توجیه غیر منطقی برای حادثه مشکوک مبین
تکرر حوادث پتروشیمی به ویژه در حوزه شرکت‌های متعلق به هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس این شائبه را ایجاد کرده است که شاید دستی به دنبال ایجاد مشکل برای مدیریت این هلدینگ، از طریق ایجاد حوادث اینچنینی است.
هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس، بزرگ‌ترین هلدینگ پتروشیمی ایران است که در دست گرفتن مدیریت آن، برای بسیاری وسوسه‌کننده می‌نماید. از سویی در حالی که مطلع شدن از این نوع حوادث کار چندان ساده‌یی نیست، در حادثه‌های رخ داده در چند ماه اخیر همواره رسانه‌هایی مشخص، از لحظه آغاز حادثه اقدام به پوشش خبری آن می‌کردند. این رویکرد به مرور زمینه این ذهنیت که برخی، پیش از رخ دادن این حوادث در جریان آن قرار داشتند را ایجاد کرده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ، هر چند هیچ نهاد و مرجع قانونی تا به حال چنین مساله‌یی را طرح نکرده اما تکرر این حادثه‌ها که در تاریخ این صنعت بی‌سابقه بوده است، فضا را از حالتی رئالیستی به حالتی مشکوک وارد می‌کند. در این میان البته برخی نیز اعتقاد دارند، روح و فضای حاکم بر واحدهای هلدینگ خلیج‌فارس در حال حاضر، روح بی‌انگیزگی و رخوت است. فضایی که زمینه ایجاد حوادث را به علت عدم اهمیت دادن کارگران به فضای کار خود که از بی‌اهمیتی مدیران به آنها ناشی شده را ایجاد کرده است.
حالا دیگر آتش‌سوزی پتروشیمی ماهشهر بعد از آتش‌سوزی سینما رکس آبادان به پرجست‌وجو‌ترین واژه در وب فارسی در موتور جست‌وجوی گوگل تبدیل شده است. این موضوع خود به خوبی نشان می‌دهد، جامعه فارسی‌زبان در چند ماه اخیر تا چه اندازه نسبت به رخدادهای این صنعت حساسیت پیدا کرده‌اند. حدود 10 روز پس از آتش‌سوزی با ابعاد کوچکی که در انبار پتروشیمی بندر امام رخ داد، روز گذشته پتروشیمی مبین دچار حریق شد. وجه تمایز پتروشیمی مبین با سایر واحدهایی که در چند ماه اخیر مورد حادثه و آتش‌سوزی قرار گرفتند در این است که این واحد، تامین‌کننده یوتیلیتی برای دیگر مجتمع‌های پتروشیمی در عسلویه است.
آن‌طور که نیپنا گزارش داده است، روز گذشته و بر اثر تمیزکاری فیلترهای ورودی گاز مجتمع پتروشیمی مبین، انفجار و نشت گاز در این واحد رخ داد. هر چند در ادامه عنوان شد که حادثه به‌طور کامل تحت کنترل است و تمام ورودی و خروجی‌های گاز این مجتمع پتروشیمی در کنترل نیروهای HSE است. البته مدیرکل مدیریت بحران استانداری بوشهر حدود ساعت 12ظهر روز گذشته اعلام کرد که آتش‌سوزی در پتروشیمی مبین تاکنون ۴ نفر مصدوم داشته و اکنون تحت کنترل است. برق و بخار، اکسیژن، نیتروژن، هوای سرویس، هوای ابزار دقیق، آب شیرین، آب بدون املاح، آب سرویس، آب آتش‌نشانی و کولینگ محصولات این واحد را تشکیل می‌دهند و واحدهایی همچون تصفیه پساب‌های صنعتی و بهداشتی، ایستگاه تقلیل فشار که حادثه روز گذشته در آن رخ داده و کوره‌های زباله‌سوز بخش‌های مختلف این مجتمع را تشکیل می‌دهند.
کارکرد ایستگاه‌های تقلیل فشار گاز که دیروز با حریق همراه شد، کاهش فشار گاز از خط انتقال برای تحویل به مبادی مصرف است. طبق مقاله‌یی با عنوان «کنترل دمای گاز ورودی به رگلاتورهای گاز در ایستگاه‌های تقلیل فشار» که توسط چند دانشجو دانشگاه رازی کرمانشاه نوشته شده است، یکی از کلیدی‌ترین نقاط این عملیات، مدیریت افت شدید دمای گاز در جریان این کاهش فشار است. مدیریتی که اگر رخ ندهد ممکن است منجر به یخ‌زدگی بخار آب موجود در گاز و انسداد مجرای عبور گاز شود.
گفتنی است که سهام این پتروشیمی تا اردیبهشت ماه 94 به صورت 100درصدی در اختیار هلدینگ خلیج‌فارس بود اما در این تاریخ 7درصد آن در بازار بورس عرضه شد.
ابهام در فضای فعلی
در این میان به واسطه فضای غیر شفاف و مبهمی که درباره علت واقعی رخ دادن این اتفاق‌ها ایجاد شده است، تقریبا هر ظنی هم ممکن وهم ناممکن به نظر می‌رسد. از سویی بسیاری اعتقاد دارند که تکرر حوادث نشان از عدم توجه صحیح به مسائلی مانند مسائل HSE در سال‌های گذشته بوده که اکنون خود را نشان می‌دهد و برخی دیگر، توالی این جریان را بدون معنا قلمداد نمی‌کنند.
در مورد پتروشیمی مبین، نگاهی به مناقصه‌های برگزار شده از سوی این شرکت نشان می‌دهد که مبینی‌ها، 17 مرداد ماه سال گذشته 2 مناقصه به فاصله یک روز با عنوان «مناقصه تعمیر سازه‌های بتنی آب خروجی به دریا و اجرای پوشش ضد حریق در منطقه آفسایت واقع در منطقه اقتصادی انرژی پارس عسلویه» برگزار کرده است. اتفاقی که شاید به واسطه آن، کنترل حریق در این مجتمع نسبت به دیگر آتش‌سوزی‌های رخ داده در مدت اخیر را با سرعت بیشتری ممکن کرد.
دیدگاه کارشناس
در این بین نگاهی به ذات حادثه رخ داده، برخی ابهام‌ها و سوال‌ها را ایجاد می‌کند. حمیدرضا عجمی مدیر بهداشت، ایمنی و محیط زیست شرکت ملی صنایع پتروشیمی دیروز و پس از اینکه آب آتش از آسیاب افتاد به نیپنا اعلام کرد که این انفجار و پس از آن آتش‌سوزی به دلیل وجود ناخالصی در گاز دریافتی بوده است. گاز دریافتی به فیلتر آسیب رسانده و هنگام تمیزکاری فیلتر این حادثه رخ داده است.
اشاره عجمی به «ناخالصی در گاز دریافتی» و عامل شدن آن در آتش‌سوزی سبب شد که این روزنامه برای جویا شدن میزان منطقی بودن این دلیل با نادر جاویدپور کارشناس‌ارشد صنایع پتروشیمی تماس برقرار کند. جاویدپور اعلام این دلیل برای آتش‌سوزی را به چالش کشیده و عنوان کرد که ناخالصی گاز نمی‌تواند به حدی باشد که به فیلتر آسیب برساند.
اندک بودن ناخالصی گاز
این کارشناس صنایع پتروشیمی که پیش از این نیز در مطلبی ریشه‌های شکل‌گیری حادثه در صنعت پتروشیمی را تشریح کرده بود در ادامه عنوان کرد که میزان ناخالصی گاز حتی با چشم قابل رویت نیست و صرفا ممکن است در سرعت کثیف شدن فیلتر تاثیر بیشتری داشته باشد، اما توانایی آسیب‌رسانی به فیلتر از حدود ظرفیت‌های ناخالصی گاز بسیار فراتر است. نادر جاویدپور، ریشه رخ دادن این حادثه را در عواملی دیگر می‌دانست. او عنوان کرد که احتمال قوی وجود دارد که حین عملیات تمیزکاری فیلترها، ابزاری مانند پیچ یا چکش از سوی یکی از کارگرها داخل فیلتر باقی مانده و این حریق را رقم زده باشد. این کارشناس‌ارشد صنایع پتروشیمی عنوان کرد که چنین مسائلی تاکنون بارها اتفاق افتاده و یکی از مهم‌ترین عوامل آن، بی‌تفاوتی ناظران نسبت به عملیات در حال رخ دادن است.
همچنین شرکت ملی گاز ایران در مقاله‌یی با عنوان آشنایی با گاز طبیعی به این مساله اشاره کرده است که نخستین مرحله از تولید گاز، جداسازی ناخالصی‌هاست که عمدتا از دی‌اکسیدکربن و در برخی از موارد ترکیبات گوگردی تشکیل شده است. همین نکته نشان می‌دهد ناخالصی‌های گاز طبیعی موادی نیستند که قابلیت آسیب‌رسانی به فیلترهایی را داشته باشند که اساسا مورد مصرف آنها جذب ناخالصی‌هاست. البته حمیدرضا عجمی نیز عنوان کرده است که آسیب دیدن فیلتر بر اثر ناخالصی گاز، بر اساس اعلام همکاران «حاضر در حادثه» بوده و«دلیل اصلی حادثه» در دست بررسی است.
نشت و بیشتر از نشت!
حادثه مبین هر چند در زمان طبق ادعای مسوولان به سرعت کنترل شد، اما 4 مصدوم برجای گذاشت. در واقع با نشت گاز از فیلتر و بیرون از محیط، جرقه‌یی نیز موجب ایجاد حریق شده است که یکی از مصدومان را به واسطه جراحت‌های ناشی از سوختگی به شیراز راهی کرده است. البته در این میان این نکته نیز قابل تامل است که در محیط حادثه‌خیزی مانند عسلویه، امکانات درمانی قابل رقابت با شیراز نیست و مجروح باید در شرایط بحرانی به شهری دیگر انتقال داده شود. قاسم قائدی مدیرکل مدیریت بحران استانداری بوشهر اعلام کرده بود که هر 4 نفر دچار سوختگی شده‌اند و سوختگی یک نفر 65درصد است.
درصدی که می‌تواند مشکلات زیادی را برای فرد مذکور که دیروز به شیراز انتقال داده شد، ایجاد کند. در این بین و به واسطه حضور نسبی این شرکت‌ها در بورس، این حادثه‌ها تالار شیشه‌یی را به لرزه می‌اندازد. شاید ترس از تاثیر جدی حادثه روز گذشته مبین بر سهام این شرکت باعث شد که روز گذشته عادل نژادسلیم مدیرعامل هلدینگ در گفت‌وگو با بورس‌نیوز درباره حادثه که موجب کاهش قیمت سهام این شرکت بورسی شد، توضیح دهد این حادثه مربوط به نشت گاز بود که در ایستگاه توزیع گاز و خارج از محدوده این شرکت بوده و ربطی به آن ندارد. وی تاکید کرد: چنین رویدادهایی در گذشته رخ داده و در آینده هم رخ خواهد داد و هیچ اثری هم در سودآوری پتروشیمی مبین ندارد.