رمزگشایی از بسته پیشنهادی غرب به ایران

اگر وزیران خارجه دو قدرت جهانی یعنی آمریکا و بریتانیا این مذاکرات را مفید و سودمند خواندند و دبیر کل سازمان ملل هم خوشنودی خود را از مذاکرات اعلام کرده است، وزیر خارجه ایران هم نشست آلماتی را «نقطه عطفی» خوانده است که آینده خوبی را نوید می‌دهد. نوید بخش بودن یک آینده خوب برای برنامه هسته‌ای ایران، البته نکته‌ای است که معاون سعید جلیلی مذاکره کننده ارشد تیم هسته‌ای ایران هم بر آن انگشت تایید گذاشته است. از این روز به نظر می‌رسد که پیشنهادهای ارائه شده و پاسخ به آن پیشنهاد در جریان این مذاکرات «خوش‌بینی» در چنین سطحی را بین طرفین مذاکره کننده ایجاد کرده است. اگرچه طرفین سعی کرده‌اند تا از اشاره به جزئیات پیشنهادها خودداری کنند، اما دست کم طرف ایرانی تاکید کرده که بحث توقف غنی‌سازی اورانیوم تا سطح 20 درصد مطرح نشده است. اکنون با گذشت سه روز از برگزاری مذاکرات آلماتی، برخی از رسانه‌های خارجی به نقل از دیپلمات‌هایی که نامشان ذکر نشده، به بیان جزئیات بسته پیشنهادی غرب پرداخته‌اند. بر اساس این خبرها، شش کشور در جریان مذاکرات از ایران خواسته‌اند که به یک سقف تعیین شده برای تولید اورانیوم 20 درصد، پایبند باشد تا بتواند رادیو داروهای خود را برای مصارف پزشکی تولید کند؛ در ازای لغو تحریم تجارت طلا، پتروشمی و تحریم‌های خرد بانکی. اما تحریم‌های نفتی به قوت خود باقی مانده است. این در حالی است که آنها به ایران وعده داده‌اند که در صورت بازرسی بیشتر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تحریم جدیدی علیه ایران صورت نگیرد. موضوعی که احتمالا ایران باید آن را با مقامات مسوول در مباحث فنی پرونده هسته‌ای مورد بررسی قرار دهند. ایران اگرچه طبق معاهده ان.پی.تی مجوز حضور بازرسان از تاسیسات هسته را داده است اما کماکان تاکید کرده که اجازه بازرسی از سایت پارچین یا برخی مکان‌هایی را که آژانس مدعی فعالیت‌های مشکوک است نمی‌دهد. البته این موضوع هم در جریان گفت‌وگو‌های بین ایران و آژانس همچنان مورد بحث و رایزنی است. چنانچه جزئیات این بسته واقعا مبتنی بر واقعیت باشد، این بسته بر خلاف اخباری است که در طول هشت ماه گذشته و البته روز برگزاری مذاکرات درباره محتوای پیشنهادها ارائه می‌شده است. براساس آن اخبار، بسته غربی عبارت بود از تعطیلی سایت فردو، توقف غنی‌سازی اورانیوم تا سطح 20 درصد و خروج ذخایر موجود آن به خارج از کشور. اما اکنون غرب موافقت خود را با غنی‌سازی 20 درصدی در ایران پذیرفته، البته به طور مشروط. یعنی ایران سایت فردو را به طور کامل تعطیل نخواهد کرد و غنی‌سازی 20 درصدی را هم تنها برای مدتی متوقف خواهد کرد. احتمالا این توافق می‌تواند در برهه‌ای صورت بگیرد که ایران و 1+5 مشغول ادامه روند مذاکرات هستند. اگر چه به گفته جلیلی شش کشور از ایران خواسته اند تا ظرف شش ماه گام‌های اعتمادساز و ملموس از جانب ایران برداشته شود. اگرچه علی باقری تاکید کرده که گام‌ها باید متوازن باشد، اما همین پذیرش بررسی گام به گام موضوع (یعنی اقدامات اعتماد ساز به مثابه همان توقف کوتاه مدت غنی‌سازی 20 درصدی در کنار لغوگام به گام تحریم‌ها) نکته مثبتی است که ایران آن را تثبیت حقوق هسته‌ای خود قلمداد می‌کند. جزئیات بسته غرب به ایران خبرگزاری روسی «راشاتودی» در گزارش خود به بیان جزئیات بسته پیشنهادی غرب پرداخته و می‌نویسد، پیشنهاد جدیدی در جریان نشست روز چهارشنبه در آلماتی نهایی شد که بر اساس آن از ایران خواسته شده است که فعالیت‌های خود را در فردو متوقف کند، اما لازم نیست که به‌طور کامل آن را تعطیل کند و همچنین از ایران خواسته شده است که به یک سقف تعیین شده برای تولید اورانیوم 20 درصد غنی‌شده، پایبند باشد. راشاتودی بر این باور است که این پیشنهاد مذاکرات قزاقستان، چرخشی در مذاکرات طولانی‌مدت بین ایران و قدرت‌های جهانی بوده است که در آنها خواسته‌های سنگینی از ایران مطرح می‌شده است. در حال حاضر، شش کشور تنها از ایران می‌خواهند که سطح برنامه هسته‌ای خود را کاهش دهد.به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از این خبرگزاری، در عین حال، ایران قادر خواهد بود تا برای تولید ایزوتوپ‌های دارویی به حد کفایت اورانیوم غنی‌شده در اختیار داشته باشد. شش کشور همچنین از ایران خواسته‌اند که در برابر اعطای اجازه بازرسی‌های بیشتر به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از معافیت از برخی تحریم‌ها برخوردار شده و همچنین تحریم جدیدی علیه ایران وضع نشود. راشاتودی می‌افزاید که تحریم‌های نفتی اتحادیه اروپا علیه ایران در مذاکرات مطرح نشده و قرار است که 1+5 لغو محدودیت‌های اعمال شده بر تجارت طلا و مواد پتروشیمی و تحریم‌های خرد بانکی را بررسی کند. یعنی اینکه تحریم‌های نفتی همچنان به قوت خود باقی است، اما تحریم‌های بانکی قابل بررسی است. موضوعی که اگر در همین سطح هم لغو شود، مشکلات ایران در نقل و انتقالات پولی خود را مرتفع خواهد کرد. بسته پیشنهادی غرب به روایت رویترز خبرگزاری رویترز هم به نقل از دیپلمات‌های غربی گزارش داده است که نشست اسفندماه استانبول، فرصتی در اختیار کارشناسان قرار می‌دهد تا جزئیات پیشنهاد گروه 1+5 را توضیح بدهند و افزود که نشست فروردین ماه کلیدی است. مقامات غربی گفتند که پیشنهاد گروه 1+5 رفع ممنوعیت تجارت طلا و دیگر فلزات گرانبها و کاهش ممنوعیت واردات کالاهای نفتی ایران بود. به گزارش ایسنا، یک مقام عالی‌رتبه آمریکایی گفت که ایران در ازای آن باید غنی‌سازی اورانیوم با غنای 20 درصد را در سایت فردو متوقف کند و ترتیبی دهد که نتواند این فعالیت را به سرعت از سر بگیرد. دیپلمات عالی‌رتبه غربی گفت که یک رویکرد گام به گام وجود دارد و پیشنهادهای گروه 1+5 دورنمای گام‌های بیشتر در آینده را در ازای اقداماتی فراتر از گام اولیه اعتمادساز از جانب ایران داده است. مذاکرات آلماتی نقطه عطف بود البته نه ایران و نه اعضای شش کشور هنوز هیچ واکنش رسمی‌ای به این خبرها نداشته‌اند و قبل از آن هم در جریان برگزاری مذاکرات باز هم از اشاره به فحوای مذاکرات خودداری کرده‌اند. با این حال ایران همچنان مذاکرات را نقطه پیشرفتی به نفع خود می‌داند و طرف مقابل هم آن را سازنده توصیف کرده است، به طوری که صالحی در گفت‌وگو با ایرنا، در خصوص هشتمین دور مذاکرات ایران و گروه 1+5 گفت: فرآیند خوبی در مذاکرات آلماتی آغاز شده است و به نظر من مذاکرات ایران و گروه 1+5 آینده خوبی را نوید می‌دهد. همچنین به گزارش رویترز، علی‌اکبر صالحی، درباره مذاکرات گفته است که آنها به یک «نقطه عطف» رسیدند و احتمال دستیابی به یک راه‌حل وجود دارد. صالحی در سفرش به وین برای شرکت در یک کنفرانس سازمان ملل در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی اتریشی ORF گفت: من این را یک نقطه عطف در مذاکرات می‌خوانم. ما به دنبال اهدافی هستیم که برای هر دو طرف قابل قبول باشد. من بسیار خوشبین و امیدوارم. صالحی در گفت‌وگو با روزنامه اتریشی «وینرتساتونگ» نیز گفت که ایران به دنبال کاهش تولید اورانیوم 20درصدی «در میان مدت» است. صالحی البته در روز نخست اجلاس مزبور با دبیر کل سازمان ملل هم دیدار کرد. بان کی مون دراین دیدار، با تاکید بر حق ایران در استفاده از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای، خواستار سرعت بیشتر مذاکرات ایران و گروه 1+5 شد. او البته خشنودی خود را از مذاکرات ایران و گروه 1+5 اعلام کرد. پیشنهادها هنوز تامین کننده دیدگاه‌های ایران نیست از سوی دیگر معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی هم با حضور در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما با بیان اینکه پیشنهادهایی که گروه 1+5 در آلماتی مطرح کرد، نافی حقوق هسته‌ای ایران نبود و در این مذاکرات به تحریم‌ها نیز اشاره کردند، در عین حال گفت: البته پیشنهادهایی که در آلماتی ارائه شد تامین کننده دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران نیست؛ ولی پیشنهادهای آنها قابل بررسی است. به گزارش ایسنا، علی باقری افزود: به این دلیل قرار شد تا نشست کارشناسی در 28 اسفند برگزار شود و نتیجه آن دستور کار خوبی برای مذاکره با گروه 1+5 در نیمه فروردین سال آینده باشد.باقری گفت: جمهوری اسلامی ایران باید حقوق هسته‌ای خود را تثبیت شده ببیند و دو طرف گام به گام و همجنس و همزمان در یک مسیر حرکت کنند. وی اضافه کرد: اصول محوری ما در تعامل با 1+5 بر اساس منطق با تکیه بر ابتکارات و متکی بر اقتدار است و تعاملی خشک نیست. وی با بیان اینکه تعلیق غنی‌سازی نافی حقوق ملت ایران است، گفت: 1+5 با پیشرفت مذاکرات گام به گام از درخواست‌های خود چشم پوشیدند. باقری افزود: گروه 1+5 از گفت‌وگوهای عراق تا آلماتی مساله تعلیق غنی سازی را مطرح نکرد؛ چراکه به این نتیجه رسیده است این درخواست‌ها تنها در مذاکرات بن بست ایجاد می‌کند. معاون دبیر شورای‌عالی امنیت ملی تاکید کرد: گروه1+5 باید به صراحت به حقوق هسته‌ای ایران اعتراف کند و توجیهی برای نپذیرفتن این درخواست وجود ندارد؛ زیرا یکی از گام هایی که غرب باید برای از بین بردن فاصله‌ها بردارد، این است. وی افزود: مذاکرات آلماتی می‌تواند نویدی برای بهبود شرایط در مذاکرات و رسیدن به توافق میان دوطرف باشد.