افزایش نرخ بیکاری با اهرم مشارکت اقتصادی

 مطابق این گزارش نرخ بیکاری در فصل بهار امسال با 1.5درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل به 12.2درصد رسیده است و در سوی دیگر نرخ مشارکت با 1.4درصد افزایش به 39.5درصد در بهار امسال رسیده است. این امر نشان می‌دهد، افزایش نرخ بیکاری نه به دلیل کاهش تعداد اشتغال بلکه به خاطر افزایش ورود افراد به بازار کار بوده است. بر اساس این آمار در یک‌سال گذشته تعداد 742هزار شغل در مدت این یک‌سال ایجاد شده است.

 نرخ 12.2درصدی بیکاری در بهار

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ، مرکز ملی آمار روز گذشته گزارش خود را از طرح آمارگیری از نیروی کار بهار سال 95 منتشر کرد. بر اساس این آمار، نرخ بیکاری در این فصل به 12.2درصد رسیده است که در مقایسه با بهار سال گذشته به میزان 1.5درصد افزایش داشته است. این افزایش نرخ بیکاری بر اساس آنچه در تعریف نرخ بیکاری است یعنی نسبت افراد بیکار به تمام افراد فعال در اقتصاد (نرخ مشارکت) صورت گرفته است. در ادبیات اقتصادی نرخ بیکاری نسبت به گروهی از جمعیت محاسبه می‌شود که اولا در سن کار قرار دارند که در این شاخص افراد 15ساله به بالا را شامل می‌شود و ثانیا خواهان کار باشند یعنی جزو جمعیت مشارکت‌کننده اقتصادی که جویای کار و در یکی از صفت بیکار یا شاغل قرار گیرند.

 بنابراین تعریف نرخ بیکاری بر اساس نسبت تعداد افراد فاقد شغل به کل جمیت مشارکت‌کننده محاسبه می‌شود. بر اساس داده‌های مرکز آمار نرخ مشارکت در این فصل (بهار 95) به میزان 1.5درصد نسبت به فصل مشابه سال قبل یعنی بهار 94 افزایش یافته است. نرخ مشارکت اقتصادی در بهار 95 به 39.5درصد رسیده است. این در حالی است که این شاخص در بهار گذشته 38درصد بوده است. همچنین بر اساس این آمار نرخ مشارکت بهار امسال نسبت به زمستان یعنی فصل قبل‌تر خود افزایش 1.8درصدی داشته است. زمستان 94 نرخ مشارکت اقتصادی 37.7درصد بوده است.

 ایجاد 742هزار شغل در مدت یک‌سال

بر این اساس باید گفت اگرچه نرخ بیکاری افزایش داشته اما تعداد شغل‌ها نیز در این مدت افزایش داشته است. براساس نتایج طرح آمارگیری نیروی کار بهار 95 از سوی مرکز آمار ایران، تعداد شاغلان کشور در بهار امسال برابر با 22میلیون و 604هزار و 718 نفر بوده که نسبت به بهار پارسال 742هزار و 882 نفر افزایش یافته است. تعداد افراد خواهان شغل (مشارکت اقتصادی جمعیت 10ساله و بیشتر) نیز در این فصل رشد چشمگیری داشته است به‌طوری که تعداد آن به 25میلیون و 754هزار و 400 نفر رسیده است که نشان می‌دهد نسبت به فصل مشابه سال قبل 1.5درصد افزایش داشته است. در سال 93 روند کاهشی نرخ مشارکت متوقف شده به‌طوری که این شاخص طی یک روند صعودی از 37درصد در ابتدای سال 93 به 38.2درصد در فصل دوم 94 افزایش یافت. کارشناسان علت این افزایش نرخ مشارکت را این‌گونه توصیف می‌کنند که هرچه مردم چشم‌انداز مثبتی را در کشور احساس کنند، آنهایی که در خانه نشسته بودند و فکر می‌کردند که کاری نیست، حالا به بازار کار وارد می‌شوند.

  افزایش1.9درصدی مشارکت اقتصادی زنان

گزارش مرکز آمار از نرخ مشارکت اقتصادی زنان بالای 10سال نشان می‌دهد که طی مدت یک‌سال گذشته به میزان 1.9درصد افزایش داشته است. بر اساس این آمارها در فصل بهار 94 نرخ مشارکت زنان 13.3درصد بوده است ولی در بهار 95 یعنی طی مدت این یک‌سال به 15.2درصد رسیده است. آمارهای نرخ مشارکت زنان در این چندسال اخیر نشان می‌دهد که روند نزولی نرخ مشارکت زنان طی یک‌سال اخیر متوقف شده است. نرخ مشارکت زنان در یک روند صعودی از 11.7درصد در فصل دوم 93 به 13.7درصد در فصل دوم 94 رسیده است.

با توجه به افزایش نرخ مشارکت و به‌خصوص نرخ مشارکت زنان طی چند فصل اخیر و همچنین توقف روند صعودی جمعیت غیرفعال به نظر می‌رسد، تصمیم جمعیت غیرفعال برای خارج ماندن از بازار کار تغییر کرده است و به سمت جمعیت فعال روی آورده‌اند. علاوه بر افزایش مشارکت زنان، نرخ مشارکت مردان نیز در این یک‌سال افزایش داشته است. نرخ مشارکت مردان در بهار سال گذشته 62.9درصد بوده که در بهار امسال به 64درصد رسیده است. محتمل است با توجه به بهبود روابط ایران در عرصه‌های بین‌المللی و تغییر جهت انتظارات عامه مردم و کاهش اثر مایوس‌کنندگی طی فصول آتی شاهد افزایش عرضه نیروی کار باشیم که اگر اقتصاد قادر نباشد، متناسب با این تحولات اشتغال جدید ایجاد کند، نرخ بیکاری افزایش خواهد یافت.  مسعود نیلی مشاور اقتصادی ریاست‌جمهوری نیز در این زمینه اظهار کرده بود که این نشان می‌دهد که تحرکی در بازار کار ما در سمت عرضه ایجاد شده و ما به استمرار اشتغال نیاز داریم. وی متذکر شده که آنچه از همه مسائل برای کشور ما مهم‌تر به نظر می‌رسد، این است که ما چطور می‌توانیم سالانه ۶۰۰ یا ۸۰۰هزار شغل را مستمر ایجاد کنیم تا انبوه جمعیت تحصیلکرده و جوان بتوانند به شغلی دست یابند. بر اساس تصویری که مسعود نیلی در زمینه اشتغالزایی ترسیم کرده، باید گفت تا حدودی اشتغالزایی 742هزاری در این یک‌سال محقق شده است اما چیزی که مایه نگرانی کارشناسان و از جمله خود نیلی شده موضوع افزایش مشارکت است که این اقتصاددان آن را یکی از چالش‌های اصلی دولت در آینده عنوان کرده است.

در هر حال چیزی که هم‌اکنون اقتصاد کشور به آن نیاز دارد، رشد اقتصادی اشتغالزاست. بر اساس آمارها رشد اقتصادی در سال‌های ابتدایی دهه 80 و قبل از اعمال تحریم‌ها، اشتغالزا نبوده و حتی آمارها نشان داده که در فاصله سال‌های 85 تا 89 قریب به 185هزار شغل نیز از بین رفته است. مشاور اقتصادی رییس‌جمهور در این زمینه معتقد است که اگر بخواهیم، رشد اقتصادی اشتغالزا داشته باشیم باید رشد اقتصادی کشور پایدار باشد. به گفته او اگر ما به رشد اقتصادی مثلا 6درصدی در یک دوره چند ساله نیاز داشته باشیم، دو حالت وجود دارد؛ یک حالت این است که در تمام سال‌های این دوره رشد 6درصدی داشته باشیم و یک حالت دیگر این است که در برخی سال‌های این دوره نرخ رشد 3درصدی و در برخی سال‌های دیگر نرخ رشد ۹درصدی داشته باشیم که در این اقتصاد حالت دوم اشتغالی که ایجاد شود، کمتر از آن حالت اول است.

 مساله بیکاری تحصیلکردگان

مساله مهم دیگری که می‌تواند طی فصول آتی تغییرات قابل ملاحظه‌یی در بازار کار ایجاد کند، مساله افراد دارای تحصیلات عالی و بدون شغل است. بررسی آمارها نشان می‌دهد که در فصل دوم سال 1394 از 39.4میلیون نفر جمعیت غیرفعال، 5.5میلیون نفر دارای تحصیلات عالی (فارغ‌التحصیلان و دانشجویان) هستند که هنوز وارد بازار کار نشده‌اند. همچنین بخش عمده‌یی از این جمعیت در گروه سنی 20 تا 40 سال قرار دارند. در صورت کاهش اثر مایوس‌کنندگی این بخش از جمعیت و ورود آن به جمعیت فعال، بهبود قابل توجه در بخش تولید و به‌ویژه ایجاد شغل‌های نیازمند تحصیلات، برای مقابله با افزایش نرخ بیکاری جمعیت دارای تحصیلات عالی، ضرورت بیشتری پیدا می‌کند.

 کرمانشاه همچنان صدرنشین بیکاری

بر اساس داده‌های مرکز آمار از بازار کار استان‌ها، استان کرمانشاه با نرخ بیکاری 19.2درصد بیشترین سهم بیکاری را در میان استان‌های کشور دارد. این آمار نشان از افزایش حدود 5درصدی نرخ بیکاری در این استان دارد. استان کرمانشاه بهار گذشته نرخ بیکاری 13.7درصدی داشت. البته باید متذکر شد که در یک قانون کلی نرخ بیکاری فصول در ایران با توجه به شغل‌های فصلی در برخی فصل‌ها مثل تابستان و پاییز در اکثر آمارهای بهار و زمستان نرخ بیکاری افزایش بیشتری از خود نشان می‌دهد. بعد از این استان، چهارمحال بختیاری با نرخ بیکاری 17.8درصد و کهگیلویه و بویراحمد با نرخ 16.4درصد بیشترین‌های نرخ بیکاری محسوب می‌شوند. استان آذربایجان‌شرقی نیز در این آمار کمترین نرخ بیکاری را در میان استان‌های کشورها دارد. نرخ بیکاری در این استان 6.3درصد شده که نسبت به بهار سال گذشته 1.4درصد کاهش یافته است.