینکه در دوازده ماه منتهی به آبان 91 نسبت به دوازده‌ماه منتهی به آبان 90 نیز شاخص بهای تولیدکننده 6/24 درصد رشد کرده است. اجزای شاخص قیمت تولید‌کننده اقلام مورد استفاده در شاخص بهای تولیدکننده بانک مرکزی، به هفت گروه اصلی و سه گروه اختصاصی تقسیم می‌شود. گروه‌های اصلی شامل کشاورزی، شکار و جنگلداری، ماهیگیری، ساخت (صنعت)، هتل و رستوران، حمل‌و‌نقل، انبارداری و ارتباطات، آموزش، بهداشت و مددکاری اجتماعی و در آخر سایر فعالیت‌های خدمات عمومی، اجتماعی و شخصی است. گروه‌های اختصاصی نیز از کشاورزی، شکار، جنگلداری و ماهیگیری، ساخت (صنعت) و خدمات تشکیل شده است. بررسی اجزای یاد شده از شاخص بهای تولیدکننده، مشخص می‌کند که در بین گروه‌های اختصاصی، بیشترین رشد ماهانه مربوط به گروه خدمات است که در آبان‌ماه نسبت به مهر‌ماه سال گذشته 7 درصد رشد کرده است. آمار بانک مرکزی همچنین نشان می‌دهد که شاخص قیمت این گروه، 27.7 درصد نسبت به آبان‌ماه پارسال رشد داشته است. پس از آن در بخش صنعت نیز طی مهر تا آبان‌ماه سال گذشته 4 درصد رشد شاخص قیمت تولید‌کننده رخ داده است. در مقیاس سالانه، شاخص بهای تولیدکننده در این گروه تانزدیک به 40 درصد رشد داشته است. همچنین شاخص قیمت تولید‌کننده در گروه کشاورزی، شکار و جنگلداری نیز در آبان‌ماه امسال نسبت به آبان‌ماه سال 90 تا 44 درصد نیز افزایش پیدا کرده است. این بیشترین رشد سالانه شاخص بهای تولیدکننده در میان گروه‌های اختصاصی مورد بررسی بانک مرکزی است. دلیل افزایش شاخص قیمت گروه کشاورزی بانک مرکزی در گزارش خود به این موضوع اشاره کرده که افزایش شاخص قیمت ماهانه گروه کشاورزی، شکار و جنگلداری به دلیل افزایش شاخص بهای اقلامی مثل برنج، ذرت دانه‌ای، پنبه، کنجد، حبوبات، بادمجان، سبزی‌های ریشه‌ای، زعفران، میوه‌های خشک (آجیلی)، پرورش دام، مرغ و ماهی آب‌های شمال بوده است. به گفته بانک مرکزی، شاخص بهای انواع برنج محلی در آبان‌ماه نسبت به مهر‌ماه سال گذشته 13.2 رشد داشته است. در یک ماهه مهر تا پایان سال گذشته، شاخص بهای اقلامی مانند حبوبات بیش از 3 درصد، کنجد حدود 125 درصد، مرغ 2.4 درصد، بادمجان 54 درصد و ماهی آب‌های شمال 51 درصد رشد کرده است. مجموع این عوامل موجب شد تا شاخص بهای گروه اختصاصی شکار، جنگلداری و ماهیگیری 2.6 درصد در آبان‌ماه 91 نسبت به مهر‌ماه و 44 درصد در آبان‌ماه 91 نسبت به آبان‌ماه 90 افزایش پیدا کند. دلیل افزایش شاخص قیمت صنعت در آبان سال گذشته بالا رفتن شاخص بهای اقلام و گروه‌هایی مانند محصولات گوشتی به میزان 8 درصد، عمل آوری و حفاظت میوه و سبزیجات از فساد به میزان 6.11درصد، ساخت محصولات لبنی تا بیش از 6 درصد، کنجاله سویا حدود 19 درصد، ساخت انواع قالی و قالیچه 2.5 درصد، پرداخت چرم و ساخت انواع کفش به میزان 8.6 درصد، نئوپان و فرمیکا 226 درصد، ساخت کاغذ و محصولات کاغذی بیش از 13 درصد، روغن خام 13 درصد، مواد شیمیایی حاصل از فرآیندهای شیمیایی مصرف داخلی 22.8 درصد، پلاستیک مصنوعی مصرف داخل 7.5 درصد و آجر نسوز نزدیک به 16 درصد موجب شد تا شاخص بهای گروه اختصاصی صنعت، افزایشی برابر 4 درصد نسبت به مهر‌ماه 91 داشته باشد. افزایش شدید شاخص بهای حمل‌و‌نقل هوایی در آبان‌ماه سال گذشته، شاخص بهای گروه اختصاصی خدمات 7 درصد نسبت به‌ماه قبل بالا رفت که بیشتر به سبب افزایش شاخص بهای اقلام و گروه‌هایی چون رستوران و بوفه معادل 3.5درصد، حمل‌و‌نقل زمینی و هوایی به ترتیب 9 و 43.6درصد، شهریه دانشگاه 9 درصد، بهداشت و مددکاری اجتماعی 3.4 درصد و سایر فعالیت‌های عمومی، اجتماعی و شخصی. دلیل افزایش شاخص گروه خدمات بانک مرکزی در بیان دلایل افزایش شاخص بهای گروه خدمات در آبان‌ماه سال گذشته، به افزایش شاخص بهای اقلام و گروه‌هایی چون رستوران و بوفه به میزان 4.6 درصد، حمل‌و‌نقل، انبارداری و ارتباطات تا نزدیک 11 درصد، شهریه مدارس بیش از 8 درصد و بهداشت و مددکاری اجتماعی به میزان 3.4 درصد و سایر فعالیت‌های عمومی، اجتماعی و شخص تا دو درصد اشاره کرده است. گروه‌های فرعی در میان گروه‌های فرعی نیز شاخص بهای تولیدکننده در برخی بخش‌ها به شدت افزایش پیدا کرده است. به طور مثال در گروه فرعی میوه‌های خشک (آجیلی) که زیر مجموعه گروه اصلی «کشاورزی، شکار و جنگلداری» محسوب می‌شود، شاخص بهای تولیدکننده در آبان‌ماه سال گذشته نسبت به آبان‌ماه سال 90 بیش از 101 درصد رشد کرده است یا در گروه فرعی پرورش دام، شاخص بهای تولیدکننده از آبان 90 تا آبان 91 حدود 58 درصد و گروه تولید شیر که در همین مدت زمان بیش از 84 درصد رشد داشته است. شاخص گروه فرعی ساخت فلزات اساسی بیش از 103 درصد رشد کرده است.