١٥٠ گود عمیق پرخطر پایتخت
شاید گود ایران‌زمین پرسروصداترین گودی بوده که به نسبت عمق و ریزش و ترک‌هایی که به جان خانه‌های مردم انداخته، در ذهن مردم تهران مانده است.
اما واقعیت این است که به روایت‌های متعدد مسئولان اجرائی، گودبرداری‌های پرخطر بلاتکلیف و رهاشده‌ای در تهران وجود دارد که جان مردمی که در اطراف آنها زندگی می‌کنند را به شکلی بالقوه تهدید می‌کند. بسیاری از این گودبرداری‌ها در نقاط شمالی و گسل‌خیز تهران هستند و نگرانی بابت کوچک‌ترین احتمالی برای زلزله را بیشتر و بیشتر می‌کنند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق ، اتفاقات متعدد منجر به خسارات جانی و مالی برای شهروندان در سال‌های اخیر در اثر گودبرداری‌های غیراصولی به‌خصوص در شهر تهران باعث شد شورا و شهرداری تهران درباره زمینه‌های بروز اشکال در نظارت، اجرا و تکمیل کار پروژه‌ها دخالت و حساسیت بیشتری داشته باشند. پیش‌تر پروسه طولانی صدور پروانه ساختمانی برای برج‌های مسکونی، تجاری و اداری همواره دلیلی بوده تا شهرداری‌ها به نفع مالکان که مشتری‌های دندان‌گیرشان هستند، مجوز موقتی به نام «پیش‌پروانه» صادر کنند تا در این فاصله مالک اقدام به خاک‌برداری و گودبرداری کند و بعد پروانه قطعی صادر شود. همچنین از آنجایی که نظام‌مهندسی از لحظه صدور پروانه مسئولیت نظارت بر پروژه را دارد تا قبل از این مرحله، دخالتی نیست و مالک با هر شرایطی می‌تواند اقدام کند. وقوع اتفاق‌های ناگوار و تخلف‌های بسیار در نهایت جلوی ادامه این روند را گرفت اما مسئله اینجاست که تا زمان اجرای این روند، تعداد زیادی پیش‌پروانه صادر شدند که بسیاری از این گودها بلاتکلیف ماندند. پس از این دستور و باز هم پس از ریزش چند گود پرخطر، مدیریت شهری تصمیم گرفت جدای از پایش لحظه‌ای، تعداد زیادی از این گودهای پرخط را پر کند.درباره سوراخ‌های گشادی که در کنار خانه‌های مردم در شهر در عمق‌های بیش از ٢٠ متر ایجاد می‌شود، مسئله استحکام دیواره‌ها، شرایط زمین و منطقه‌ای که در آن قرار گرفته و در نهایت مدتی که گود در تابستان و زمستان متوقف می‌ماند، اهمیت زیادی دارد. با این تعریف گودی که در یک نقطه از محله و شهر ایجاد شده است، با تغییر در سطحی که ایجاد می‌کند، در هر شرایطی پرخطر است و باید حتی در مدتی که برای ادامه کار آماده می‌شود، استانداردسازی و ایمن‌سازی سازه برای آن صورت گیرد. گودهای تهران با هر روشی که انجام شده باشند، در زمانی مشخص باید تعیین تکلیف شوند اما در شرایطی که پروژه به دلیل انواع اشکال در روند اجرائی، تخلف یا حتی مشکلات مالی یا هر دلیل دیگری سالیان سال متوقف می‌ماند و تبدیل به کابوس روز و شب همسایگانش می‌شود، دیگر کارش از خطر گذشته و شهروندان آن محله را با بحران بالقوه مواجه کرده است.طبق قانون درصورتی‌که اجرای پروژه از برنامه زمان‌بندی عقب افتاده باشد و گود برای زمان زیادی رهاشده بماند، تا دوره‌ای امکان مقاوم‌سازی وجود دارد اما در همین شرایط هم ناظر و پیمانکار باید نسبت به شرایط نگران‌کننده گود پیگیری و در صورت لزوم نسبت به پرکردن گود اقدام کنند. در این وضعیت شهرداری تقاضا می‌کند به او اجازه داده شود برای تأمین ایمنی مردم وارد بحث شود و به حساب و هزینه مالک اقدامات ایمنی را زیر نظر ناظر انجام دهد.
یکی از موارد این گودهای پرخطر رهاشده که بلای جان مردم اطراف خود شده است، در یکی از خیابان‌های فرعی خیابان ولیعصر (الهیه) قرار گرفته است. اهالی کوچه نصیبی در منطقه الهیه، سال‌هاست در کنار گودی عمیق که به حال خودش رها شده، هر روز منتظر وقوع حادثه‌ای هستند. تابلوی مشخصات ساختمان در کنار این کارگاه رهاشده وجود ندارد، ولی به گفته اهالی این ملک متعلق به «سازمان تأمین اجتماعی» است که در سال ١٣٨٧ اقدام به گودبرداری در آن کرده ولی متأسفانه از آن زمان تابه‌حال این گود به حال خود رها شده است. به گفته یکی از همسایگان که در آپارتمانی مشرف به این گود زندگی می‌کند، در هشت سال گذشته همواره نسبت به وضعیت پایداری محل سکونتش نگران بوده است. او تأکید کرد که وضعیت این گود به‌خصوص در زمستان و هنگام وقوع بارندگی وخیم‌تر می‌شود و به حوض بزرگی تبدیل می‌شود. این گود علاوه بر همسایگان، عبور و مرور در کوچه را نیز به خطر انداخته است. در شرایطی که به دلیل ساخت‌وسازهای بی‌پایان در این محدوده شمال شهر، عبور و مرور ماشین‌آلات سنگین ساختمانی در کوچه پس‌کوچه‌های الهیه شب و روز نمی‌شناسد، عبور این خودروها خطر ریزش این گود را تشدید می‌کند.
اگرچه این گود یکی از گودهای پرخطر تهران است اما آن‌قدر تعداد گودها زیاد و از شمارش خارج شده است که وقتی درباره این گودها با اعضای شورای شهر صحبت می‌کنیم، خبری از آنها ندارند و تنها می‌توانند درباره برنامه‌های بلندمدت و تقنینی درمورد این گودها بگویند.محمدمهدی تندگویان، رئیس کمیسیون شهرسازی شورای شهر تهران به بررسی این موضوع در آخرین جلسات سال گذشته اشاره کرد و گفت: در چند جلسه این موضوع و پروژه‌های نیمه‌فعال و فعال پرخطر شهر تهران بررسی شد اما اجرائی‌کردن برنامه‌ها مشکلات حقوقی داشت. مشکل کار اینجاست که حتی اگر شهرداری بخواهد درباره این گودها اقدام کند، نمی‌تواند وارد فضای مالکیتی شهروندان شود. ضمن اینکه محل هزینه‌کرد برای پرکردن یا مقاوم‌سازی این گودها یا سایر موارد مشخص نبود و در بسیاری موارد حتی مالک پروژه‌ها مشخص نبود. وی بیان کرد: برای پیگیری این مسائل و نظرخواهی از قوه قضائیه سه ماه به شهرداری مهلت داده شده بود که به نظرم این مهلت تمام شده و باید درباره نتایج پیگیری‌ها سؤال شود. اقبال شاکری، به‌عنوان یکی از اعضایی که این موضوع را پیگیری کرده است نیز در این مورد گفت: پس از پیگیری موضوع در شورای شهر، شهرداری تهران و سازمان نظام مهندسی جلسات و پیگیری‌های متعددی داشتند و در کنار آن تعداد زیادی از گودهای پرخطر و متوقف‌مانده شهر تهران به‌علاوه پروژه‌های نیمه‌کاره و فعال اما پرخطر شهر تهران شناسایی و مکان‌یابی شدند. پس از بررسی‌ها مشخص شد که برخی از این گودها بی‌‌خطر هستند و می‌توان با دادن مهلت بیشتر به مالک در صورت نداشتن مشکل، شرایط را برای تکمیل پروژه فراهم کرد.
شاکری افزود: طبق ماده ٥٥ قانون شهرداری‌ها، به شهرداری‌ها اجازه داده شده است تا در هر نقطه‌ای که احتمال بروز خطر وجود دارد، نسبت به رفع خطر اقدام کنند و ما هم مستند به همین ماده در بودجه سال‌های ٩٤ و ٩٥ اجازه اقدام در مورد این گودها را به شهرداری تهران دادیم. براین‌اساس شهرداری تهران در مورد پرکردن این گودها و موارد دیگر مقاوم‌سازی با هزینه مالک اقدام می‌کند و در مواردی که مالک مشخص نیست هم در صورت وجود خطر با هزینه‌های شهرداری اقدام خواهد کرد.
این عضو شورای شهر تهران با اعلام اینکه درحال‌حاضر آمار دقیقی از گودهای ساماندهی و تعیین‌تکلیف‌شده از آغاز اجرای این مصوبه ندارد، گفت: درحال‌حاضر تقریبا همه گودهای پرخطر شهر تهران شناسایی و به طور مستمر بازدید می‌شوند. شهر تهران امروز به یک کارگاه بزرگ ساختمانی تبدیل شده است. خانه‌های زیبا و استوار تخریب می‌شوند تا به‌جای آنها برج‌ها بالا بروند. حتی در چندسال اخیر به دلیل تصویب طرح تفصیلی جدید که با هدف کسب حداکثری درآمد از ساخت‌وساز در شهر تهران تهیه شده است، آپارتمان‌های نوساز به منظور افزایش طبقات در حال تخریب هستند. از نتایج زیان‌بار افزایش تراکم‌های ساختمانی و احداث برج‌باغ‌ها در سطح اشغال محدود، افزایش عمق گودبرداری‌ها در میان بافت‌های مسکونی شهر است. این گودبرداری‌ها بدون توجه به حقوق شهروندان و مالکان پلاک‌های مجاور با روش نیلینگ که مستلزم ورود به ملک همسایه است صورت می‌گیرد. عملیات گودبرداری و پایدارسازی با به‌کارگیری تجهیزات پرسروصدای حفاری، ایجاد لرزش‌های ممتد در خانه‌های مجاور و نهایتا آلودگی شدید ناشی از کارگاه ساختمانی در بسیاری موارد همسایگان را ناچار به تخلیه خانه و فرار از محل سکونت برای حفظ جانشان می‌کند.
این وضعیت حالت خوش‌بینانه این قبیل گودبرداری‌هاست که در آنها بعد از اجرای گود، عملیات احداث ساختمان در گود بلافاصله آغاز شده و دیوارهای برشی جلو لغزش خانه‌های مجاور را می‌گیرند. اما دراین‌میان در بسیاری موارد گودبرداری‌ها به حال خود رها شده و ساکنان ساختمان‌های مجاور هرروز و هر شب منتظر وقوع فاجعه‌ای به زندگی خود ادامه می‌دهند. بسیاری از پروژه‌ها با این استدلال که روش نیلینگ را در مورد پروژه و گود خود اجرائی کرده‌‌اند، ادعای استحکام در گود را دارند اما واقعیت این است که طبق گفته کارشناسان، عمر اثرگذاری روش نیلینگ به‌عنوان یک روش کوتاه‌مدت برای پایدارسازی گود، حداکثر ١٨ ماه است و از این تاریخ به بعد نمی‌توان انتظار معجزه‌ای از این روش داشت. لازم به ذکر است که طبق آخرین اظهارات اقبال شاکری در دی ماه ١٣٩٤، در شهر تهران چهارهزار مورد گودبرداری صورت گرفته که از این میان هزارو ٥٧٠گود رها شده‌‌اند و بر اساس همین اظهارات بیش از ١٥٠ گود در مرحله پرخطر و بحرانی قرار دارند.
