ریشه تاخیرها در پارس جنوبی چیست؟

ریشه تاخیرها در پارس جنوبی نه موضوعی بیرونی بلکه موضوعی داخلی است، چراکه در شرایط فعلی برای اجرای پروژه‌ها در سطح صنعت نفت هیچ گونه اولویت بندی متناسب با منابع مالی، کالا و تجهیزات موجود وجود ندارد. از سال گذشته نام طرح توسعه هفت فاز پارس جنوبی شامل فاز 12، 13، 15، 16، 17، 18، 22، 23 و 24 پارس جنوبی در لیست پروژه‌های مهر ماندگار دولت قرار گرفت و این هفت فاز مشترک گازی باید تا پیش از پایان فعالیت دولت دهم در مدار بهره‌برداری قرار بگیرد. با این وجود پیشرفت فعلی ساخت و توسعه این هفت فاز پارس جنوبی نشان می دهد امکان راه اندازی کامل حتی یک فاز استاندارد پارس جنوبی شامل سکو، چاه‌های حفاری، خطوط لوله دریایی و پالایشگاه‌های گاز ساحلی دستکم تا پایان فعالیت دولت دهم و حتی تا پایان سالجاری وجود ندارد. از نگاه مسئولان وزارت نفت، بیشترین امید برای راه اندازی فازهای جدید پارس جنوبی معطوف طرح توسعه فاز 15 و 16 پارس جنوبی است که با وجود پیشرفت 93 درصدی ساخت پالایشگاه اما هیچ یک از سکوهای دریایی این پروژه مشترک گازی هنوز در خلیج فارس نصب و راه اندازی نشده است. بر اساس آخرین جمع بندی مسئولان شرکت ملی نفت تلاش می شود تا پایان شهریورماه پالایشگاه‌های ساحلی فاز 15 و 16 پارسجنوبی با استفاده از برخی از چاه‌های فازهای 6 تا 8 پارس جنوبی (در دولت نهم افتتاح شده است) و یا تعداد محدودی از چاه‌های فاز 12 پارس جنوبی در مدار بهره‌برداری قرار بگیرد تا حداقل تا پایان دولت شاهد راه اندازی نصف و نیمه یک فاز جدید در این میدان مشترک پارس جنوبی باشیم. از سوی دیگر هر چند مسئولان وزارت نفت بارها نسبت به جریمه پیمانکاران شاغل در فازهای پارس جنوبی در صورت عدم تولید زودهنگام گاز در سال 91 تاکید کرده اند اما به دلیل این تاخیر یک ساله نه تنها جریمه‌ای در کار نیست که حتی قرارداد برخی از پیمانکاران شاغل در پارس جنوبی مشمول تعدیل هم شده است. امکان تولید گاز در فاز 12 پارس جنوبی تا پاییز طرح توسعه فاز 12 پارس جنوبی به عنوان بزرگترین پروژه در دست اجرای این میدان مشترک گازی با قطر در دو بخش ساحلی و دریایی از پیشرفت بیش از 90 درصد برخوردار است. وضعیت توسعه این فاز نسبت به سایر پروژه های مهرماندگار پارس جنوبی در شرایط مطلوب تری قرار دارد به طوری‌که تاکنون سه سکوی اصلی این مگا پروژه گازی در خلیج فارس نصب و به طور همزمان سه جک آپ دریایی حفاری مشغول به کار هستند. مشکل اصلی این پروژه راه اندازی بخش پالایشگاه خشکی است که بر خلاف ساخت و راه اندازی سکو و خطوط لوله دریایی از پیشرفت متناسب با بخش فراساحلی برخوردار نیست. در حال حاضر طرح توسعه فاز 12 پارس جنوبی وارد چهل و چهارمین ماه توسعه خود شده است و پیش بینی می شود تولید زودهنگام گاز با یکسال تاخیر از پاییز سالجاری آغاز شود. هدف‌ از طرح توسعه‌ فاز 12 به عنوان بزرگترین فاز در دست اجرای پارس جنوبی تولید روزانه 81 میلیون‌ مترمکعب‌ گاز طبیعی‌، 120 هزار بشکه میعانات گازی، 750 تن گوگرد گرانول است که توسعه این مگا پروژه گازی از تابستان سال 1386 آغاز شده است.

تولید گاز در فاز 15 و 16 پارس جنوبی بدون سکو طرح توسعه فاز 15 و 16 پارس جنوبی در فروردین ماه سالجاری وارد شصت و هشتمین ماه توسعه خود می شود، با این وجود هنوز دو سکوی اصلی دریایی این مگا پروژه گازی هنوز در خلیج فارس نصب و راه اندازی نشده است. هم اکنون 2 پایه سکوی فاز 15 و 16 پارس جنوبی در دریای نصب شده است و حفاری چاه ها با استقرار 2 دستگاه جک آپ دریایی انجام و پیش بینی می شود تا تابستان سال 1393 امکان راه اندازی کامل و استاندارد این پروژه شامل سکو، خطوط لوله دریایی، چاه و پالایشگاه ساحلی فراهم شود. مسئولان شرکت ملی نفت ایران سال گذشته تاکید می کردند که تولید زودهنگام گاز در پالایشگاه های ساحلی این پروژه آغاز شود اما با گذشت سه ماه هنوز این وعده محقق نشده است. طرح توسعه فاز 15 و 16 پارس جنوبی یکی از فازهای قدیمی این میدان مشترک گازی است که هدف از طرح توسعه این پروژه تولید روزانه 50 میلیون مترمکعب گاز، 80 هزار بشکه میعانات گازی، 400 تن گوگرد، یک میلیون تن اتان و 1.1 میلیون تن گاز مایع در سال است. عملیات اجرایی طرح توسعه فاز 15 و 16 پارس جنوبی از تیر ماه سال 1386 در عسلویه آغاز شده است، ضمن آنکه حجم قرارداد این مگا پروژه گازی تاکنون دوبار با موافقت شرکت ملی نفت افزایش یافته است. عقب ماندگی شدید در فاز 17 و 18 پارس جنوبی بدون شک عنوان بیشترین تاخیر و عقب ماندگی در بین فازهای پارس جنوبی برازنده فاز 17 و 18 این میدان مشترک گازی است به طوری‌که هم اکنون پیشرفت کل این طرح به حدود 80 درصد رسیده و با توجه به روند اجرا حتی تا سال آینده هم امکان تولید استاندارد و مستقل گاز در این فاز وجود ندارد. حفاری چاه‌های دریایی پاشنه آشیل فاز 17 و 18 پارس جنوبی بوده و در کنار عملیات دریایی حفاری، برخی از کالاها و تجهیزات پالایشگاه‌های ساحلی آن هنوز سفارش گذاری هم نشده است. طرح توسعه فاز 17 و 18 همچون فاز 15 و 16 پارس جنوبی وارد شصت و هشتمین ماه توسعه خود شده است و با وجود تغییرات متعدد مدیریتی هنوز توسعه این مگا پروژه یک روند صعودی پیدا نکرده است. هدف از طرح توسعه‌ فازهای‌ 17 و 18 میدان‌ گازی‌ پارس‌ جنوبی‌ به‌ منظور تولید روزانه‌ 50 میلیون‌ متر مکعب‌ گاز طبیعی‌، 80 هزار بشکه‌ میعانات‌ گازی‌ و 400 تن‌ گوگرد و تولید سالیانه‌ یک میلیون‌ تن‌ اتان‌ و 1.05 میلیون‌ تن‌ گاز مایع‌ (پروپان‌ و بوتان‌)"LPG" است. خروج 4 فاز پارس جنوبی از لیست مهر ماندگار دولت هر چند نام طرح توسعه فاز 13، 22 تا 24 پارس جنوبی که معادل 2 فاز استاندارد از ظرفیت گاز برخوردار هستند در لیست طرح های مهر ماندگار قرار گرفته است اما با توجه به پیشرفت حدود 62 تا 63 درصدی هر یک از این فازها نباید انتظار راه اندازی آنها را حداقل تا پایان سالجاری داشت. تاخیر در حفاری چاه های گاز دریایی، ساخت، نصب و راه اندازی سکو و خطوط لوله دریایی مهمترین بخش تاخیرهای این دو فاز را تشکیل می دهند و حتی جکت غرق شده فاز 13 پارس جنوبی هنوز توسط شرکت صدرا از آب بیرون کشیده نشده است. کارشناسان فراساحلی پیش بینی می کنند در صورت عدم بازیابی جکت فاز 13 پارس جنوبی علاوه بر تحمیل زیان حدود 20 تا 25 میلیون دلایر به این پروژه مشترک گازی تاخیری حدود 6 ماهه هم شامل حال این پروژه خواهد شد. ریشه تاخیرها در پارس جنوبی موضوعی بیرونی نیست بلکه موضوعی داخلی است، چراکه در شرایط فعلی برای اجرای پروژه‌ها در سطح صنعت نفت هیچ گونه اولویت بندی متناسب با منابع مالی، کالا و تجهیزات موجود وجود ندارد به طوری که به طور همزمان منابع مالی برای توسعه میادین مستقل و مشترک نفت و گاز هزینه می شود. بر اساس گزارش مهر، نمونه بارز این موضوع به فروش 500 میلیارد تومان اوراق مشارکت برای توسعه یک میدان مستقل نفتی در روزهای پایانی اسفند ماه سال گذشته باز می گردد و این در شرایطی بود که هر یک از فازهای پارس جنوبی با کمبود شدید منابع مالی و اعتباری روبرو هستند. برای سال 91 تامین 24 میلیارد دلار منابع مالی و اعتباری برای توسعه فازهای پارس جنوبی پیش بینی شده بود که تنها 10 میلیارد دلار بودجه برای توسعه بزرگترین کارگاه اقتصادی کشور هزینه شده است. در نهایت مسئولان صنعت نفت در وعده ای تازه از افتتاح و راه اندازی فازهای جدید پارس جنوبی در سال 1392 خبر می دهند اما پیشرفت اجرایی فازها و نحوه اختصاص منابع مالی و اعتباری به پیمانکاران نشان می دهد که امکان تحقق این وعده جدید گازی در سالجاری وجود ندارد.