شکر در انحصار دست‌های چسبناک

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ،  در سال89 علت اصلی عدم توفیق عرضه شکر در بورس کالا مشکلات دلالی و کارشکنی‌های فعالان این صنعت عنوان شد. در همان تاریخ مدیر اداره بازاریابی و فروش شرکت توسعه صنایع نیشکر و صنایع جانبی، عدم استقبال فعالان این بازار را عامل کارشکنی‌های بیشتر اعلام کرد.

از طرفی در تیرماه سال 95 معادل 130هزار تن شکر در بورس کالا عرضه شد اما در بورس کالا به فروش نرسید و با وجود پر بودن انبارها از شکر، قیمت آن نیز رو به افزایش است. به گفته معاون بازرگانی داخلی شرکت بازرگانی دولتی برخی دلالان عامل گرانی شکر هستند، چراکه با علم به اینکه قیمت جهانی شکر قدری افزایش یافته است، محموله‌هایی را خریداری کرده‌ و نگهداری می‌کنند تا در موقع مناسب و با افزایش قیمت بفروشند. در حالی که این موضوع تخلف محسوب می‌شود و دستگاه‌های نظارتی باید نسبت به این موضوع واکنش نشان دهند و آن را پیگیری کنند. روزانه حدود ۱۰هزار تن شکر از سوی شرکت بازرگانی دولتی و بخش خصوصی در بورس کالا عرضه می‌شود، اما مشتری واقعی برای آن وجود ندارد و مشخص نیست دلالانی که این محموله‌های شکر را خریداری می‌کنند آن را کجا و چطور عرضه می‌کنند و به نظر می‌رسد این محموله‌ها در جایی نگهداری و احتکار می‌شوند.

 مشکل تحویل کالای فروخته شده در بورس کالا

از طرف دیگر، با وجود عرضه‌های سنگین و پر حجم شکر در بورس کالای ایران، تحویل کالای فروخته شده با مشکل روبه‌رو شده تا جایی که به روند کار لطمه وارد کرده است. بر این اساس مدیرعامل شرکت بازرگانی توسعه نیشکر به عنوان یکی از دو عرضه‌کننده اصلی شکر در بورس کالای ایران درخصوص تاخیر در تحویل شکر معتقد است که مشکل اصلی بازرگانی دولتی، نداشتن ظرفیت توان تحویل محموله‌های فروخته شده است. همچنین شاید یکی از مشکلات نیز به ساختار و روند‌های دولتی برای صدور حواله برگردد؛ برای مثال طی روز‌های اخیر شرکت بازرگانی توسعه نیشکر به صورت دو شیفت و از ساعت 6صبح تا 8شب حواله شکر صادر می‌کند اما در بازرگانی دولتی احتمالا صدور حواله تا ساعت 16 انجام می‌شود. حمیدی در گفت‌وگو‌ با خبرگزاری‌ها با بیان اینکه بورس همکاری لازم را برای شفافیت بازار و رسیدن شکرها به مصرف‌کننده واقعی داشته است، اظهار داشت: هم‌اکنون اختلاف قیمت شکری که در بورس کالا فروخته می‌شود با بازار آزاد، زیاد است به‌طوری که شاهد فروش شکر با قیمت مصوب 2300 در بورس هستیم و در بازار آزاد شکر حدود 2900تومان معامله می‌شود. به این ترتیب این اختلاف قیمت هرقدر کمتر شود، حاشیه و التهاب بازار نیز فروکش می‌کند که در همین راستا دولت به زودی قیمت جدید شکر را اعلام می‌کند.

 دست‌های پنهان برای برهم زدن موازنه

درخصوص مشکلات عرضه شکر در بورس کالا در گذشته، مشاور بورس کالای کارگزاری بانک مسکن در گفت‌وگویی اظهار کرد: ساز و کار معاملات بورس کالا در گذشته عاملی برای عدم رغبت حضور فعالان حوزه‌های مختلف کشاورزی در بورس کالا بود، زیرا اغلب این شرکت‌های دولتی عرضه‌کننده اصلی محصولات کشاورزی به‌خصوص شکر بودند و مدیران آن برای واگذاری فروش به بخش خصوصی مقاومت می‌کردند.  این وضعیت در شکل‌گیری هر بازار طبیعی است. این اتفاق در همه کالاها ازجمله کنجاله، ذرت، گندم، جو و حتی در محصولات غیرکشاورزی چون پتروشیمی نیز رخ داده است.

میثم باقری در ادامه افزود: در بورس‌های دنیا رینگ کشاورزی مهم‌ترین رینگ بورس کالاست و دولت‌ها به آن توجه زیادی می‌کنند. اما یک شبه این فضا شکل نگرفته است، بنابراین نیاز به صبر و تحمل دارد تا بازاری بی‌نقص داشته باشیم و باید همه همت کنند.

این استاد دانشگاه درخصوص عرضه محصولات در بورس کالا افزود: در بورس کالا شفافیت عرضه و تقاضا به گونه‌یی است که نواقص معاملات نیز از این طریق رفع می‌شود. یکی از موضوعاتی که در شرکت‌های بزرگ اتفاق می‌افتد رانت فروش است که با حضور در بورس کالا این موضوع منتفی می‌شود؛ در سیستم قدیمی عرضه کلان محصولات همیشه با رانت همراه است. تخصیص محصول، زمان و چگونگی تحویل از موضوعاتی بود که در سیستم قدیمی عاملی برای رانت‌جویی می‌شود و کسانی که این امکانات در اختیار آنان است برای ارائه خدمات به دیگران منفعتی را برای خود مطالبه می‌کنند که با راه‌اندازی معاملات در بورس کالا این رانت‌ها از بین می‌رود.

این کارشناس بورس کالایی ایران یکی دیگر از مشکلات این کار را تفاوت قیمت در بورس کالا و خارج از آن اعلام کرد و گفت: در بورس اختلاف قیمتی 200 تا 300تومان منطقی به نظر می‌رسد اما تفاوت بیش از آن غیرمعقول بوده و نگران‌کننده است، زیرا وجود اختلاف معقول ممکن است در همه جای دنیا مرسوم باشد اما تفاوت زیاد نشان از ناهنجاری در بازار است و باید سیاستگذاران آن را کنترل کنند. در هر صورت مصرف‌کننده باید هدایت شود که به یک بازار سالم رغبت داشته باشد. وارد‌کنندگان به دلیل داشتن حاشیه سود بالا ممکن است از شفافیت بورس کالا استقبال نکنند، از این بازار روی‌گردان باشند و برای عرضه محصول در این بازار مقاومت کنند، کمااینکه در بازارهای دیگر محصول این اتفاق افتاده است.

 خوش‌بینی به آینده

مدیرعامل بورس کالا در گفت‌وگویی اظهار کرد: در بورس کالا فرصتی مهیا شده تا مصرف‌کنندگان واقعی شکر از این بازار منتفع شوند و طی هماهنگی وزارت جهاد کشاورزی مقرر شده است که روزانه 8هزار تن و به‌صورت هفتگی 40هزار تن شکر در بورس کالا عرضه شود، فعلا به دلیل مشکل تحویل و بدقولی برخی از عرضه‌کنندگان این میزان کاهش یافته و علاوه بر آن معاملات نقدی نیز کمتر صورت می‌گیرد؛ اما معاملات سلف برای افرادی که به بازارهای آینده نیاز دارند ضروری است زیرا نگهداری کالایی چون شکر هزینه‌بر بوده و نگهداری آن با خطراتی روبه‌رو است، لذا افرادی که در آینده به کالا نیاز دارند قاعدتا در این بازار می‌توانند تامین کالا کنند.

حامد سلطانی‌نژاد در ادامه افزود: سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی این است که این بازار را توسعه دهد و اقدامات خوبی در این راستا انجام داده و همکاران وزارتخانه زحمات زیادی کشیدند تا دست واسطه‌گران سودجو را کوتاه کنند و مصرف‌کنندگان واقعی از این بازار بهره‌مند شوند.

مدیرعامل بورس کالا درخصوص ایجاد مشکل از سوی برخی فعالان این حوزه گفت: برخی افراد عرضه‌کننده و پایین دستی با این طرح‌ها مخالفت می‌کنند زیرا منافع آنها در خطر می‌افتد، اما اگر این افراد درست فکر کنند و با فضای بورس کالا آشنا باشند، می‌دانند که معاملات در بورس کالا مکانی است که همه دادوستد‌ها با شفافیت کامل انجام می‌شود. با وجود این مقاومت‌ها روزانه 90کد معاملاتی کشاورزی ثبت می‌شود و این نشان‌دهنده این است که این مساله در حال جا افتادن است که بورس کالا مکان مناسبی برای انواع معاملات شفاف است.

سلطانی‌نژاد در ادامه عنوان کرد: کسانی که در حال حاضر از فضای بورس کالا سود می‌برند، تولید‌کنندگان هستند و با سیاست‌گذاری‌های وزارت جهاد کشاورزی و بورس کالا دست واسطه‌گران کوتاه شده و کسانی در این بازار فعال هستند که پروانه کسب و مجوز یا کارگاه تولیدی دارند. البته این موضوع در حین دریافت کد معاملاتی ثبت می‌شود و افراد بر آن اساس معامله می‌کنند لذا دلالان در این فضا جایی نخواهند داشت.

حامد سلطانی نژاد درخصوص مشکلات قیمتی شکر عنوان کرد: قیمت‌گذاری در بورس کالا براساس حراج و کشف قیمت است که عرضه‌کنندگان و خریداران به قیمت نهایی می‌رسند. قیمت شکر در بورس کالا حدود 2300 الی 2450تومان در هر کیلو است و 99درصد قیمت شکر در این رنج قیمتی است. عرضه‌کننده‌ها، مسوول تنظیم بازار هستند و این افراد برای تولید‌کنندگان کالاها را مهیا می‌کنند تا در بورس کالا شکر را تهیه کنند، درواقع مصرف‌کننده واقعی این کالاها را خریداری می‌کنند. در حال حاضر مهم‌ترین مساله عرضه نوع معامله در بورس کالا درخصوص شکر است؛ زیرا به دلیل مشکلاتی که در تحویل کالا پیش آمده بود و برخی از عرضه‌کننده‌ها نتوانستند به موقع کالاهای خود را ارائه دهند، به همین دلیل در حال حاضر عرضه نقدی به‌شدت کاهش پیدا کرده و معاملات سلف انجام می‌گیرد.

مدیرعامل بورس کالا در پایان گفت: یکی از موضوعاتی که فضای کسب و کار ایران نیاز دارد، موضوع فرهنگ‌سازی است و اینکه تولید‌کنندگان و مصرف‌کنندگان واقعی باید بدانند که بورس کالا برای تنگ کردن جای کسی نیامده بلکه برای ایجاد فضای سالم کسب و کار و معاملات انواع کالا و محصولات راه‌اندازی شده و در این تجربه در تمام دنیا ثابت شده است که دادوستد کالا و محصولات در بورس کالا نسبت به دیگر فضاهای معاملاتی شفاف‌تر، امن‌تر و حتی سریع‌تر است؛ لذا مقاومت برخی افراد از کمبود اطلاعات درخصوص فضای واقعی بورس کالاست.