آب رفتن سبد مصرفی خانوار شهری
در حالی جدیدترین گزارش مرکز آمار ایران از وضعیت تورم در خانوار شهری، همچنان ادامه روند کاهشی تورم را تایید می‌کند که این کاهش تورم با تغییراتی در سبد مصرفی خانوار شهری به ویژه در اقلام ضروری همچون گوشت و میوه و خشکبار همراه بوده است.
این امر تغییر ترکیب مصرفی خانوار را تایید می‌کند اما از این منظر موضوع نگران‌کننده است که اگر تا پیش از این، خانوار برای پوشش هزینه‌های خود از اقلام غیرضروری همچون تفریح، امورفرهنگی، سفر و... می‌کاست حال ناچار است در میزان مصرف اقلام ضروری خود نیز تجدیدنظر کند تا توازنی میان هزینه‌ها و درآمدهای خانوار ایجاد شود. بدین‌ترتیب با بحرانی شدن سبد مصرفی خانوار شهری که نشان از کاهش قدرت خرید مردم دارد، کیفیت زندگی نیز به‌شدت تنزل خواهد یافت.
تورم 8.3 درصدی در شهریور
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ، بر اساس اعلام مرکز آمار ایران از شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای شهری در شهریورماه 95، شاخص کل در شهریورماه سال جاری به عدد 231.3رسید که نسبت به ماه قبل 0.2واحد درصد افزایش را نشان می‌دهد. افزایش شاخص کل نسبت به ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) 6.7درصد است که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل 0.7واحد درصد کاهش یافته است. درصد تغییرات شاخص کل (نرخ تورم کالاها و خدمات مصرفی خانوار شهری) در 12 ماه منتهی به شهریورماه سال 95 نسبت به دوره مشابه سال قبل 8.3درصد است که نسبت به همین اطلاع در مردادماه سال جاری 0.4واحد درصد کاهش یافته است.
در این میان، شاخص گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» در این ماه به رقم 273.4 رسید که نسبت به ماه قبل 0.4درصد کاهش داشته است. شاخص گروه اصلی «خوراکی‌ها» در ماه مورد بررسی به 271.2 رسید که نسبت به ماه قبل 0.5درصد کاهش داشته است. شاخص گروه اصلی «خوراکی‌ها» نسبت به ماه مشابه سال قبل 8.6درصد افزایش نشان می‌دهد و نرخ تورم 12 ماهه این گروه 6.7درصد است. شاخص گروه عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» نسبت به ماه مشابه سال قبل 8.6درصد افزایش نشان می‌دهد و درصد تغییرات این گروه در 12ماهه منتهی به شهریورماه 1395 نسبت به دوره مشابه سال قبل 6.8درصد است که نسبت به همین اطلاع در مردادماه 1395 بدون تغییر مانده است.
همچنین شاخص گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» در شهریور ماه 1395 به رقم 216.9 رسید که نسبت به ماه قبل 0.4درصد افزایش داشته است. میزان افزایش شاخص گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» نسبت به ماه مشابه سال قبل 5.9درصد بوده است و نرخ تورم 12 ماهه منتهی به شهریورماه 1395 نسبت به دوره مشابه سال قبل این گروه 8.9درصد است که نسبت به تورم 12ماهه منتهی به مرداد 1395 به میزان 0.6واحد درصد کاهش یافته است.
تورم منفی برای خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها
در بین گروه‌های اصلی و فرعی کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای شهری، نکته جالب توجه منفی شدن نرخ تورم گروه خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات در شهریورماه نسبت به ماه قبل است. بر اساس اعلام مرکز آمار ایران، تورم خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات در شهریورماه نسبت به مردادماه 0.4واحد درصد کاهش یافته است. در همین حال نرخ تورم این گروه در 12 ماهه منتهی به شهریورماه سال جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل 6.8درصد گزارش شده است. در این میان، در حالی تورم خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در شهریورماه سال جاری 0.4واحد درصد نسبت به مردادماه کاهش یافته است که در همین گروه تورم گوشت قرمز و سفید و فرآورده‌های آنها در شهریورماه سال جاری نسبت به مردادماه 0.3واحد درصد کاهش یافته است. تورم گوشت قرمز و ماکیان در شهریورماه نسبت به مردادماه کاهش 0.2واحد درصدی را تجربه کرده است. علاوه بر این، میزان کاهش تورم ماهی‌ها و صدف‌داران در شهریورماه نسبت به مردادماه 0.8 واحد درصد کاهش یافته است.
در گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها، نرخ تورم میوه و خشکبار نیز در شهریورماه نسبت به مردادماه 4.7 واحد درصد کاهش یافته است. در این میان نکته قابل توجه این است که نرخ تورم میوه و خشکبار در 12ماهه منتهی به شهریورماه نسبت به دوره مشابه سال قبل 1.9درصد گزارش شده است.
در گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها، بیشترین نرخ تورم نیز مربوط به سبزیجات (سبزیجات و حبوبات) است که تورم آن در 12ماهه منتهی به شهریورماه در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، 12.9درصد گزارش شده است. نگاهی گذرا به نرخ تورم در اقلام خوراکی و آشامیدنی مورد نیاز می‌توان این نتیجه‌گیری کلی را داشت که خانوارها برای هماهنگ کردن هزینه‌ها و درآمدهای خود تغییراتی در سبد مصرفی خود ایجاد کرده‌اند.
تغییرات منفی نرخ تورم اقلامی همچون گوشت قرمز، ماهی و میوه در شهریورماه نسبت به مردادماه نمی‌تواند، نشانه‌های خوبی از سبد غذایی خانوار شهری داشته باشد. در همین رابطه محسن ابراهیم‌پور، مدیر گروه توسعه روستایی موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی وزارت جهاد کشاورزی معتقد است، این تغییرات منفی در جدول تورم اقلام خوراکی در شهریورماه می‌تواند نشان از کاهش مصرف مواد غذایی مانند گوشت در دهک‌های پایین جامعه داشته باشد.
ابراهیم‌پور با اشاره به کاهش 1.6کیلوگرمی مصرف سرانه گوشت قرمز در کشور تصریح کرد: «این کاهش نشان می‌دهد، متوسط مصرف گوشت قرمز در خانوارهای ایرانی کاهش پیدا کرده که همین امر سبب شده است تا در ترکیب مصرفی خانوار هم تغییراتی ایجاد شود. به عنوان نمونه ممکن است به دنبال کاهش مصرف گوشت قرمز در خانوار، مصرف اقلامی همچون غلات یا دخانیات افزایش پیدا کرده باشد که البته نمی‌توان به صورت دقیق در این رابطه اظهارنظر کرد چراکه تحلیل دقیق‌تر از این موضوع نیازمند تعریف مبنایی استاندارد برای مقایسه است.»
وی با بیان اینکه تغییرات منفی تورم برخی اقلام خوراکی در شهریورماه نسبت به مردادماه پیام خوبی را منتقل نمی‌کند، تصریح کرد: «این نشان می‌دهد قدرت خرید مردم کاهش پیدا کرده است. بدین‌ترتیب وضعیت سبد مصرفی خانوار هم در حال بحرانی شدن است. بنابراین تغییر منفی تورم اقلام خوراکی را نمی‌توان نشانه‌یی برای بهبود شاخص‌های مصرفی خانوار قلمداد کرد بلکه تقاضا در این اقلام کاهش پیدا کرده است که این امر می‌تواند در پی کاهش قدرت خرید مردم و برای تنظیم کردن هزینه‌ها با درآمد باشد.»
وضعیت نرخ تورم در گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در حالی ردپایی از تغییر ترکیب سبد مصرفی خانوار برجای گذاشته است که خانوار شهری همچنان با تورم بالا در اقلامی همچون مسکن، آب، برق، گاز، آموزش و بهداشت و درمان مواجه است. براساس جدیدترین اعلان مرکز آمار ایران، نرخ تورم آب، برق، سوخت 24.3درصد اعلام شده است. در همین حال، نرخ تورم مسکن و اجاره‌بها در 12ماهه منتهی به شهریورماه نسبت به دوره مشابه سال قبل 8.1درصد بوده است. در این میان نرخ تورم بهداشت و درمان 11درصد و نرخ تورم آموزش نیز 15درصد اعلام شده است.
هرچند دولت همچنان شیب کاهشی نرخ تورم را حفظ کرده است اما ترکیب تورم اقلام مختلف آثار و نشانه‌هایی از کاهش کیفیت زندگی خانوار ارائه می‌دهد. بدین معنا که اگر تا پیش از این خانوار برای پوشش هزینه‌های خود از هزینه کردن در بخش‌هایی همچون تفریح یا امور فرهنگی کاهش داشت، این‌بار این کاهش تقاضا به اقلامی ضروری در گروه خوراکی‌ها سرایت کرده است که بر بحرانی شدن وضعیت سبد خانوار شهری صحه می‌گذارد. در این میان، اینکه تاب‌آوری خانوار برای کاهش هزینه اقلام ضروری تا چه حد خواهد بود نیز خود جای بحث دارد.
