طلا و نفت گران شد؛ ترانزیت متوقف

 به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد ،  آنچه نیمه‌های شب نخستین روز هفته بر ترکیه رفت، در نخستین ساعات روز کاهش قابل توجه ارزش لیر ترکیه در برابر ارزهای معتبر جهانی را رقم زد. تحلیلگران معتقدند این بزرگ‌ترین ریزش واحد پولی ترکیه در برابر دلار، طی هشت سال گذشته بوده است. بر اساس این گزارش ارزش لیر 4/6 درصد در برابر دلار امریکا کاهش یافت و به 3/0157 در برابر هر دلار رسید که بیشترین کاهش از سال ٢٠٠٨ تاکنون بود. عماد موستاک استراتِژیست بازارهای نوظهور به بلومبرگ گفت: حتی یک کودتای نافرجام نیز برای ترکیه یک فاجعه است، زیرا ریسک سرمایه‌گذاری در این کشور را به‌شدت افزایش می‌دهد. بدون توجه به پیامدهای سیاسی این رویداد، بازار سهام ترکیه ممکن است به میزان٢٠ درصد افت شاخص پیدا کند. ترکیه اکنون کشوری است که ریسک سیاسی آن به‌طور قابل توجهی بالا رفته است.

مطالعه رویدادهای گذشته نشان می‌دهد که کودتای نافرجام ترکیه یک شوک خفیف برای بازارهاست. گزارش‌های رسیده نشان می‌دهد شاخص‌های داوو جونز، اس‌اند پی ٥٠٠ و نزدک به ترتیب‌٢١٠‌و 4/5 ‌واحد‌افت‌شاخص‌را‌تجربه‌کردند. همچنین قیمت نفت برنت دریای شمال حدود یک درصد نسبت به روز پیش از آن افزایش پیدا کرد و به ٤٨ دلار و ٩ سنت در هر بشکه رسید. ترکیه هرچند تولید‌کننده نفت نیست اما به دلیل آنکه مسیر مهمی برای انتقال نفت محسوب می‌شود، می‌تواند بر بازارهای جهانی نفت تاثیرگذار باشد. از سوی دیگر تنور بازار طلا که در روزهای اخیر تحت‌تاثیر خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا داغ شده بود، روز گذشته مجددا با افزایش قیمت روبه‌رو شد و هر اونس طلا با افزایشی ١٠ دلاری به بهای یک هزار و ٣٣٧ دلار و ٤٥ سنت معامله شد.

تاثیر همسایه غربی بر ایران

کودتای بی‌سرانجام جمعه شب در ترکیه، علاوه بر آثار مهم اقتصادی که بر این کشور خواهد گذاشت، کشور ایران را هم بی‌نصیب نمی‌گذارد. ترکیه مهم‌ترین همسایه ایران است که هم اقتصادی نسبتا بزرگ دارد و همچنین مهم‌ترین مرز خاکی ایران هم با این همسایه غربی است. به هر روی کودتایی که تنها چند ساعت توانست موجودیت خود را حفظ کند، تاثیرات مهمی بر اقتصاد منطقه خاورمیانه خواهد گذاشت. شاید همین امر سبب شد که بیشتر فعالان اقتصادی و مسوولان کشور، جدا از اختلاف‌نظر سیاسی با دولت ترکیه، نسبت به نتایج تهاجم ارتش تردید و دودلی نشان دادند.

اقتصاد هجدهم جهان در بحران

ترکیه کشوری با جمعیتی بیش از ٧٧ میلیون نفر و مساحت ٧٨٣ هزار و ٥٦٢ کیلومتر، در همسایگی غربی ایران قرار دارد. بر اساس آمارها این کشور در سال ٢٠١٥، هجدهمین کشور جهان از نظر تولید ناخالص داخلی بوده است. سازمان سیا، ترکیه را در رده کشورهای توسعه یافته دسته‌بندی کرده است. اقتصاددانان و سیاست‌مداران اغلب ترکیه را به عنوان کشور تازه صنعتی شده پذیرفته‌اند و آن را جزو ۲۰ کشور صنعتی جهان می‌دانند. بر اساس اعلام مجله فوربس از نظر تعداد میلیاردرها شهر استانبول در سال ۲۰۰۸ با ۳۵ میلیاردر، پس از مسکو (۷۴ میلیاردر)، نیویورک (۷۱ میلیاردر) , لندن (۳۶ میلیاردر) در رده چهارم جهان قرار دارد و از این لحاظ از شهرهایی مانند توکیو, هنگ کنگ, لس آنجلس و دالاس پیش است. نرخ بیکاری این همسایه غربی در هشت سال گذشته همواره رقمی در حدود ١٠ درصد بوده و با نرخ‌های جاری نیز درآمد سرانه ترکیه در سال ٢٠١٤ برابر ٢٢ هزار و ٧٣٢ لیرترک بود که در سال گذشته به ٢٥ هزار و ١٣٠ لیرترک افزایش یافت. رشد اقتصادی ترکیه در سال گذشته میلادی بیش از انتظار بازار رشد کرد و به ٤درصد رسید. این ارقام نشان‌دهنده جایگاه ترکیه در اقتصاد جهان امروز، نقشی که به هیچ عنوان نمی‌توان و نباید آن را کوچک جلوه داد.

اهمیت ترکیه زمانی بیشتر می‌شود که در نظر داشته باشیم، این کشور عضو ناتو است و به همین دلیل تحولات این کشور از زیر ذره‌بین کشورهای غربی و به ویژه اعضای ناتو رصد می‌شود. در نخستین تحول، آنچه در ترکیه رخ داد به توقف روابط تجاری ایران و ترکیه و بسته شدن مرزهای کشور منجر شد. دست اندرکاران تجارت تاکید دارند صادرات ایران به ترکیه در پی اتفاقات این کشور، متوقف نشده است اما در حال حاضر به دلیل حفظ امنیت کامیون‌ها و امنیت بار، مرزهای زمینی و هوایی با ترکیه تا رسیدن به وضعیت ثبات بسته خواهد بود.  برخی با استناد به اینکه بر این گمانند وضعیت موجود تا روزهای آینده دوام داشته باشد، تاکید کرده‌اند با توجه به اینکه ترکیه شاهراه عبور کالاهای ترانزیتی یاران به اروپاست، تجارت خارجی ایران به دلیل اتفاقات ترکیه تحت‌تاثیر قرار خواهد گرفت.  محمد لاهوتی، رییس کنفدراسیون صادرات درباره وضعیت کنونی گفته است: اکنون تجارت ما با ترکیه متوقف و کل مرزهای ما بسته است؛ به نظر می‌رسد در حالت خوش‌بینانه چند روزی این روند ادامه داشته باشد تا شرایط امنیتی ترکیه به روال گذشته برگردد و بتوانیم همکاری‌های‌مان را ادامه دهیم.

٢٠ میلیارد دلار، مبادله تجاری ٥ ساله ایران و ترکیه

واردات ایران در سال ١٣٩٤ از کشور ترکیه بالغ بر دو میلیارد و ١٨٧ میلیون و ٢٩٦ هزار و ٤١١ دلار می‌شود، حال آنکه صادرات ایران به این کشور رقم یک میلیارد و ٢٨٠ میلیون و ٩٣٣ هزار و ٦٢٣ دلار بوده است. مجموع مبادلات تجاری پنج ساله میان دو کشور ٢٠ میلیارد و ٥٨٦ میلیون دلار اعلام شده که یکی از بالاترین ارقام از نظر تجارت خارجی برای ایران است. در میان همسایگان ترکیه یکی از مهم‌ترین شرکای تجاری ایران است، چرا که شاهراه اتصال ایران به اروپا از این کشور می‌گذرد و ایران برای ارسال کالاهای خود باید از این کشور عبور کند. به همین دلیل فعالان اقتصادی کشور، به ویژه کسانی ‌که با اروپایی‌ها مراوده دارند نسبت به آینده با دیده‌ای از بیم و امید می‌نگرند.

ناآرامی هرگز

در همین رابطه مجید رضا حریری، عضو اتاق بازرگانی، با اشاره به سطح همکاری‌های ایران و ترکیه گفت: ترکیه مهم‌ترین همسایه ایران است و تحولاتی از این دست قطعا آثار منفی خود را در اقتصاد ایران نشان خواهد داد. صلح و ثبات در میان کشورهای همسایه می‌تواند راه توسعه را برای ما هم هموارتر کند. او ادامه داد: در شرایطی که کشورهای دیگر خاورمیانه درگیر جنگ و بی‌ثباتی هستند، تعمیم این وضعیت به کشوری مانند ترکیه می‌تواند ما را به‌طور کلی از بازارهای غربی باز دارد و به همین دلیل تاثیرات اتفاقات جمعه شب در ترکیه برای اقتصاد ایران منفی خواهد بود.

افزایش قیمت نفت

وقوع کودتای نافرجام در ترکیه در ادامه بی‌ثباتی در برخی کشورهای منطقه، قیمت نفت در بازارهای جهانی را افزایش داد. براساس گزارش پایگاه خبری اینوستینگ امریکا (در ساعت ١٥ و هفت دقیقه به وقت گرینویچ) قیمت هر بشکه نفت برنت با ٦١ سنت افزایش (معادل 1/29درصد) به ٤٧ دلار و ٩٨ سنت رسید. قیمت هر بشکه نفت امریکا نیز با ٦١ سنت رشد به بشکه‌ای ٤٦ دلار و ٢٩ سنت افزایش یافت. البته مقام‌های دریانوردی ترکیه دیروز و به‌دنبال کودتای نافرجام در این کشور، تنگه بسفر یکی از مهم‌ترین گلوگاه‌های ترانزیت نفت را به روی نفتکش‌ها بستند.