بازار محرم در دست چینی‌ها

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان ، ماه محرم نخستین ماه تقویم هجری قمری اسلام و از بزرگ‌ترین ماه‌های مسلمانان، به ویژه شیعیان است. در ایران به دلیل اینکه اکثریت جمعیت کشورمان را شیعیان تشکیل می‌دهند، ماه محرم از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. طبیعی است وقتی جمعیت کثیری در مراسم عزاداری سید و سالار شهیدان شرکت می‌کنند موضوعات اقتصادی و مالی مورد توجه قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، هیات‌های مذهبی سینه‌زنی و عزاداری که در این ماه و ماه صفر برگزار می‌شوند از ابزارهای مختلفی برای راه‌اندازی و هدایت هیات‌هایشان استفاده می‌کنند. وقتی محرم از راه می‌رسد، بازار بسیاری از اجناس و محصولات غذایی از جمله گوشت، برنج، خرما، چای، تا حدودی میوه و پارچه‌ها و پرچم‌های عزاداری و ادوات صوتی مورد توجه قرار می‌گیرد. ماهی که در ۱۰ روز نخست آن بازار با این شتاب رونق می‌گیرد، فرصت بسیار بکری برای پیشبرد اهداف اقتصاد ملی است.

با رونق گرفتن بازارها به بهانه محرم باید به فکر کنترل بازارها باشیم. محرم فرصت خوبی است تا همه از تولید ملی استفاده کنند، اما شاید بسیاری از هیات‌ها از محصولات خارجی و وارداتی پر شده است. خوشبختانه کشورمان مراسم و آیین‌های زیادی در اختیار دارد که می‌توان به وسیله آنها اقتصاد را از رکود خارج کرد. به گفته محسن رنانی محرم یکی از سرمایه‌های اجتماعی کشورهای اسلامی و امام حسین (ع) بزرگ‌ترین سرمایه نمادین مسلمانان است. سرمایه‌های اجتماعی می‌توانند بسیاری از هزینه‌های ما را کاهش دهند و سرمایه‌های بسیاری برای ما به ارمغان بیاورند. قابلیت سرمایه‌های نمادین نیز جذب دیگر سرمایه‌ها اعم از سرمایه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... است. هرگاه یکی از سرمایه‌های اقتصادی، اجتماعی و انسانی به مرز شهرت برسد و همراه با عزت و افتخار باشد، به آن سرمایه نمادین می‌گوییم.

به عنوان مثال، ساختمانی مانند برج میلاد یک سرمایه‌گذاری اقتصادی است، اما هنوز به سرمایه نمادین تبدیل نشده است. از طرفی سی و سه پل که نخست یک سرمایه اقتصادی بوده اکنون به سرمایه نمادین تبدیل شده است. سرمایه‌های نمادین هر جامعه‌ای منشأ تحولات نهادی آن جامعه هستند و اگر بخشی از نظام مدیریتی ناکارآمد است، بدین‌معناست که در آن حوزه فقدان سرمایه نمادین وجود دارد. متاسفانه تاکنون رویکرد مدیریتی مناسبی در استفاده بهینه از ظرفیت‌های مذهبی در جامعه وجود نداشته و به زمینه‌های محدودی از قیام عاشورا پرداخته شده است؛ در حالی که رقبا این ظرفیت را به خوبی شناخته و روی آن سرمایه‌گذاری می‎‌کنند. دهه محرم از جمله سرمایه‌های اجتماعی کشورمان محسوب می‌شود که ظرفیت‌های آن با هیچ مجموعه‌ای قابل مقایسه نیست، در حالی که از این دیدگاه تحلیل درست و دقیقی از مراسم عزاداری انجام نشده است.

مردم ایران معادل دو هزار میلیارد تومان غذای نذری در ماه محرم توزیع می‌کنند و برنج پرفروش‌ترین ماده غذایی در این ماه است. در محرم همه مردم دست به دست هم ‌می‌دهند تا مراسم مذهبی به بهترین شکل برگزار شود. اما سرمایه اجتماعی مانند محرم که از ابعادی به این وسعت برخوردار است، به خوبی مدیریت نمی‌شود.  بخش قابل توجهی از بازار لوازم و وسایل عزاداری ماه محرم از برندهای خارجی (عمدتا چینی) است و برندهای ایرانی هم در کنار خارجی‌ها مشتریان خود را دارد و قیمت‌ها بسته به برندها و کیفیت‌های مختلف، متفاوت است. این در حالی است که تولیدکنندگان ایرانی می‎‌توانستند سهم بیشتری در بازارهای کشورهای مسلمان منطقه داشته و اقدام به صادرات ادوات محرم کنند، اما عدم حمایت از تولیدکننده ایرانی سبب شده که این روزها نه تنها بازار کشور در تصرف کالاهای ایرانی نباشد، بلکه بازار محرم نیز در قبضه کالای‌های خارجی باشد.

پیراهن مشکی‌های چینی، تن سینه‌زنان محرم

باتوجه به اهمیت محرم برای بهبود شرایط اقتصادی، وقتی آمارها را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم تولیدات ایرانیان سهم کمی در بازارهای مربوط به ماه محرم داشته است. بر اساس آمار گمرک ایران، چین و ترکیه عمده صادرکنندگان آلات موسیقی ضربی از قبیل طبل، دهل، سنج، قاشقک، ماراکاس و کسیلوفون هستند که در شش ماهه سال ۹۴، از این ادوات نزدیک به ۴۳ میلیون تومان از چین و ۱۱ میلیون تومان از ترکیه، وارد کشور شده است. 

علاوه بر اینها سهم قابل توجهی از پارچه‌هایی که ما از آنها برای هیات‌ها استفاده می‌کنیم و پیراهن‌های مشکی که می‌پوشیم ساخت چشم بادامی‌هاست. سال گذشته ۷۰ درصد پیراهن‌های مشکی موجود در بازار مربوط به چین بوده که این برای اقتصاد کشورمان که در چنین شرایطی قرار دارد، فاجعه است. در ایام عزاداری طبل‌های ژاپنی و سنج‌های ایتالیایی و پرچم‌های چینی نقش اساسی در مراسم عزاداری ما دارند. به گزارش ایسنا در سال ۹۴، رئیس اتحادیه پیراهن دوزان و پیراهن فروشان اظهار داشت: پارچه مشکی از کشورهای ترکیه، تایلند و چین با مارک‌های متفاوت وارد می‌شود، اما سهم بیشتری از این واردات متعلق به کشور چین است.

هر چند تنها بازار محرم نیست که در قبضه چشم‌بادامی‌هاست، بلکه چینی‌ها در بسیاری از اقلام موجود در بازار جا خوش کرده‌اند و کمر تولیدکننده داخلی را خم کرده اند. جواد درودیان با اشاره به اینکه بازار خرید و فروش پیراهن در رکود به سر می‌برد افزود: قیمت پوشاک چین مناسب و ارزان‌تر بوده، اما کیفیت و دوخت آن رضایتبخش نیست. تولید ملی در کشورمان به قدری بحرانی شده است که تولیدکنندگان داخلی حتی مجال تولید پیراهن مشکی را هم ندارند. آمارها نشان می‌دهد حدود ۴۰ درصد واحدهای تولید در کشورمان به دلیل وارداتی که از کشورهای دیگر صورت می‌گیرد، تعطیل است.

طبل‌های ایرانی با برچسب‌های چینی و ژاپنی

جولان کالاهای خارجی حتی در ماه محرم و جای اجناسی که باید توسط تولیدکنندگان خودمان به فروش برسد، به قدری وخیم است که تولیدکنندگان روی اجناس خود برچسب چینی و ژاپنی می‌چسبانند تا جنسشان به فروش برسد. علی شربیانی، عضو هیات‌رئیسه اتحادیه صنف فروشندگان دستگاه‌های صوتی و تصویری، تلفن همراه و لوازم جانبی می‌گوید: برخی از طبل‌هایی که در داخل کشور تولید می‌شوند، برچسب شرکت یاماها یا سایر برچسب‌ها را روی محصولات خود می‌چسبانند. البته برچسب بازی تا حد زیادی به قیمت محصولات مربوط می‌شود.  انواع طبل در مغازه‌ها بسته به برند و جنس، قیمتی از ۱۸۰ هزار تومان تا بیش از یک میلیون تومان دارد.

اکثر فروشندگان می‌گویند اکثر تولیدات طبل و دهل و دیگر ادوات مورد استفاده هیات‌های مذهبی تولید داخل بوده و تنها ۲۰ درصد آنها وارداتی است. ممکن است پوست‌های روی طبل را از سایر کشورها مانند مالزی، اندونزی و چین وارد کنیم، اما این موضوع ربطی به واردات چین ندارد. به گفته مسئولان محصولات بازار طبل و دهل در بهارستان و چهارراه سیروس توسط خود ایرانی‌ها ساخته شده و تنها پوست‌های طبل اغلب مصنوعی است و از نوعی پلاستیک تهیه می‌شود. روی این پلاستیک‌ها را برخی افراد که تولیدکننده داخلی هستند برای به دست آوردن سود بیشتر از برچسب‌های ژاپنی و کره‌ای می‌زنند تا بیشتر بفروشند.