سهام در بورس تهران ارزان است...؟

اما شاید آنچه که ارزانی سهام در بورس تهران را نسبت به سایر بازارهای مالی رقم زده است ناشی از ملاک قرار دادن سود و نسبت پی بر ‌ای در ارزش گذاری سهام باشد. موضوعی که برخی از کارشناسان معتقدند، منجر شده تا این دارایی مالی در مقابل تورم نتواند به مثابه سپر عمل کند. اگرچه در این میان انگیزه‌هاو ذائقه‌های سرمایه‌گذاری نیز در کشور متفاوت است، به طوری که برخی از مدیران برای جذب سرمایه‌ها، مبادرت به ارزش‌گذاری سهام خود بر مبنای ارزش جایگزینی می‌کنند؛ برخی دیگر نیز خالص ارزش دارایی‌های شرکت به ویژه زمین و املاک را مورد توجه قرار می‌دهند و این تصور را در اذهان سهامداران ایجاد می‌کنند که بخشی از دارایی غیر‌منقول شرکت‌ها را فروخته و منابع مالی حاصل از آن میان سهامداران تقسیم خواهد شد تا به این واسطه سرمایه‌گذاران سهام یک شرکت را به خاطر فروش دارایی‌هایش بخرند. بر این اساس تلاش شده تا این مساله طی گفت‌و‌گویی با کارشناسان مورد واکاوی قرار گیرد که بازار سهام کشور باید از چه تناسبی نسبت به بازارهای موازی برخورار باشد و چه چیز میان یک دارایی مالی و یک دارایی فیزیکی تفاوت ایجاد می‌کند. فاصله ارزش سهام با تورم جامعه مدیرعامل شرکت اقتصادی و خودکفایی آزادگان در برشمردن دلایل ارزانی سهام نسبت به تورم شدید در جامعه و افزایش بیش از 100 درصدی قیمت ارز و طلا در سال جاری اظهار کرد: تورم ایجاد شده طی ماه‌های اخیر برای شرکت‌های تولیدی تنها در بخش دارایی‌های ثابت شکل نگرفته بلکه هزینه‌های جاری و عملیاتی و مواد اولیه مصرفی بنگاه‌های اقتصادی نیز به تبع تورم شکل گرفته فزونی یافته است. از این رو، شرکت‌هایی که از دارایی‌های ثابت مازاد برخوردار هستند، قاعدتا در محاسبه ارزش ذاتی آنها در زمان حاضر باید این نکته را هم در نظر گرفت. فرهاد رمضان تاکید کرد: در ادامه باید دانست پس از تورم شکل گرفته با یک وقفه منطقی که بازار سرمایه خود را تعدیل می‌کند (زمان اعلام بودجه سال مالی آتی و ارائه عملکرد سال مالی جاری) می‌توان انتظار افزایش و یا کاهش ارزش ذاتی شرکت‌های بورسی را داشت. بنابراین قاعدتا در پایان فروردین‌ماه سال1392 این تطابق شکل خواهد گرفت.وی ملاک ارزش‌یابی سهام را ترکیبی از ارزش جایگزینی و ارزش خالص دارایی‌ شرکت‌ها عنوان کرد و دلیل این امر را نوسانات عوامل و شاخص‌های تاثیر‌گذار برروی سود سهام شرکت‌ها طی یک دوره مالی طولانی، عنوان کرد.رمضان ادامه داد: بنابراین تکیه بریک روش ارزش‌یابی، سرمایه‌گذاری را می‌تواند منحرف کند و محدوده ارزش یک سهام برای سرمایه‌گذاری می‌تواند تلفیقی از برآورد بین تصمیم‌گیری بر مبنای بازارهای موازی و در نظر گرفتن P/E بازار پول و سرمایه، مسکن باشد.همچنین محدوده ارزیابی و در نظر گرفتن خالص ارزش دارایی‌های یک شرکت به کسر بدهی‌ها و تطبیق آن با ارزش جاری درآمد نقدی سهام شرکت‌ها در این مقوله مهم است. دارایی مالی؛ سپر دفاعی تورم در جامعه به گفته مدیرعامل شرکت اقتصادی و خودکفایی آزادگان، دارایی‌های مالی می‌توانند تحت شرایطی خاص سپردفاعی تورم و کاهش ارزش پول برای سرمایه‌گذاری تلقی شود، البته قدرت نقد‌شوندگی دارایی مالی و نبود انحراف اطلاعاتی رروی آن نیز حائز‌اهمیت است. رمضان تصریح کرد: درخصوص این مساله توجه به دو نکته حائز اهمیت است: اول اینکه در صنایعی که مولد هستند و کشور ما درآن دارای مزیت است، دارایی‌های ثابت را نباید در نظر گرفت و بهترین ملاک ارزیابی سود آتی و ارزش دارایی‌های غیر‌مولد آن است، ولی در صنایعی که احتمال جابه‌جا‌یی و خروج بنگاه از صنعت می‌رود ارزش دارایی‌ها به کسر بدهی‌ها تنها روش قیمت‌گذاری باید باشد. مدیرعامل شرکت اقتصادی و خودکفایی آزادگان همچنین در مورد نحوه قیمت‌گذاری شرکت‌ها بر لزوم توجه به اندازه اقتصاد، مقایسه با دیگر اقتصادها، اتصال اقتصاد داخلی به اقتصاد جهانی و نحوه قیمت‌گذاری کالاهای شرکت‌ها تاکید کرد. حجم نقدینگی موجود در جامعه عامل مخل حرکت سرمایه وی در مورد تناسب بازده میان بورس و بازارهای موازی ابراز کرد: به طور قطع در شرایط اقتصاد کارآ، سرمایه بین بازارهای موازی حرکت می‌کند، ولی در شرایط کنونی حجم نقدینگی موجود در جامعه این تعادل را برهم زده است. وی درخصوص تفاوت یک دارایی مالی و یک دارایی فیزیکی تصریح کرد: دارایی مالی به لحاظ نقد‌شوندگی و سریع‌المعامله بودن درخرید و فروش و امکان بخش‌پذیری همواره مقبول بوده است، ولی هرگاه در هریک از این موارد اخلالی ایجاد شود تمایل به سمت دارایی فیزیکی سوق داده می‌شود، ولی اینگونه به نظر می‌رسد برای سال مالی آتی تمایل سرمایه‌گذاران به ورود به سهام شرکت‌هایی که دارایی فیزیکی مناسبی دارند، سوق پیدا می‌کند اما این را هم باید در نظر داشت که ساختار مالی شرکت‌های یادشده از درجه مقبولیت مناسب برخوردار باشند.رمضان در برابر این سوال که آیا سهامداران می‌توانند انتظار داشته باشند که مدیریت شرکت‌ها بخشی از دارایی غیر‌منقول شرکت‌ها را فروخته و میان سهامداران تقسیم کنند؟ و آیا اصولا انحلال شرکتی که ارزش فعالیت آن کمتر از ارزش دارایی‌های آن است می‌تواند معقول باشد، عنوان کرد: شفافیت مدیران ارشد در زمان انحلال و نظارت دقیق سازمان بورس دراین موارد بسیار با اهمیت است. تنها به صرف سیاست انحلال شرکت یک سهام نمی‌تواند مطلوب باشد، اما اینجانب اعتقاد دارم باید یک رابطه منطقی بین قیمت تابلو سهام و ارزش ذاتی سهام برقرار باشد.مدیرعامل شرکت اقتصادی و خودکفایی آزادگان در توصیه خود به سرمایه‌گذاران کوتاه‌مدت و بلندمدت در بازار سرمایه کشور خاطرنشان کرد: در کوتاه‌‌مدت سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی که با کمترین مخاطره از نوسان ارز مواجه هستند و سیاست تقسیم سود مناسب را درپیش دارند توصیه می‌کنم. اما در بلندمدت شرکت‌هایی که دارای دارایی فیزیکی قابل توجه و دارای ساختار نیروی انسانی و ساختار مالی مناسب هستند را توصیه می‌کنم و در انتها شرکت‌هایی را که در امر اطلاع‌رسانی رعایت کامل اطلاع‌رسانی در بورس اوراق بهادار و سایت‌های اطلاع‌رسانی خود را دارند، قابل توصیه هستند. غفلت سهام از کاهش ارزش ریال همچنین مدیرعامل شرکت سینا فرآیند نیرو نیز در ارزیابی خود از رشد نکردن قیمت سهام متناسب با تورم موجود در جامعه اظهار کرد: در ابتدا باید این سوال را طرح کرد که چرا کلیت سهام در بورس متناسب با کاهش ارزش ریال رشد نکرده است؟ ابراهیم نوایی صنایع فعال در بورس را به سه دسته تقسیم کرد و توضیح داد: دسته اول شرکت‌هایی هستند که از کاهش ارزش ریال یا رشد سایر ارزها تاثیر مثبت می‌گیرند، مانند شرکت‌های صادراتی از جمله شرکت‌های پتروشیمی یا معدنی. دسته دوم صنایع ارز‌بر و صنایعی هستند که برای تولیدات خود نیاز به واردات دارند، مانند صنایع دارویی یا خودرو که اثرمنفی از افزایش نرخ ارز می‌پذیرند. دسته سوم نیز صنایعی هستند که چرخه مالی تولید و مصرف آنها صرفا داخلی است که بارز ترین آنها شرکت‌های ساختمانی هستند، البته تورم و تغییر نرخ ارز در این سه گروه با شرایط اقتصادی کشوردر بازه‌های زمانی متفاوت است. وی ادامه داد: باید توجه داشت که تاثیر جهش نرخ ارز روی سهام گروه اول، یک تاثیر مستقیم و آنی است، بنابراین نباید توقع داشت در دو گروه دیگر با همان سرعت زمانی شاهد اثر تغییرات نرخ ارز باشیم. برای مثال در گروه‌های ساختمانی، پیمانکاری و شرکت‌هایی که مواد اولیه را دریافت و در فرآیندی به محصول نهایی تبدیل می‌کنند، چون سود آنها، ضریبی از قیمت تمام شده محصول نهایی است با تاخیر 12 تا 18 ماهه جهش نرخ‌های ارزی یا تورم در گزارش‌های خود و اثر آن را نمایان می‌سازند. برای مثال شرکت‌های ساختمانی در یک بازه یک ساله یا کمی بیشتر به طور قطع با رشد و جهش قیمتی روبه‌رو‌ می‌شوند، زیرا باید باور داشت نمی‌توان شاهد تغییر نرخ ارز و تورم بود، اما قیمت ملک در همان جغرافیای اقتصادی تاثیری را نپذیرد و شاهد تغییری نباشد، پس به طور قطع شاهد افزایش قیمت سهام شرکت‌های مختلف در بازار سهام در اثر تحولات اقتصادی خواهیم بود.نوایی اضافه کرد: اما زمان جهش قیمت آنها بر اساس گردش بازار و تاثیر تورم بر گزارش‌های مالی آنها متفاوت خواهد بود. در این شرایط، سرمایه‌گذاران به سایر صنایع گروه‌های بورس در زمان مناسب توجه خواهند کرد، اما این موضوع مستلزم این است که در گزارش‌های مالی شرکت‌ها نشانه‌هایی از تاثیر تورم و تغییرات ایجاد شده در اثر تغییر نرخ ارز مشاهده شود و در پیش‌بینی صورت‌های مالی، این تغییرات اثر‌گذار شود. عمومی‌ترین روش قیمت‌گذاری سهام وی در مورد ملاک ارزش‌گذاری سهام در کشور ابراز کرد: موضوع روش و ملاک ارزش‌گذاری سهام یک شرکت بسیار مفصل و گسترده است و شاید دیدگاه سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی در تنوع ارزش‌گذاری بسیار متفاوت باشد، به همین دلیل است که یک روش ارزش‌گذاری نمی‌تواند ملاک مناسبی برای تعیین قیمت سهام شرکت باشد و این برآیند ارزش‌گذاری‌ها با روش‌های متفاوت و شرایط اقتصادی آن صنعت و چشم انداز آینده شرکت در یک مجموعه می‌تواند باعث شود ارزش یک شرکت مشخص شود و دقیقا همین تفاوت دیدگاه‌ها است که باعث می‌شود قیمت سهام شرکت‌ها به دلیل بالا رفتن نسبت به انتظار ما یا رکود و بی‌توجهی مورد اعتراض قرار گیرد، زیرا باور این موضوع که کدام روش محاسباتی و تحلیلی برای شرکت باید مورد ارزیابی و بررسی قرار گیرد به نوع سرمایه‌گذاری و دوره مورد انتظار معامله‌گران بستگی دارد. مدیرعامل شرکت سینا فرآیند نیرو تصریح کرد: بنابراین بهتر است، ابتدا دلایل سرمایه‌گذاری و خواسته‌های سرمایه‌گذاران از ورود به آن سهم خاص و بعد روش ارزش‌گذاری براساس نوع، مدت و دیدگاه سرمایه‌گذاران مشخص شود. اما چون عموما قیمت سهام در بورس بر اساس ریسک و بازدهی سرمایه‌گذاری تعیین می‌شود و معاملات روزمره بازار‌های مختلف سهام بر اساس دیدگاه غالب به همین دلیل موجب می‌شود که نسبت پی بر ای از ملاک‌های موثر در قیمت سهام باشد، زیرا عمومی‌ترین و قابل‌درک‌ترین نحوه قیمت‌گذاری شرکت‌ها همین روش است. از دیدگاهی دیگر چون سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه ایران به صورت فراگیر و تخصصی به سرمایه‌گذاری نمی‌پردازند و حقیقی‌های فعال معمولا یا فرصت تحلیل‌های پیچیده بر‌اساس مبانی ارزش‌گذاری رایج را ندارند و یا به علت تلاش برای سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت کمتر به سایر روش‌ها توجه می‌کنند، روش پی بر ای را بیشتر مورد استفاده قرار می‌دهند. وی در خصوص میزان تاثیرگذاری سود و پی بر ای در قیمت سهام گفت: آنچه در روش پی بر ای به سرعت نمایان می‌شود و برای سرمایه‌گذاران اهمیت دارد ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک بازار سرمایه است که در عدد این پارامتر به سرعت اثر می‌گذارد و برای سرمایه‌گذاران مشهود و قابل درک است. با وجود اینکه پی بر ای ظاهرا فقط یک عدد است که نسبتی از قیمت سهام بر سود شرکت را نشان می‌دهد، اما دلایل بزرگ یا کوچک شدن این عدد به عوامل متعدد بستگی دارد و در بازار سرمایه با توجه به چشم‌انداز اقتصاد کشور، صنعت و آینده شرکت بر آن تاثیر می‌گذارد و با توجه به شرایط فعلی تورمی و عدم ثبات نرخ ارز در اقتصاد کشور، سرمایه‌گذاران در بازار‌های مالی، توجه کمتری به ارزش جایگزینی یا ارزش‌گذاری بر اساس دارایی‌های شرکت‌ها می‌کنند و سرعت بازگشت سرمایه مهم‌ترین پارامتر انتخاب سهام می‌شود و این موضوع شرایط را برای تحلیل عمیق برای سرمایه‌گذاری و انتخاب برای بلندمدت با مشکل روبه‌رو‌ می‌سازد، به عبارتی شرایط روز اقتصاد، سرمایه‌گذاران را به‌سوی انتخاب سهام با دیدگاه کوتاه‌مدت سوق داده است. توان نقدینگی در برابر تبعات تورم این کارشناس بازار سرمایه در برابر این سوال که آیا دارایی مالی در مقابل تورم می تواند به عنوان یک سپر عمل کند یا در مقابل تورم آسیب می‌بیند؟ عنوان کرد: به طور قطع می‌تواند اما اگر فرهنگ خرید دارایی در بین فعالان اقتصادی نهادینه شده و مالکان دارایی‌های مالی در بلند‌مدت به این دارایی‌ها و سرمایه‌گذاری انجام شده و نتیجه حاصل از آن توجه کنند و به آن اعتقاد داشته باشند، در این شرایط دارایی‌های فیزیکی در زمان مناسب در دارایی‌های مالی خودنمایی می‌کنند و اثر خود را به صورت افزایش ارزش آن دارایی‌ها بروز می‌دهند. از سویی لازم است در کشور این اصل به سرمایه‌گذاران به اشکال و طرق مختلف انتقال یابد که بازده بازارهای مالی نسبت به سایر روش‌های سرمایه‌گذاری با توجه به ریسک آن در بلند‌مدت بازده مناسب و قابل قبولی خواهد بود و به عبارتی تنها سرمایه‌گذاری در ملک یا سایر سرمایه‌های فیزیکی برای حفظ ارزش دارایی‌ها به عنوان تنها راهکار نمی‌تواند مورد قبول و توجه قرار گیرد، زیرا مجموعه‌ای از دارایی‌های مالی می‌تواند برای تمامی سرمایه‌گذاران در بازه زمانی بلند‌مدت یا حتی میان مدت بازدهی معقول و قابل قبولی به همراه داشته باشد، اما لازم است در انتخاب و نحوه سرمایه‌گذاری دارایی‌های مالی از علم و راهنمایی کارشناسان آن بهره ببرد. وی تاکید کرد: باید توجه داشت رشد ارزش دارایی‌های مالی در بعضی گروه‌ها در زمان کوتاه‌تری نسبت به دارایی‌های فیزیکی خود را با شرایط تورمی و جهش نرخ ارز همراه می‌سازند و بازده بالاتری نسبت به آنها خواهند داشت. ضمن اینکه حسن نقدشوندگی و تفکیک قطعات سرمایه‌گذاری در این دارایی‌ها موجب می‌شود که هر سرمایه‌گذاری با هر میزان استطاعت مالی بتواند از این راهکار بهره‌مند شود.گواه این بازدهی رشد قیمت، سهام مرتبط با صادرات و تغییرات ناشی از برابری ریال با نرخ سایر ارز‌ها بود که باعث شد حتی در بعضی از شرکت‌ها تا بیش از 100 درصد بازدهی در مدت کمتر از 5 ماه شاهد باشیم، در حالی که شاید سایر دارایی‌ها از جمله ملک این میزان رشد را دراین مدت تجربه نکرده است. مدیرعامل شرکت سینا فرآیند نیرو در برابر این سوال که به نظر شما کدام اصالت دارد سود یا دارایی؟ گفت: همانطور که در سوالات قبل پاسخ داده ام باید دید با چه سیاست و چشم‌اندازی به سرمایه‌گذاری مبادرت می‌ورزیم و به عبارتی مجموعه‌ای از دلایل و انگیزه‌ها در نحوه سرمایه‌گذاری ما موثر هستند. وی ادامه داد: شاید اصالت دارایی‌های یک شرکت یا به عبارت دیگر ارزش‌گذاری بر مبنای دارایی‌های فیزیکی یک شرکت ارزش واقعی آن را تعیین می‌کند، اما در شرایط اقتصادی حال حاضر کشور که تورم با درصد‌های بالاتر از نرخ سود بانکی را شاهد هستیم، به طور قطع نرخ بازگشت سرمایه برای سرمایه‌گذار از اهمیت وی‍ژه‌ای برخوردار می‌شود، زیرا سرمایه‌گذار نمی‌تواند و نباید سرمایه خود را فدای تعصب در صنعت یا شرکت خاص کند. او تنها به قصد شناسایی سود وارد چرخه اقتصادی شده و حفظ ارزش دارایی و توان سرمایه‌گذاری برای فعالیت اقتصادی اولویت نخست و با‌اهمیت‌ترین دلیل او است، به ویژه در شرایطی که توان نقدینگی به علت تبعات تورم به سرعت کاهش می‌یابد. حاشیه‌نشینی سرمایه‌گذار وی ادامه داد: سرمایه‌گذار اگر خود را با شرایط روز اقتصاد کشور تطبیق ندهد، به طور قطع به حاشیه رانده می‌شود، پس لازم است بدون تعصب و تنها در صنایعی سرمایه‌گذاری کند که به حفظ دارایی‌ها بیشترین کمک و مساعدت را می‌کند. اما باید به این نکته توجه داشت که صنایعی که ارزش جایگزینی آنها با قیمت معاملاتی به دلیل شرایط اقتصادی و عدم توجه سرمایه‌گذاران فاصله می‌گیرند به همان نسبت دارای پتانسیل‌هایی می‌شود که در آینده باعث جهش در قیمت سهام آنها می‌شود و این تغییر به طور قطع اتفاق خواهد افتاد. چرا بورس تهران، سهام ارزان می‌فروشد؟ وی در تایید اینکه ارزان‌ترین سهام شرکت‌ها در ایران قرار دارد، گفت: نسبت به ارزش ریال در بازار‌های جهانی به جز تعداد معدودی از سهام که قیمت آنها بالاتر از یک دلار است که قیمت پایه سهام در وال استریت محسوب می‌شود، سایر سهام در بورس ایران نسبت به سایر کشور‌ها ارزان محسوب می‌شود، اما ای کاش دلایل این موضوع را مورد سوال‌ قرار می‌دادید. یا با توجه به معطوف بودن ارزش‌گذاری سهام در بورس ایران بر اساس نسبت پی بر ای، دلایل پایین بودن این نسبت به سایر بازارهای مالی جهان را مورد توجه قرار می‌دادیم. به این دلیل که قیمت سهام در بورس ایران به شدت به نسبت پی بر ای (نسبت قیمت به درآمد) وابسته است. نوایی اضافه کرد: نسبت پی بر ای در تمامی بورس‌های معتبر جهان رقم‌های بالاتر از 10 است. حال آنکه میانگین واقعی پی بر ای در بورس ایران کمی بیش از 4.5 مرتبه است که دلایلی از جمله تورم و به تبع آن سود بالای بانکی و هزینه‌های مالی بالا در شرکت‌های تولیدی به دلیل هزینه‌های بانکی و همچنین شفافیت در سیاست‌های اقتصادی، نبود ثبات در مقررات و بخشنامه‌های اقتصادی و بانکی، سرمایه‌گذاران در بازار‌های مالی را وادار می‌کند که نتوانند با قاطعیت سیاست سرمایه‌گذاری بلند مدت را در دستور کار و فعالیت خود قرار دهند. وی در روشن کردن این مساله به ارائه مثالی پرداخت و گفت: در ابتدای سال جاری یا حتی در میانه امسال نرخ گاز خوراک واحد‌های پتروشیمی با اما و اگر‌هایی روبه‌رو‌ شد، همین مثال در مورد حق مالکیت معادن سنگ‌آهن یا سایر کانی‌ها هم مشاهده شد. حال تکلیف سرمایه‌گذار در این شرایط و با تصمیمات از قبل پیش‌بینی نشده چیست؟ آیا این‌گونه شرایط در سایر بازارهای مالی جهان هم به چشم می‌خورد؟ آیا می‌توان به سرمایه‌گذار سهمی را فروخت که ممکن است تا 30 درصد‌ (تنها به دلیل یک تصمیم از قبل اعلام نشده) تعدیل منفی را به ارمغان بیاورد؟ در حال حاضر عدم انتشار بودجه سال آینده در فاصله یک ماه به پایان سال، در کنار نامشخص بودن زمان اجرای مرحله دوم طرح هدفمندی یارانه‌ها از مواردی است که سرمایه‌گذاران را وادار به انتخاب گزینه‌های کوتاه مدت برای فعالیت در بورس تهران می‌کند. به طور قطع با درایت و حمایت مسوولان می‌توان به ثبات و نظم سرمایه‌گذاری در بورس امیدوار بود. مقصد جذاب برای سرمایه‌گذاری در ادامه مدیرعامل شرکت سینا فرآیند نیرو در پاسخ به این سوال که عدم افزایش ارزش سهام شرکت‌ها متناسب با تورم تا چه حد در کاهش انگیزه سرمایه‌گذاری صنعتی در کشور موثر است و آیا به عنوان یک سرمایه گذار در بازار سهام با لزوم تناسب بازده میان بورس و بازار‌های موازی موافق هستید؟ گفت: به طور مسلم این موضوع بسیار موثر است، همان طور که گفتم سرمایه‌گذار به بازگشت سرمایه در کوتاه‌ترین زمان ممکن می‌اندیشد به ویژه در شرایط اقتصاد تورمی و در صورتی که احساس کند در سایر بازارهای موازی در زمان کوتاه‌تری می‌تواند به هدف اصلی خود برسد، بدون شک به سمت آن بازار‌ها تمایل پیدا خواهد کرد. به گفته وی، نکته مهم این موضوع است که بازارهای پولی در حال حاضر با توجه به تورم موجود و نرخ ثابت سود‌های سپرده مقصد جذابی برای سرمایه‌گذاری تلقی نمی‌شود، اما با کمال تاسف با توجه به شرایط یک سال گذشته و رشد نا متعارف بازارهای ارز یا سکه که یکی از عوامل تشدید تورم هم بودند. این بازارهای غیرشفاف به دلیل منافع زودگذر اما نجومی، بسیار مورد توجه غیر‌اصولی بعضی از سرمایه‌گذاران کوچک و بزرگ واقع شده که امیدوارم با اصلاح ساختارهای نظام معاملات آنها شاهد ثبات در قیمت‌های آن بازارها باشیم تا بازارهای مولد و قانونمند مالی کشور دوباره با رونق همراه شوند تا سرمایه‌گذاران از این طریق در مسیر صحیح خود به ادامه فعالیت مشغول شوند. البته لازم است توجه داشت که ریسک و بازده بورس نسبت به سایر بازارهای مالی کشور باید دارای تناسبی مناسب و معقول باشد تا برای سرمایه‌های سرگردان جذاب و قابل قبول معرفی شود. زمانی که سهام بالاتر از ارزش حقیقی معامله می‌شود وی همچنین در برابر این پرسش که چه چیز میان یک دارایی مالی و یک دارایی فیزیکی تفاوت ایجاد می‌‌کند و در حال حاظر برخی از شرکت‌های بورسی چندین برابر ارزش شرکت، دارایی به ویژه زمین دارند و آیا با توجه به رشد قیمت املاک باردیگر باید منتظر تلاش‌ها برای تصاحب شرکت‌های با دارایی بالا باشیم؟ گفت: باید دید در چه صنعتی و با چه انگیزه‌ای سرمایه‌گذاری می‌کنیم و اگر صنعت مورد‌نظر شرکت‌های سرمایه‌گذاری، هلدینگ‌ها یا شرکت‌های مالی هستند، به طور قطع بیشتر سرمایه‌های این شرکت‌ها را دارایی‌های مالی تشکیل می‌دهند و به همان نسبت هم در صورت سرمایه‌گذاری در یک شرکت تولیدی باید توقع داشت که بخش اعظم دارایی‌های آنها شامل اموال مشهود و دارایی فیزیکی باشد و تمرکز سرمایه‌ها در زمین، ماشین‌آلات و سایر دارایی‌های مشهود قرار گرفته باشد. همچنین ویژگی‌های هر سرمایه‌گذاری شرایط و سخت‌افزار‌های خاص خود را طلب می‌کند. این کارشناس بازار سرمایه افزود: دارایی‌های مالی دارای ارزش شفاف و مشخص هستند و به پیروی آن شرکت‌هایی که بر‌اساس دارایی‌های مالی فعالند دارای ساختار قیمتی خاص برای ارزش‌گذاری خود هستند و نحوه قیمت‌گذاری آنها با روش‌های گوناگون نمی‌تواند به نتایج متفاوت و معناداری ختم شود و نوسان در ارزش‌گذاری کمتر به چشم می‌خورد. نوایی ادامه داد: شرکت‌هایی که دارایی‌های فیزیکی بخش اعظم سرمایه‌های آنها را تشکیل می‌دهد، ممکن است در بورس در شرایط مختلف با نوسانات و ارزش‌گذاری متفاوتی مواجه شوند که با ارزش واقعی آنها فاصله بسیاری داشته باشد. این تفاوت، زمانی بیشتر نمایان می‌شود که بورس به صورت افراطی به آن شرکت توجه کرده یا بی‌مهری معاملاتی کند و از آن رو گردان شود که در هر دو شرایط یاد‌شده خریداران یا فروشندگان افراطی توجیهاتی براساس همین روش‌های متفاوت ارزش‌گذاری عنوان می‌کنند. وی افزود: با توجه به عمق کم بازارهای مالی ایران این موضوع روی قیمت سهام این‌گونه شرکت‌ها تاثیر گذاشته و باعث فاصله گرفتن از ارزش واقعی قیمت سهام شرکت می‌شود. در زمان رکود نتیجه آن قیمت‌هایی است که زیر ارزش واقعی مورد معامله قرار می‌گیرد و در زمان رونق به‌خصوص در زمانی که بازار تحلیل خود را از ارزش شرکت فراموش می‌کند، سهام را با قیمت‌هایی بالاتر از ارزش حقیقی خود مورد دادوستد قرار می‌دهند. به گفته وی،‌ در شرایط فعلی به طور قطع ارزش سهام شرکت‌های دارای دارایی‌های فیزیکی به دلیل نبود تحلیل صحیح از ارزش واقعی آنها و تطابق نداشتن ارزش دارایی‌ها با قیمت سهام مورد معامله به ترتیبی صورت می‌گیرد که در مواردی حتی تا 50 درصد تفاوت قیمتی دارد و این پتانسیل بسیار خوبی برای سرمایه‌گذارانی است که به بورس با دید بلند‌مدت نگاه کرده و در آن سرمایه‌گذاری می‌کنند به‌خصوص با پتانسیلی که به واسطه رشد ارزش املاک می‌توان برای شرکت‌هایی که درصد دارایی ملکی آنها بالا است، متصور بود. وی افزود: از چند ماه قبل توصیه بیشتر کارشناسان بازار به تجدید ارزش‌گذاری‌ها برای معاملات عمده بوده زیرا در صورت بررسی و تجدید این ارزیابی‌ها پتانسیل شرکت‌های دارای دارایی مشهود مشخص و قابل استناد می‌شود و این پتانسیل در معاملات بورس روشن و شفاف خواهد شد. مدیرعامل شرکت سینا فرآیند نیرو در برابر این سوال که آیا سهامداران می‌‌توانند انتظار داشته باشند که مدیریت شرکت‌ها بخشی از دارایی غیر‌منقول شرکت‌ها را فروخته و میان سهامداران تقسیم کنند و آیا اصولا انحلال شرکتی که ارزش فعالیت آن کمتر از ارزش دارایی‌های آن است می‌تواند معقول باشد؟ اظهار کرد: فروش دارایی برای بالا بردن رقم سود پرداختی به سهامداران در شرکت‌ها آثار مخرب و زیانباری دارد. اساسا فروش دارایی و پرداخت به صورت سود سهام، به عنوان سود غیرعملیاتی محسوب می‌شود و در تحلیل‌های بنیادی تنها به عنوان سودی غیر‌قابل تکرار طبقه‌بندی می‌شود که نمی‌تواند به عنوان پارامتری در ارزش شرکت مورد محاسبه قرار گیرد. البته باید شرایط شرکت به صورت خاص مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد و نمی‌توان به صورت عام این موضوع را حرکتی ناپسند یا خوب تلقی کرد. اما در مجموع شرکت‌هایی که دارای دارایی‌های غیر‌مولد هستند، باید با در نظر گرفتن صرفه و صلاح سهامداران آن را به دارایی‌های مولد تبدیل کنند و آن هم به توانایی‌های هیات‌‌مدیره شرکت و مدیر عامل آن بستگی دارد و همچنین به میزان انگیزه مدیران شرکت که نسبت به سهامداران تا چه میزان احساس دین و تعهد می‌کنند. این روش می‌تواند باعث تحول و تغییرات کلی در نحوه استفاده از دارایی‌های شرکت شود. به اعتقاد وی، شرکتی که به‌این طریق عدد سود خود را بالا می‌برد، شرکتی است که نمی‌توان تحول خاصی را در آن شاهد بود و قابلیت سرمایه‌گذاری را ندارد، اما اگر روشن شود که شرکت برنامه مدونی برای استفاده از نقدینگی به دست آمده در آینده دارد، شرایط کاملا تفاوت خواهد کرد. وی به سهامداران توصیه کرد: در شرایط کنونی اقتصادی، به خاطر مزیت کشور در حوزه نفت و گاز و همچنین معدن و صنایع وابسته به آنها مانند پتروشیمی و فولاد، این صنایع می‌توانند یکی از مطمئن‌ترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری باشند و در کنار آنها شرکت‌های دارای پتانسیل صادراتی و همچنین شرکت‌هایی که ارزش دارایی آنها فاصله معنا‌داری با قیمت‌های مورد معامله در بورس دارند می‌توانند گزینه‌های مناسبی برای سرمایه‌گذاری بلند‌مدت قرار گیرند، مانند شرکت‌های ساختمانی یا تولیدی که قیمت سهام آنها با دارایی و ارزش جایگزینی آن تفاوت قابل ملاحظه‌ای پیدا کرده است.