بویینگ قابلیت نظامی‌سازی دارد؟
جمهوری خواهان کنگره آمریکا در جریان مصوبه ای که ۱۷ تیر ماه امسال به تصویب رسید فروش هواپیماهای شرکت بویینگ به ایران ایران ایر را ممنوع کردند، مصوبه ای که راهی طولانی تا اجرایی شدن دارد. اما صرف وجودش قدری معادلات صنعت هوانوردی ایران را پیچیده کرده است.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایسنا، هرچند به نظر نمی‌رسد با توجه به همراهی قدرت‌های بین‌الملل بر سر اجرایی شدن برجام، کارشکنی‌های آمریکایی‌ها بتواند تاثیری بلندمدت در ورود هواپیماهای جدید به ایران داشته باشد، اما صرف مطرح شدن ادعاهایی از طرف آنها نیز می‌تواند برخی از شرکت های بین المللی را نسبت به ورود به ایران با تردیدهایی جدید مواجه کند. یکی از این شرکت ها، هواپیما سازی بویینگ است. شرکتی که پس از برجام ماه ها تلاش کرد تا با ایرانی‌ها بر سر فروش هواپیما به مذاکره بنشیند و وقتی گام نخست را در این زمینه برداشت با سد بزرگ کنگره مواجه شد. این سنگ بزرگ نه از دل معادلات فنی و اقتصادی که از دل تفکرات نظامی بیرون آمده است.
پیتر روسکام نماینده اهل ایلینوی که طراح این مصوبات بوده گفته ایران می تواند از این هواپیماهای جدید برای حمل موشک بالستیک استفاده کند و از این رو نمی‌توان اجازه نهایی شدن این قرارداد را داد. این ابهام در شرایطی مطرح شده که ایران در عرصه نظامی خود را به عنوان قدرتی منطقه‌ای تثبیت کرده و مشخص نیست بر پایه چه منطقی، استدلال تندروهای آمریکایی شکل گرفته است. موضوعی که صاحب نظران حوزه نیز بر آن صحه می گذارند.
آرمان بیات کارشناس صنعت هوانوردی در گفت‌وگو با ایسنا درباره ادعاهای مطرح شده از سوی برخی آمریکایی ها درباره احتمال استفاده نظامی ایران از هواپیماهای بویینگ گفت: این ادعاها با آنچه در فضای واقعی اتفاق می افتد فاصله‌ای طولانی دارد. وقتی تمام قطعات هواپیما از سوی شرکت سازنده و با محاسباتی دقیق کار گذاشته می شود، عملا استفاده دو منظوره از هواپیما امکان پذیر نیست. شرکت بهره بردار بدون مجوز سازنده حتی یک پیچ را نیز نمی تواند به هواپیما اضافه کند.
به اعتقاد وی حتی بحث استفاده از تجهیزات هواپیماهای جدید و نصب آنها روی مدل‌های نظامی نیز منطقی نیست. زیرا باعث از کار افتادن هواپیمایی می‌شود که هزینه ای گزاف پای آن رفته و این امر با اهداف اقتصادی شرکت هواپیمایی خریداری هواپیما منافات دارد.
بیات همچنین به نظارت‌های دائم بین‌المللی بر هواپیماهای مسافرتی ایرلاین‌ها اشاره کرد و گفت: وقتی ایرلاینی به عضویت انجمن بین‌المللی حمل و نقل هوایی – یاتا – در آمد و یا در برنامه جامع ایمنی عملیاتی اتحادیه اروپا حاضر شد به معنای آن خواهد بود که هرچند ماه یک بار با بررسی دقیق وضعیت هواپیماهای خود موافقت کرده است. ایران ایر از سال‌ها پیش عضویت یاتا را داشته است و دیگر شرکت های ایرانی نیز می‌توانند همین مسیر را طی کنند. عضویت در چنین انجمن هایی اجازه تخطی به ایرلاین را نمی دهد.
بررسی ابعاد فنی ماجرا در کنار واقعیت‌های اقتصادی و نظامی موجود نشان از واهی بودن ادعاهایی دارد که به دنبال توقف فروش هواپیما به ایران ولو به هر بهانه‌ای دارند. محرز بودن این موضوع شاید یکی از اصلی ترین عواملی است که رئیس جمهور آمریکا را در وتو مصوبه کنگره ثابت قدم کرده است.
