وضعیت آب از بحران فراتر رفت
وضعیت فعلی آب ایران مرحله بحران را طی کرده و می‌توان از این شرایط به عنوان فرابحران نام برد؛ در این بین شرایط آبخوان‌ها بسیار ناگوار است. بر همین اساس برخی از کارشناسان حوزه آبی معتقدند که مرگ کامل آبخوان‌ها بسیار نزدیک است.
داریوش مختاری، کارشناس آب ، با بیان اینکه اقدامات دولت و بهرهبرداران برای نجات بقایای آبخوان‌ها کافی نیست، اظهار کرد: چنانچه بقایای آبخوان‌ها نجات داده نشود، امکان جابجاییهای بزرگ جمعیتی در ایران دور از انتظار نیست.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایسنا، به گفته وی از دیدگاه تاریخی، مساله کمآبی به نابودی کامل تمدنهای جیرفت کرمان و شهر سوخته سیستان انجامید و در همان حال در سال ۱۲۵۰ هجری شمسی از جمعیت ۱۰ میلیون نفری ایران، پنج میلیون نفر درگذشتند و در سال ۱۲۹۸ هجدی شمسی بحران بیآبی و خشکی، عملا شیرازه نظام سیاسی قاجار را متلاشی کرد و نیمی از جمعیت ۲۰ میلیونی ایران در گذشتند.
این کارشناس حوزه آب ادامه داد: اکنون با توجه به گسترش بیرویه کلان شهرها و تجمیع جمعیت در یک محدوده از زیستبومها، دامنه خطرات ناشی از کمبود آب به مراتب افزون‌تر از گذشته است. دست درازی بی حد و مرز به ذخایر راهبردی آبخوان‌ها و منابع آبهای فسیلی، نشان از خالی از سکنه شدن زودهنگام مناطقی که به این منابع وابستهاند، دارد.
مختاری با بیان اینکه اکنون بحث نسلهای آینده در پرتو مباحث توسعه پایدار مطرح نیست گفت: خطر بیآبی، کمآبی و خشکی در یک قدمی ساکنان فعلی کشور است. در همین حال، اقدامات دولت و بهرهبرداران از نظر زمانی و منابع اعتباری برای نجات بقایای آبخوان‌ها کافی نیست.
وی تصریح کرد: از دیدگاه راهکارها، تنها بسته جدی دولت برای نجات بقایای آبخوان‌ها "پروژههای ۱۵ گانه طرح تعادلبخشی منابع آب زیرزمینی" است که این طرح تنها به حل بخش جزیی از مساله بحران آب میانجامد. به ویژه آنکه زمان زیادی برای پیادهسازی این طرحها نیاز است.
به گفته این کارشناس حوزه آب، سازماندهی مالکان چاههای آب در قالب پروژه تشکلهای آببران بنا به اقدامات موجود دست کم به ۴۰ سال زمان نیاز دارد، مگر اینکه بودجه هنگفتی فقط برای این ردیف اعتباری تخصیص یابد. ظرف اعتباری موجود این طرح با آنچه برای نجات آبخوان‌ها مورد نیاز است بسیار محدود است.
مختاری ادامه داد: افزون بر آن، بندهای ۱۵ گانه این طرحها، کل حل مساله را پوشش نمیدهد، به طوری که حذف زودهنگام کشاورزی در فضای باز و گسترش کشاورزی در فضای بسته (کشتهای گلخانهای) راهکاری است که به ظرف بازار مربوط میشود و متولی آن، مجموعه وزارت جهاد کشاورزی و بانک کشاورزی است که این دو دستگاه اجرایی، کماکان به همان روال پیش یعنی حمایتهای فنی و اعتباری از کشاورزی در فضای باز ادامه میدهند. برنامههای مربوط به توسعه مکانیزاسیون و خرید و واردات و توزیع ماشین آلات کشاورزی، از جمله اقدامات فعلی و فراگیر این دستگاهها است.
وی با بیان اینکه به طور مثال در استان فارس برای گذار از بحران آب و پیشگیری از خالی از سکنه شدن روستاها و شهرها و کلانشهر شیراز، در یک بازه زمانی بسیار کوتاه (پنج ساله) نیاز به یک بسته اعتباری معادل 6000 میلیارد تومان است، گفت:در همین استان، برابر محاسبات انجام شده برای گذار دشت ارسنجان فارس از بحران آب به تنهایی به ۱۲۵ میلیارد تومان اعتبار نیاز است.
به گفته این کارشناس برای نجات بقایای آبخوانهای دشتهای جم و ریز در استان بوشهر نیز به یک بسته اعتباری در حدود ۱۲۴ میلیارد تومان نیاز است. بخشی از این منابع اعتباری را می‌توان از محل پساندازهای جزیی بهرهبرداران و در ظرف بازار، تامین کرد و در همان حال، منابع اعتبار عمرانی و تسهیلات بانکی دولت خیلی زود میباید یاریگر جامعه بهرهبرداران برای ساماندهی بازار و گسترش کشاورزی در فضای بسته و اجرای بندهای ۱۵ گانه طرح تعادلبخشی منابع آب زیرزمینی باشد.
