روحانی هم مثل شب کودتا تا صبح نخوابید
اوضاع داغ ترکیه بعد از کودتای نافرجام باعث شد سفارت ترکیه روز گذشته و در گرمای شدید این روزهای تهران کنفرانس مطبوعاتی برگزار کند تا رضا هاکان‌تکین سفیر ترکیه به سؤالات خبرنگاران درباره مسائل پیش‌آمده در ترکیه پاسخ دهد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، در ابتدای این نشست، سفیر ترکیه با بیان اینکه این کودتا نشان داد ملت ترکیه، به دولت و مجلس خود اهمیت می‌دهند، گفت: «بی‌شک ترکیه از این اقدام تلخ با پیروزی بیرون آمد و یکپارچگی خود را تقویت کرد».
او با تشکر از حمایت‌های مسئولان ایرانی از ملت و حکومت ترکیه و تماس حسن روحانی با اردوغان، عنوان کرد: «خوشبختانه پس از این کودتا روابط تهران - آنکارا عمق بیشتری یافت. این حمایت‌ها عمق ارتباط و روابط دو کشور را متجلی کرد. اعلام موضع مقام‌های ایرانی در ساعات اولیه کودتا و اینکه در کنار حکومت قانونی ترکیه بود و از حکومت دموکراتیک این کشور حمایت کرد، برای ما ارزش بسیاری دارد».
هاکان‌تکین در پاسخ به سؤالی درباره صحبت‌های روحانی و اردوغان در رابطه با اینکه ترکیه می‌خواهد همکاری‌های بیشتری با ایران و روسیه در منطقه داشته باشد و این از تغییر سیاست خارجی ترکیه پس از کودتا حکایت دارد، گفت: «آقایان اردوغان و روحانی مکالمه‌ای سازنده داشتند. آقای روحانی به رئیس‌جمهور ما گفت همان‌گونه که شب کودتا شما تا صبح بیدار بودید، ما نیز در ایران نخوابیده و تحولات ترکیه را بررسی می‌کردیم. در این مکالمه اردوغان بر لزوم همکاری بیشتر ترکیه، روسیه و ایران درباره منطقه تأکید کرد و در این رابطه دو مقام ایرانی و ترک هم‌نظر بودند».
سفیر ترکیه درباره اینکه مقامات ایران درباره کودتا اعلام موضع کردند اما آیت‌الله خاتمی در خطبه‌های نماز جمعه تهران ضمن محکوم‌کردن کودتا، هشدارهایی هم به رئیس‌جمهور ترکیه داده بود، افزود: «با حمایت‌ها و مواضع مقام‌های ایرانی عمق روابط دو کشور نشان داده شد.
مخاطب اصلی ما مقام‌ها، حاکمیت و دولت ایران هستند؛ یعنی آقای روحانی رئیس‌جمهور، آقای لاریجانی رئیس مجلس و آقای ظریف وزیر خارجه ایران. آنها در گفت‌وگوهایی سازنده، آشکارا از دولت دموکراتیک ترکیه حمایت کرده‌اند. هرچند برخی از مواضع مقام‌ها باعث ناراحتی ما بود چراکه ما انتظار داریم علمای دینی در ایران هم از دولت دموکراتیک در ترکیه حمایت و آن را به شنوندگان خود ارائه کنند. در ترکیه تعداد زیادی از شهروندان غیرنظامی هدف قرار گرفتند و مجلس این کشور به همراه اقامتگاه رئیس‌جمهور مورد حمله اف١٦ قرار گرفت».
او در پاسخ به سؤالی در رابطه با ادعای «روزنامه ینی شفق» درباره اعزام ٥٠ هزار جنگجوی شیعه به ترکیه برای همکاری در کودتا گفت: «بعد از کودتا آن‌قدر اخبار غیرواقعی منتشر شده که ما دیگر نمی‌دانیم کدام را تکذیب کنیم، اما ما به‌عنوان مقام‌های رسمی ترکیه قطعا این خبر را باور نداریم و مهم‌تر اینکه سندی هم در این رابطه وجود ندارد و این خبر غیرواقعی است. از ساعات اولیه کودتا تا صبح همان روز وزیر خارجه ایران سه بار با وزیر خارجه ترکیه تماس داشت و ایران جزء اولین کشورهایی بود که علیه کودتا موضع گرفت و در کنار دولت قانونی ترکیه قرار گرفت و ما هیچ شکی دراین‌خصوص درباره ایران نداریم».
هاکان‌تکین ادامه داد: «در رابطه با مسائل منطقه، بین ایران و ترکیه اختلاف‌نظرهایی وجود دارد ولی ما باور داریم در شرایط کنونی می‌توانیم اختلاف‌نظرها را به حداقل برسانیم و باید در این زمینه تلاش کنیم ولی از صحبت‌های اردوغان نباید این‌طور تعبیر شود که ترکیه قرار است سیاست خارجی خود را تغییر دهد. اگر بنا بر تغییر باشد، دولت‌های دو طرف باید یک گام به عقب بردارند».
سفیر ترکیه با بیان این موضوع که «از ایران می‌خواهیم تا هرچه‌سریع‌تر در جهت لغو ممنوعیت ارائه خدمات آژانس‌های مسافرتی ایران برای سفر به ترکیه اقدام کند» گفت: «مسئله ضمانت به تجار و توریست‌های ایرانی هنگام برقراری وضعیت فوق‌العاده در ترکیه با برگزاری یک نشست بین مقام‌های دو کشور حل خواهد شد. در شرایط فوق‌العاده تصمیمات و راهکارهایی وجود دارد و می‌تواند اتخاذ شود. اگر در زمان برقراری حالت فوق‌العاده ضرری به توریست‌ها یا تجار ایرانی وارد شود، ما هر کاری که لازم باشد انجام خواهیم داد. این نکته را هم باید بگویم از لحظه‌ای که کودتا اتفاق افتاد، هیچ توریست ایرانی یا غیرایرانی آسیب ندید».
کودتاچیان سال‌هاست که در نهادهای ترکیه نفوذ کرده‌اند
سفیر ترکیه در رابطه با سازمان فتح‌الله گولن که از متهمان کودتا در ترکیه است، گفت: «جنبش فتح‌الله گولن سال‌هاست که نه‌فقط در بیرون ترکیه بلکه در نهادهای بسیاری نفوذ کرده‌اند. درحال‌حاضر شناسایی نفوذی‌ها و پاک‌سازی نهادها انجام می‌شود تا پایه سازماندهی‌های جدیدی در ترکیه برای جلوگیری از نفوذ مجدد آنها انجام شود». او ادامه داد: «شیوه کار آنها به این شکل بوده است که آنها ده‌ها سال است کودکان زیر ١٨ سال را شست‌وشوی مغزی می‌کردند و آموزش می‌دادند و در رتبه‌ها و مراتب بالای ترکیه قرار بگیرند و نفوذ کنند. البته اقدامات لازم برای پاک‌سازی نهادها با قدرت تمام ادامه خواهد یافت که کاملا شفاف و در چارچوب قانون است و نگرانی وجود ندارد. این اقدامات باعث همبستگی ملی در ترکیه خواهد شد و برای ایران و کشورهای منطقه هم مفید خواهد بود».
سؤال دیگری که از این دیپلمات ارشد ترکیه پرسیده شد مربوط به این بود که آیا به اسناد و مدارکی حاکی از حمایت خارجی از گولن دست یافته‌اند، که پاسخ داد: «بدون مدرک نمی‌توانیم به کشورها و دولت‌های دیگر اتهاماتی بزنیم. ما چهار سال قبل نیز در رابطه با این اقدامات تروریستی پیش‌بینی‌هایی کرده بودیم».
هاکان‌تکین همچنین درباره درخواست استرداد گولن از آمریکا به این کشور گفت: «پیش‌ازاین برای استرداد گولن از آمریکا درخواستی داشته‌ایم و پرونده‌ای را برای طرف آمریکایی ارسال کرده‌ایم، بعد از کودتا هم درخواست جدیدی به همراه اسناد بیشتر آماده شده که آنها را تا چند روز آینده به طرف آمریکایی ارائه می‌دهیم. طرف‌های آمریکایی نیز در چارچوب قوانین آمریکا اقدامات لازم را انجام می‌دهند و اینکه دولت آمریکا چه تصمیمی را دراین‌باره اتخاذ می‌کند نمی‌دانیم».
او درباره اینکه برخی در ایران و دیگر کشورها کودتای ترکیه را نمایشی می‌خوانند، نیز گفت: «متأسفانه در منطقه ما توجه ویژه‌ای به توهم توطئه وجود دارد. این ادعا ذره‌ای واقعیت ندارد و باید در صحت و سلامت افرادی که این ادعا را مطرح می‌کنند، شک کرد. ما تمام تلاش خود را برای اطلاع‌رسانی دراین‌باره انجام دادیم. اسناد و مدارک و فیلم‌هایی که بعد از کودتا منتشر شده، نشان می‌دهد که این اقدام چه ابعادی داشته است.
برای مثال در تاریخ جمهوریت ترکیه برای اولین‌بار به مجلس حمله می‌شود، یا چند تانک به سمت مردم حرکت کرده و به آنها شلیک می‌کنند یا حتی هتلی که رئیس‌جمهوری در آن بود، ١٥ دقیقه بعد از خروج او بمباران شد که اگر او دیرتر آنجا را ترک کرده بود، یگان‌های کودتا آنجا را در دست می‌گرفتند».
حالت فوق‌العاده برای محدودکردن آزادی شهروندان نیست
او همچنین در پاسخ به این سؤال که معمولا در کودتاها حمایت‌های کشورهای دیگر هم وجود دارد، آیا در ترکیه هم چنین دیدگاهی وجود دارد، گفت: «درست نیست قبل از اینکه سندی داشته باشیم، اتهامی را به کشوری وارد کنیم. البته اگر برخی محافل کشورهای خارجی در پشت این کودتا باشند و در آن دست داشته باشند، ازسوی ترکیه با جدیت پیگیری خواهد شد».
سفیر ترکیه در پاسخ به این سؤال که آیا بعد از لغو‌شدن گارد نخست‌وزیری و دستگیری حدود ١٣هزار نفر، هنوز بی‌اعتمادی در برخی از نهادها وجود دارد، گفت: «درحال‌حاضر دولت و مقام‌های دولتی ترکیه امور را در دست دارند؛ اما این به آن معنا نیست که ما جانب احتیاط را رعایت نخواهیم کرد. مقام‌های ما با رعایت تمام جوانب احتیاط کارها را دنبال خواهند کرد. خوشبختانه اقدام به کودتا در سلسله‌مراتب فرماندهی در نیروهای مسلح ترکیه دیده نشده است و از این نظر مشکلی وجود ندارد».
سفیر ترکیه گفت: «متأسفانه پس از اقدام وحشیانه کودتاچی‌ها، برخی از کشورها با پیش‌داوری درباره ترکیه موضع‌گیری کردند. تمام اقدامات علیه کودتاچیان در چارچوب قوانین ترکیه خواهد بود و بر این موضوع بارها از سوی مسئولان ما تأکید شده است. درحال‌حاضر در ترکیه وضعیت فوق‌العاده حاکم است و این وضعیت برای جلوگیری از فعالیت مجدد کودتاگران است و برای محدودکردن آزادی‌های شهروندی نخواهد بود».
هاکان‌تکین درباره اینکه پیش‌بینی می‌کنید چه زمانی حالت عادی در ترکیه برقرار می‌شود، افزود: «درحال‌حاضر حالت عادی زندگی در ترکیه برقرار است و به‌جز اعضا و هواداران کودتا اوضاع برای بقیه عادی است. ۲۴۶ نفر از شهروندان نظامی و غیرنظامی در کودتا شهید شدند. هزارو ۲۰۰ نفر نیز مجروح شدند. همچنین در این شرایط پروازهای داخلی و خارجی ما فقط یک روز انجام نشد و پس از آن به حالت عادی برگشت و تمام کارها در ترکیه به حالت قبل بازگشت. وضعیت فوق‌العاده سه ماه اعلام شده است؛ ولی اگر زودتر به نتیجه برسیم، شاید زودتر از آن هم حالت عادی اعلام شود».
او درباره سرنوشت نیروهای ترکیه که در نزدیکی موصل بودند و هنگام کودتا فراخوانده شده‌اند؛ درحالی‌که عراق آنها را اشغالگر می‌خواند، گفت: «عقب‌نشینی این نیروها با اطلاع مقام‌های عراقی انجام شد و نباید از آن سوءاستفاده شود».
سیاست ترکیه در اتحادیه اروپا تغییری نکرده است
این دیپلمات ترک درباره اینکه پاک‌سازی‌های انجام‌شده در ارتش چه تأثیری بر آینده عضویت ترکیه در ناتو خواهد گذاشت، گفت: «برخی از کودتاچی‌ها در بدنه نیروهای مسلح و نه در مناطق فرماندهی نفوذ پیدا کرده بودند و این پاک‌سازی‌ها لازم بود. این اقدام باعث ناراحتی ما هم هست؛ چراکه دیدیم این افراد در نیروهای مسلح ما نفوذ کردند.
درهرصورت عضویت ترکیه در ناتو از این وضعیت تأثیر نمی‌پذیرد. ترکیه در سیاست خود درباره عضویت در اتحادیه اروپا تغییری ایجاد نکرده و به تلاش خود برای عضویت در اتحادیه اروپا ادامه می‌دهد».او همچنین درباره اینکه برخی مواضع اتحادیه اروپا درباره کودتا موجب نارضایتی ترکیه شده است، افزود: «در شرایطی که ترکیه با سازمان تروریستی‌ای که تلاش داشت حاکمیت را به دست بگیرد، مبارزه می‌کند، مایلیم که دوستان‌مان در اتحادیه اروپا نیز در کنار ما باشند. بارها اعلام کرده‌ایم که اقدامات انجام‌شده پس از کودتا در چارچوب سیستم دموکراتیک ترکیه خواهد بود».
هاکان با اشاره به اینکه پس از عملیات تروریستی در فرانسه نیز شش ماه وضعیت فوق‌العاده اعلام و حتی یک بار هم تمدید شد، گفت: «اعلام وضعیت فوق‌العاده در کشور ما و در شرایطی که با گروه‌های تروریستی داعش و پ‌‌ک‌‌ک در حال مبارزه بودیم، انجام نشد و این وضعیت تنها پس از وقوع کودتا اعلام شد. درباره عضویت ما در اتحادیه اروپا هم باید تأکید کنم که حتی اگر این عضویت به صورت کامل محقق نشود، باز هم ترکیه از شاخصه‌های دموکراتیک عبور نخواهد کرد».
