پیچ‌وخم استرداد مالیاتی

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان ، مالیات یکی از شاخص‌های تاثیرگذار بر اقتصاد است و پرداخت مالیات از مهم‌ترین عوامل رشد و توسعه جامعه محسوب می‌شود که موجب رونق اقتصادی، تحقق عدالت اجتماعی، افزایش خدمات و عمران و آبادانی کشور می‌شود و یکی از درآمدهای پایدار در بیشتر جوامع و دولت‌ها در تامین بودجه و هزینه‌های عمومی به حساب می‌آید که به درآمد پاک معروف است. مالیات یکی از مهم‌ترین ابزارهای سیاست مالی در تمام کشورهای توسعه یافته است. متاسفانه این سیاست مهم و اساسی در ایران مغفول مانده و تمامی دولت‌های پس از جنگ به دنبال افزایش درآمدهای مالیاتی بوده‌اند.

بسیاری از اقتصاددانان عنوان می‌کنند اقتصاد وابسته به نفت کشورمان باعث فرارهای مالیاتی و نظام ناکارآمد مالیات گیری است. به گفته یکی از اقتصاددانان نفت رشوه‌ای است که مردم ایران به حکومتشان داده‌اند. محسن رنانی می‌گوید: مردم قبول کرده‌اند که حکومت از پول نفت استفاده کند و در عوض مالیاتی پرداخت نکنند. به طور کلی این موضوع آغاز تمام مشکلاتی است که گریبان اقتصاد ایران را گرفته است. مالیات‌گیری به قدری حائز اهمیت است که در تمام برنامه‌های توسعه به آن اشاره و تاکید شده تا درآمدهای دولت‌ها هر چه بیشتر به سمت درآمدهای حاصل از مالیات رفته و تکیه به درآمدهای نفتی از بین برود؛ به طوری که طی سال‌های برنامه اول توسعه معادل پنج درصد، برنامه دوم ۶/۵، برنامه سوم شش، برنامه چهارم توسعه حدود ۶/۷ و سرانجام در برنامه ششم توسعه به ۹ درصد رسیده است.

یکی از عمده دلایل توجه ویژه دولت به مالیات در برنامه ششم توسعه محدودیت در تامین منابع مالی است. با توجه به نوسانات قیمت نفت دولت سعی دارد سبد درآمدی خودش را تقویت کند و مهم‌ترین منبع برای تامین این هدف اخذ مالیات است. این اقدام دولت جنبه جلوگیری از فرار مالیاتی و نیز سر و سامان دادن به وضعیت مالیات در کشور را نیز به همراه دارد. ایران یکی از کشورهایی است که شاهد بیشترین فرارهای مالیاتی است. معاون حقوقی رئیس‌جمهوری در پایان اسفند سال ۹۴ گفت: تنها ۳۲ درصد کسانی که باید مالیات بدهند بار مالیاتی را بر دوش می‌کشند؛ زیرا هم‌اکنون ۶۰ درصد فرار مالیاتی در کشور داریم. الهام امین زاده اظهار داشت: مالیات را در ایران تنها تولیدکنندگان شناسنامه‌دار و حقوق‌بگیران دولتی پرداخت می‌کنند و قاچاقچیان کالا و گردانندگان اقتصاد زیرزمینی که سالانه پنج میلیارد دلار گردش مالی دارند، هیچگونه مالیاتی پرداخت نمی‌کنند. البته یکی از دلایلی که مردم ایران رغبتی برای مالیات‌دهی ندارند عدم اعتماد گسترده‌ای است که متاسفانه وجود دارد.

کم نبوده اظهار نظرهای شهروندانی که همواره می‌گویند دانه‌درشت‌ها مالیات نمی‌دهند، چرا ما بدهیم؟ یا اینکه مالیاتی که ما می‌دهیم کجا خرج می‌شود؟ به راستی مالیاتی که مردم پرداخت می‌کنند به کدام بخش‌ها اختصاص می‌یابد؟ از میزان ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده کالا و خدمات یک درصد آن به سلامت و درمان و سه درصد به شهرداری‌ها اختصاص داده می‌شود که درباره درمان می‌توان به نقش سهم مالیاتی که به این حوزه داده شده است در طرح جامع سلامت که در سال‌های اخیر به اجرا در آمده است و هزینه‌های درمان را بسیار پایین آورده است اشاره کرد. همچنین میزان سه درصدی که به شهرداری‌ها داده می‌شود، در مصارفی از جمله تجهیز و نوسازی حمل و نقل عمومی، ایجاد فضاهای تفریحی، ترمیم خیابان‌ها و معابرشهری و... مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مالیات بر ارزش افزوده از عادلانه‌ترین ‌روش‌هاست

در همه جای دنیا مردم پذیرفته‌اند که مالیات صرفا در اداره امور خودشان خرج می‌شود. میانگین مالیات در دنیا ۲۵ تا ۳۷ درصد است که به‌صورت شفاف محل هزینه شدن آن به اطلاع مردم می‌رسد، اما در ایران این درصد یک رقمی است. مالیات بر ارزش افزوده یکی از پر بحث و جدل‌ترین نوع مالیات‌هاست که در سال ۸۶ پس از ماه‌ها بحث و بررسی به تصویب رسید که با اجرای این قانون، قانون تجمیع عوارض که از اوایل دهه ۸۰ در کشور اجرا می‏شد ملغی می‏شود. به هر کالایی که در بازار فروخته می‏شود و در فرایند تولید خود توسط چندین تولیدکننده به تدریج ساخته شده است، ارزش افزوده می‌گوییم. به عنوان مثال، یک نان ابتدا گندم بوده، سپس تبدیل به آرد شده، سپس خمیر شده و در نهایت در تنور پخته و نان شده است. قیمت گندم موجود در هر عدد نان تا قیمت نان فروش رفته در نانوایی در این مراحل به تدریج افزایش یافته است که این افزایش حاصل زحمت تولیدکنندگان مختلف در مراحل مختلف تولید گندم تا فروش نان بوده است.

مالیات بر ارزش افزوده می‌گوید هر کس باید ۱۰ درصد از درآمد خود را در اختیار دولت قرار دهد. به عبارت دیگر مالیات بر ارزش افزوده به دنبال یک سیستم واحدی است که کل درآمد افراد و هزینه‌های انجام شده از سوی آنها را محاسبه و بر اساس مانده خالص درآمد آنها مالیات با نرخ مشخص به‌وسیله قانون را اخذ کند. به گفته یک کارشناس مسائل مالی مالیات بر ارزش افزوده نسبت به سایر روش‌های مالیاتی از نظر توزیع بار مالیاتی عادلانه‌تر عمل می‌کند. به گزارش ایسنا، بیژن بیدآباد می‌گوید: برای مثال، مالیات بر مصرف عملا قیمت کالاها را گران می‌کند و در صورتی که کشش مصرفی خانوارهای مختلف نسبت به مصرف آن کالا متفاوت باشد همواره بار مالیاتی ناشی از مالیات بر مصرف به نحو غیر مساوی بین مصرف‌کنندگان توزیع می‌شود. بنابراین یکی از آرزوهای هر ملتی است که مالیات بر ارزش افزوده در کشورش جا بیفتد و همه بدون اما و اگر پرداخت کنند.

استرداد اضافه پرداخت‌های مالیاتی

با آنکه مالیات بر ارزش افزوده عادلانه‌ترین روش مالیات‌ستانی است، اما گاهی اوقات مشکلاتی در روند اجرای آن به وجود می‌آید. شاید به گوش شما هم خورده باشد که از فلان بنگاه‌ تولیدی به اشتباه و بیشتر از مبلغ تعیین‌شده مالیات دریافت شده است. اگر برای شما این اتفاق بیفتد قطعا بسیاری از همسایگان و اطرافیان شما می‌گویند، پولی که از جیب رفته دیگر بازنمی‌گردد، اما پس از بررسی‌های مختلف سازمان امور مالیاتی برای این مشکل راه‌حلی ارائه شده است. به نقل از سازمان امور مالیاتی، بر این اساس هرگاه مودیان در نظام مالیات بر ارزش افزوده در هر دوره مالیاتی اضافه پرداختی داشته باشند، بدین معنی که به هر دلیل میزان مالیات‌های پرداختی بابت خرید طی دوره بیشتر از مالیات‌های وصولی در هنگام فروش کالا یا ارائه خدمات باشد، مالیات اضافه پرداخت شده به حساب مالیات دوره‌های بعد آنان منظور و در صورت تقاضای فعالان اقتصادی، اضافه مالیات پرداخت‌شده، توسط سازمان امور مالیاتی مسترد می‌شود.