دولت باید از حوزه نشر خارج شود
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم هم‌اندیشی با اصحاب نشر و قلم پس از شنیدن دغدغه‌های اهالی این حوزه گفت: راه نجات دولت پذیرش اصل پرهیز از تصدی‌گری و متولی‌گری است. دولت باید به تدریج از حوزه نشر خارج شود.
سیدرضا صالحی امیری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مراسم هم‌اندیشی با اصحاب نشر و قلم که دوشنبه‌شب یکم آذرماه برگزار شد، پس از شنیدن دغدغه‌های اهالی نشر گفت: الان که می‌خواستم از هیات دولت به اینجا بیایم خدمت رییس جمهور رفتم و گفتم برای دیدار این جمع می‌روم. آقای رییس جمهور گفتند سلام‌شان را به اهالی نشر ابلاغ کنم و تاکید کردند که مسائل اهالی نشر را بشنوم و به ایشان منعکس کنم. ایشان تاکید کردند که همه تلاشم را برای رفع دغدغه‌های این جامعه بزرگ به کار ببرم.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایسنا، صالحی امیری سپس با اشاره به برخی از دغدغه‌های اهالی نشر از جمله چاپ غیرقانونی و غیرمجاز برخی از کتاب‌ها، بیمه، مالیات، یارانه‌ها، تسهیلات کارگاه‌های نشر، واسپاری، ممیزی، ایجاد اتحادیه‌های صنفی به صورت منطقه‌ای و توسعه شبکه‌های توزیع که در این مراسم مطرح شد گفت: اگر بناست در یک کشور توسعه شکل بگیرد نقطه عزیمت آن فرهنگ است و آغاز این عزیمت از کتاب شروع می‌شود. ما نمی توانیم توسعه پیدا کنیم مگر اینکه ریل توسعه از فرهنگ آغاز شود و این اتفاق نخواهد افتاد مگر اینکه مساله کتاب و نشر به عنوان امر مقدس در ذهن جامعه قرار بگیرد.
او گفت: اگر امروز فقر و فحشا و ارتشا در جامعه داریم ریشه این آسیب ها به مسائل فرهنگی می‌رسد. اگر در حوزه اجتماعی اعتیاد، ناامنی و ایدز داریم ریشه در مسائل فرهنگی است. اگر در حوزه سیاسی انگ‌زنی، بداخلاقی و اتهام‌زنی وجود دارد ریشه این در مسائل فرهنگی دارد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه باید بین اهالی نشر و کتاب و کتابخوانی با دیگر صنوف به خاطر میزان تاثیرگذاری‌شان در جامعه تمایز قائل شد گفت: درک این مفهوم امکان‌پذیر نیست مگر اینکه بدانیم ناشران، کارگزاران اصلی توسعه فرهنگی در کشور هستند. از این منظر مشاغلی مثل انتشاراتی و کتابفروشی امری مقدس است و امر مقدس باید پاس داشته شود.
او در ادامه با تاکید بر حل مشکلات جامعه نشر کشور گفت: امسال 5 جلسه با نخبگان این حوزه برگزار کردم و امروز علاوه بر اینکه دغدغه‌مند هستم خود نیز مسئول هستم و باید پاسخگو باشم باید بپذیریم که راه نجات دولت پذیرش اصل پرهیز از تصدی‌گری و متولی‌گری است. من موافقم که دولت باید به تدریج از حوزه نشر خارج شود. حمایت، سیاست‌گذاری و نظارت بر عهده دولت است. اگر ما بتوانیم این نگاه را اصلاح کنیم که دولت سیاست‌گذار خوبی است اما کارگزار خوبی نیست روشن خواهد شد که ما وظیفه‌ای جز حمایت و نظارت نداریم و همه امور باید در اختیار نهادهای صنفی باشد.
صالحی امیری گفت: انسجام بیشتر میان نهادهای صنفی در حوزه نشر و تالیف بیش از گذشته ضرورت دارد. البته بخشی از مشکلات موجود نیز به مشکلات درون خود تشکل های نشر ارتباط دارد که باید به این مسائل توجه شود. صنعت نشر نباید دچار چندصدایی باشد و باید صدای این صنعت به صورت واحد به گوش دولت برسد.
او گفت: ما به عنوان دولت و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی الزاما باید رویکرد عدالت‌محوری را در این حوزه سرلوحه کار خود قرار دهیم. بی‌عدالتی به مثابه موریانه‌ای است که می تواند یک ساختمان را فرو بریزد. رسالت ما در حوزه فرهنگ عدالت‌محوری است.
وزیر فرهنگ و ارشاد در ادامه با اشاره به مشکلات مطرح شده در حوزه نشر بر واقع‌گرایی تاکید کرد و گفت: برای حل مشکلات نباید دچار نوعی نگاه آرمان‌گرایانه و دست‌نیافتنی باشیم. از طرف دیگر نباید دچار یاس و ناامیدی شویم. باید بپذیریم امکان تامین همه مطالبات وجود ندارد اما ما موظفیم که به بخشی از مطالبات پاسخ دهیم و این یک ضرورت است.
صالحی امیری سپس به برگزاری جلساتی با وزرای کار، تعاون و رفاه اجتماعی و همچنین وزارت اقتصاد و دارایی برای حل مشکل بیمه و مالیات اهالی نشر اشاره کرد.
او گفت: در موضوع بیمه، جلسه‌ای با آقای نوبخت برگزار کردم و توافقاتی با ایشان داشتیم . همچنین با وزیر کار به توافقات اجمالی رسیدیم ولی فعلا هیچ وعده‌ای نمی‌دهم مگر اینکه این توافق‌ها به نتیجه قطعی برسد.
وزیر فرهنگ و ارشاد گفت: یکی از موانع ما در این حوزه تعداد زیاد کسانی است که دولت مصوب کرده مشمول مالیات شوند. برای این تعداد مبلغی در حدود 20 هزار میلیارد تومان نیاز دارند تا مشمول مالیات شوند و دولت امکان پرداخت آن را ندارد. این چالشی است که دولت باید آن را حل کند و ما نیز این مساله را برای اهالی نشر در دستور کار قرار داده‌ایم.
صالحی امیری همچنین از اختصاص‌یافتن بیمه تکمیلی به 6 هزار نفر از اعضای صندوق هنرمندان، نویسندگان و روزنامه‌نگاران سخن گفت و اعلام کرد: 12 هزار و 200 نفر دیگر از اعضای این صندوق در نوبت عضویت برای تعلق گرفتن معافیت‌های بیمه‌ای هستند.
او گفت: یکی از اهداف اصلی ما این است که تمامی اعضای این صندوق از این معافیت بهره‌مند شوند.
صالحی امیری پرهیز از خودمحوری و استفاده از خرد جمعی را یکی دیگر از برنامه‌ها و سیاست‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی عنوان کرد و گفت: باید یک پل جدی بین مصرف و تولید در حوزه نشر داشته باشیم. ما برای هر چیزی الگوی مصرف تعریف کرده‌ایم الا برای کتاب و نشر. حتی برای چی توز موتوری هم تبلیغات گسترده داریم اما برای کتاب نه.
او همچنین گفت: چالش بنیادی حوزه نشر و پدیدآورندگان توجه به مساله تحریک تقاضاست. اگر ما نتوانیم در جامعه تحریک تقاضا داشته باشیم و مصرف فرهنگی را افزایش ندهیم با انبوه آسیب‌ها مواجه می‌شویم. افزایش سرانه کتاب و کتابخوانی اکسیر نجات بخش آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی است.
وزیر فرهنگ و ارشاد همچنین به مساله جهانی‌شدن آثار مکتوب و حوزه نشر اشاره کرد و گفت: ظرفیت ما در این زمینه از سینما نیز بیشتر است.
او سپس به موضوع قاچاق و چاپ برخی از کتاب‌ها اشاره کرد و گفت: تمام توان‌مان را برای جلوگیری از چاپ قاچاق کتاب‌ها که از سوی آدم‌های نادان یا خائن صورت می گیرد به کار خواهیم بست. در این زمینه نیروی انتظامی قول داده که با تمام توان پای کار بیاید و با قوه قضاییه نیز هماهنگ می کنیم که به صورت جدی این مساله را پیگیری کند.
او همچنین گفت: در مساله واسپاری برخی از فعالیت‌ها به نهادهای صنفی کارگروهی تشکیل شده تا بهترین روش انتخاب شود و این مساله سیاست قطعی دولت است.
صالحی امیری افزود: نهاد کتابخانه‌های سراسر کشور موظف است از طریق نیازسنجی محیطی اقدام به تهیه کتاب کند. در این زمینه باید از نظام انتخاب سلیقه‌ای، احساسی یا رابطه‌ای به شدت پرهیز شود. چند روز پیش من صحبتی که با آقای مختارپور دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور داشتم متوجه شدم ایشان هم با این نگاه موافق بودند و من نیز این دغدغه را به شدت پیگیری خواهم کرد.
او در پایان سخنانش خطاب به اهالی نشر گفت: تلاش می کنم در دولت زبان شما باشم اما قول نمی‌دهم در کوتاه مدت همه مطالبات این قشر سخت‌کوش را برآورده کنم.
در بخش دیگری از این مراسم سیدعباس صالحی معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به مشکلاتی که پیش از روی کارآمدن دولت روحانی در حوزه نشر وجود داشت اشاره کرد و گفت: یکی از این مشکلات دیوار کم‌اعتمادی بین اهالی قلم و نشر بود اما امروز پس از 3 سال ما با اهالی نشر به سمت احترام و تشریک مساعی متقابل پیش رفته‌ایم. به طوری که امروز به نظر می رسد حوزه نشر و وزارت ارشاد یک پیکره واحد است که برای رفع دغدغه‌ها تلاش می‌کند.
معاون فرهنگی وزارت ارشاد در ادامه اقتصاد نشر را یکی از مهم‌ترین مشکلات این حوزه عنوان کرد و گفت: در دوره گذشته صنعت نشر شوک‌های متعددی در فاصله‌های کوتاه داشت. یارانه کاغذ قطع شد. بودجه دولتی عرصه نشر نه تنها رشد پیدا نکرد بلکه کمتر شد. شوک ارزی سال 90 و 91 بحران دیگری بر پیکره این صنعت بود. امروز اقتصاد نشر نیاز به شوک‌های جدیدی دارد که این صنعت را از حالت احتضار خارج کند. اگر این شوک‌ها اتفاق نیفتد این محتضر شرایط خوبی نخواهد داشت.
صالحی سپس به اقداماتی که در مدت 3 سال برای کاهش هزینه‌های بالادستی صنعت نشر انجام شده اشاره کرد و گفت: حوزه نشر بهره خوبی از تسهیلات بانکی نداشته است.
معاون فرهنگی وزارت ارشاد دیگر دغدغه اهالی نشر را امنیت نشر عنوان کرد و گفت: حوزه امنیت نشر مانند اقتصاد نشر پراهمیت است. در حوزه صدور مجوزها در این دوره اقداماتی برای جلوگیری از برخوردهای سلیقه‌ای انجام داده‌ایم و این مساله کاهش پیدا کرده است به طور کلی مسیر و فرآیند صدور مجوزها از نظر شفافیت مشخص شده است اما در عین حال این‌گونه نیست که با نقطه مطلوب فاصله نداشته باشیم. در این حوزه هیات نظارت کمک‌های زیادی به ما کرده است. این ساختار تنظیم شده است اما در همین حوزه و برای کاهش حداکثری اعمال سلیقه و رفع برخی از مشکلات مربوط به مجوزها احتیاج به شوک‌ها و کارهای جدیدی داریم.
او همچنین گفت: بحث قاچاق کتاب دیگر موضوعی است که امنیت نشر را مختل کرده است. در این حوزه اقدامات رو به جلو و نسبتا عاجلی در آینده نزدیک شاهد خواهیم بود.
صالحی بروکراسی را یکی دیگر از دغدغه‌های اهالی نشر عنوان کرد و به برخی از اقدامات معاونت فرهنگی در این حوزه اشاره کرد. بحث خرید کتاب و همچنین مساله دیپلماسی فرهنگی در عرصه جهانی از دیگر نقطه نظرات او در حوزه نشر و کتاب بود که در این زمینه گفت: باید نقشه و برنامه‌های جدی‌تری در عرصه دیپلماسی داشته باشیم.
بخش دیگری از این مراسم به سخنان فریدون عموزاده خلیلی اختصاص داشت.
او نیز با موضوع مشکلات پدیدآورندگان، نویسندگان و مترجمان ابتدا درباره موضوع ممیزی گفت: در این زمینه نباید از انصاف دور شویم. در دوره اخیر تلاش‌هایی برای فراغ بال نویسندگان و نگران نبودن آن ها از اینکه ممیزی دست و بال آن‌ها را بسته کاسته شد اما هنوز این ممیزی وجود دارد. برای ما مایه افتخار نیست که هنوز چاپ آثار مهم‌ترین نویسنده روزگارمان یعنی آقای دولت آبادی با مشکل مواجه است و برخی از آثار او در خارج از کشور منتشر می‌شود. باید کمک کنیم این دغدغه برداشته شود چون به نفع فضای نشر و شکوفایی و خلق اثر است.
او افزود: هنوز هستند کسانی که آثارشان بر اساس نامشان بررسی می‌شود. امیدواریم آقای وزیر برای ایجاد شکوفایی و خلق آثار گام بردارند.
این نویسنده همچنین درباره امنیت شغلی نویسندگان و پدیدآورندگان گفت: متاسفانه در کشور ما نویسندگی، مترجمی و ویراستاری شغل محسوب نمی‌شود و این مشاغل در وزارت کار تعریف نشدند. اهالی قلم و نشر دغدغه بیمه تامین اجتماعی دارند واین مساله برای جمهوری اسلامی زیبنده نیست. این موضوع از مواردی است که آرامش و امنیت نویسندگان را می‌گیرد.
او مساله کپی رایت را یکی دیگر از دغدغه‌های اهالی نشر عنوان کرد و گفت: الان در جلوی چشم بسیاری از همکاران ما کتاب‌شان به راحتی چاپ و توزیع می‌شود و ما نمی‌توانیم کاری انجام دهیم. این مساله‌ای است که امنیت اهل قلم را به چالش می‌کشد.
عموزاده خلیلی سپس با اشاره به توسعه تشکل‌های صنفی و انجمن‌ها در 3 سال اخیر در عین حال گفت: معتقدم باید جوایز و جشنواره‌هایی که عمدتا آن‌ها را دولت برگزار می کند به تشکل ها واگذار شود. اگر این جایزه‌ها و جشنواره ها به تشکل‌ها واگذار شود شان جایزه‌ها هم حفظ می‌شود.
وی همچنین مساله دیگر در حوزه ترویج کتابخوانی را مساله کتابخانه‌های عمومی عنوان کرد و با بیان اینکه باید کتابخانه‌ها به لایه‌های عمومی جامعه بروند گفت: بحث دیگر در این زمینه این است که این کتابخانه‌ها چگونه پر می‌شوند. متاسفانه الان کتابخانه ها با سلیقه‌های خاص و با طیف خاصی از کتاب‌ها پر می‌شوند و بسیاری دیگر از کتاب‌ها که از وزارت ارشاد مجوز نشر گرفته‌اند اجازه ورود به این کتابخانه‌ها را ندارند. این اجحاف به نویسندگان است.
او همچنین بسته بودن مدارس به روی نویسندگان را یکی دیگر از موانع جدی ترویج کتابخوانی خواند و گفت: امروز هیچ نویسنده‌ای نمی‌تواند وارد مدارس شود. حتی نویسندگانی که شعرها و داستان‌هایشان در کتاب‌های درسی تدریس می‌شود. معلوم نیست چرا این شک و ظن نسبت به شاعر و نویسنده وجود دارد که نمی تواند به مدرسه ها ورود پیدا کند. ما از وزیر فرهنگ تقاضا داریم تفاهم‌نامه‌ای با وزارت آموزش و پرورش امضا کند تا بتواند با نویسندگان وارد تعامل شود.
در بخش دیگری از این مراسم محمود آموزگار رییس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران نیز به دغدغه‌های اهالی نشر از جمله مساله مالیات، بیمه و همچنین سوق‌دادن یارانه‌ها به سمت زیرساخت‌ها و ایجاد کتابفروشی ها در مراکز کمتر برخوردار اشاره کرد.
او گفت: صنعت نشر از مشکل نقدینگی به شدت رنج می‌برد و شمارگان کتاب پایین است و وضعیت بدی را فراهم کرده است.
او همچنین امنیت شغلی و حرفه‌ای را یکی از دغدغه‌های جدی اهالی نشر عنوان کرد و گفت: کتاب‌های ناشران به صورت غیرقانونی چاپ می‌شود و برای پیگیری قانونی این آسیب‌ها ناشر دچار مشکلات فراوانی است که باید به صورت جدی به آن پرداخته شود. مساله واسپاری برخی از امور به اصناف و همچنین تاکید بر ترویج کتاب و کتابخوانی در بین کودکان از دیگر موضوعات مطرح شده توسط محمود آموزگار بود.
همچنین سعید جلالی کتابفروش تبریزی درباره اهمیت نشر منطقه‌ای سخنانی را بیان کرد.
