ایران در رتبه دوم رشد توسعه انسانی

سازمان ملل همچنین با اشاره به کاهش حدود 44 درصدی فاصله ایران با حداکثر نمره شاخص توسعه انسانی طی سال‌های 1990 تا 2012 اعلام کرد: ایران از نظر سرعت رشد در این زمینه، پس از کره جنوبی رتبه دوم جهان را به خود اختصاص داده است. سازمان ملل جدیدترین گزارش توسعه انسانی خود را زیر عنوان «گزارش توسعه انسانی 2013؛ خیزش جنوب، ترقی انسانی در جهانی متنوع» منتشر کرد؛ این در حالی است که آخرین گزارش ارائه شده از شاخص توسعه انسانی این سازمان مربوط به سال 2011 بود که آبان ماه پارسال منتشر شد. طبق آخرین گزارش سازمان ملل، وضعیت ایران در شاخص توسعه انسانی با صعود دو پله‌ای همراه بوده و به رتبه 76 رسیده است. سازمان ملل در آخرین گزارش خود همچون سال‌های قبل، بازنگری‌هایی در شاخص‌های ارائه شده برای سال‌های قبل اعمال داشته است، بر این اساس نمره ایران در این شاخص که در سال 2011 برابر با 0.707 اعلام شده بود، در گزارش 2012 تغییر کرده و به 0.742 رسیده است. اما این شاخص در سال 2012 که مبنای گزارش اخیر بوده، نیز برابر با 0.742 اعلام شده است که برمبنای این امر می‌توان گفت نمره ایران در شاخص توسعه انسانی در خلال سال های 2011 تا 2012 بدون تغییر باقی مانده است. اما در عین حال باوجود تثبیت نمره ایران در این شاخص، رتبه کشورمان دو پله صعود کرده است. با توجه به این بازنگری‌ها، رتبه ایران که در سال 2011 برابر با 88 اعلام شده بود، در گزارش اخیر به 78 اصلاح شده است و بر این اساس با ثبت رتبه 78 برای ایران در سال 2011، می‌توان گفت که ایران در سال 2012 با دو رتبه صعود در جایگاه خود به رتبه 76 دست یافته است. خبرگزاری تسنیم طی گزارش اولیه خود -که روز پنج‌شنبه نیز منتشر شده بود- رتبه قبلی ایران در شاخص توسعه انسانی را 88 اعلام کرده و برمبنای آن از ارتقای 12 پله‌ای جایگاه کشورمان در این شاخص خبر داده بود. این در حالی است که در گزارش این خبرگزاری به تغییرات صورت گرفته در گزارش سال 2011 سازمان ملل توجه نشده است. رتبه دوم جهان در رشد توسعه انسانی شاخص توسعه انسانی ارقامی از صفر تا یک را دربر می‌گیرد که هرچه این رقم برای یک کشور بیشتر باشد دلالت بر توسعه‌یافتگی بیشتر آن کشور در حوزه انسانی دارد. طبق این گزارش، نمره ایران در سال 2012 که مبنای گزارش تازه است، به 0.742 واحد رسیده است. برنامه توسعه سازمان ملل در بخش دیگری از گزارش خود به رشد قابل‌توجه شاخص‌های توسعه انسانی در ایران اشاره و اعلام کرده ایران مقام دوم جهان از نظر کاهش فاصله با حداکثر نمره توسعه انسانی طی سال های 1990 تا 2012 را داشته است. نمره ایران در سال 1990 از نظر شاخص توسعه انسانی 0.54 بوده است که این رقم در سال 2012 به 0.742 رسیده است. فاصله نمره ایران در شاخص توسعه انسانی با حداکثر نمره توسعه انسانی طی این مدت کاهش 34.9 درصدی داشته است که بالاترین کاهش در جهان پس از کره‌جنوبی است. این رقم برای کره جنوبی 63.6 درصد اعلام شده است. نمره این کشور نیز در شاخص توسعه انسانی از 0.749 در سال 1990 به 0.0909 در سال 2012 افزایش یافته است. چین نیز از نظر سرعت کاهش فاصله با حداکثر نمره توسعه انسانی در جایگاه سوم قرار داشته است. کشورهای شیلی، عربستان،‌ آرژانتین،‌ مالزی،‌ تونس، ترکیه و قطر در رتبه‌های چهارم تا دهم قرار داشته‌اند. جایگاه منطقه‌ای ایران بدون تغییر براساس این گزارش، ایران از نظر توسعه انسانی در رتبه هشتم خاورمیانه و شمال آفریقا قرار دارد. طبق گزارش 2013 سازمان ملل، رتبه نخست شاخص توسعه انسانی در منطقه خاورمیانه از آن قطر است، این درحالی است که در گزارش 2011، رتبه نخست منطقه در اختیار امارات قرار داشت. براین اساس قطر با نمره 0.834 و رتبه 36 جهانی در منطقه خاورمیانه رتبه نخست را از آن خود کرده و رتبه‌های بعدی منطقه نیز به ترتیب از آن امارات با رتبه 41 و بحرین با رتبه 48 است. اما رتبه‌های بعدی منطقه به ترتیب در اختیار کویت با رتبه 54، عربستان با رتبه 57، لیبی با رتبه 64 و لبنان با رتبه 72 قرار دارد. ایران نیز با نمره 0.742 همچون سال 2011 رتبه هشتم منطقه را در اختیار دارد. اما پس از ایران، کشورهای عمان و ترکیه، رتبه‌های نهم و دهم منطقه را به خود اختصاص داده‌اند. شاخص‌های جزئی توسعه شاخص توسعه انسانی بر اساس معیارهایی چون امید به زندگی، کیفیت نظام آموزشی، درآمد واقعی و درآمد سرانه ملی محاسبه می‌شود و رقمی از صفر تا یک را در بر می‌گیرد که هر چه این رقم بیشتر باشد دلالت بر وضعیت بهتر از نظر توسعه انسانی دارد. طبق آخرین گزارش سازمان ملل، شاخص امید به زندگی در ایران برمبنای داده‌های به دست آمده از سال 2012، برابر با 73.2 بوده است. شاخص دیگری که در این ارزیابی مورد بررسی قرار گرفته، متوسط سال‌های تحصیل هر فرد بالای 25 سال بوده که این شاخص در ایران برابر با 8.7 سال است. درآمد سرانه ملی ایرانیان (براساس شاخص قدرت خرید) نیز در این سال برابر با 10695 دلار بوده است. نروژ همچنان در صدر در گزارش این سازمان کشورهای جهان از نظر میزان توسعه انسانی به چهار گروه تقسیم‌بندی شده‌اند که عبارتند از: کشورهای دارای توسعه انسانی بسیار بالا، کشورهای دارای توسعه انسانی بالا، ‌کشورهای دارای توسعه انسانی متوسط و کشورهای دارای توسعه انسانی پایین. گزارش توسعه انسانی سازمان ملل نروژ را به‌عنوان توسعه‌یافته‌ترین کشور جهان در حوزه انسانی معرفی کرده است. نمره این کشور در شاخص توسعه انسانی 0.955 اعلام شده است. استرالیا با نمره 0.938 و آمریکا با نمره 0.937 به‌ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم از این نظر قرار گرفته‌اند. کشورهای هلند، آلمان،‌ نیوزیلند، ایرلند، سوئد،‌ سوئیس، ژاپن، کانادا، کره‌جنوبی، هنگ‌کنگ، ایسلند و دانمارک نیز به‌ترتیب رتبه‌های 4 تا 15 را از این نظر به خود اختصاص داده‌اند.