بحران شهران، هشدار زلزله تهران

انفجار بامدادی خط لوله اصلی گاز غرب تهران ، موجی از دلهره و نگرانی را میان شهروندان به وجود آورد که وقتی دستگاه های مختلف، برای انفجار یک لوله گاز، مشکلات زیادی در هماهنگی برای امداد دارند، برای مهار مشکلات بعد از زلزله احتمالی تهران چه خواهند کرد؟انفجار دیروز خط لوله گاز شهران که طبق اعلام رسمی مسئولان، 2 کشته‌،6مصدوم و سوختن تعدادی واحد مسکونی را منجر شد، بار دیگر زنگ خطر مشکلات مدیریت بحران حوادث غیر مترقبه در پایتخت را به صدا درآورد. بر اثر حادثه انفجار روز گذشته، دسترسی به شبکه گاز 10 هزار خانوار غرب تهران حداقل برای 48 ساعت و ارتباط مخابراتی شهروندان نیز در محدوده شمال غرب تهران قطع شد. واحدهای امدادی ، روز گذشته در تعامل کمک رسانی به حادثه انفجار مشکل داشتند و از دیگر سو، واحدهای خدمات رسانی چون شرکت گاز، آب و فاضلاب، مخابرات و ... نیز از فارغ از آمادگی لازم برای مدیریت بحران بودند. چنانچه ، مسدود کردن فلکه اصلی گاز محله شهران بیش از 40 دقیقه به طول انجامید و این مساله موجب افزایش خسارات این حادثه شد. از سویی، مهار آب های زیر زمینی محدوده انفجار نیز ساعت زیادی زمان برد و موجب شد تونل در حال احداث متروی خط 6 را آب بگیرد. قطع ارتباط شبکه مخابراتی به دلیل گسترده بودن زبانه های آتش، مشکلات زیادی را برای برقراری ارتباط ساکنان محله آسیب دیده ایجاد کرد. این اتفاقات تنها در گوشه ای از پایتخت 750 کیلومتری تهران رخ داد و نبود آمادگی لازم در لحظه بحران سبب شد تا بار دیگر نگران حادثه‌های بزرگ طبیعی در تهران باشیم.

بحران مدیریت بحران به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از قانون ، با آنکه مدیران دستگاه های مختلف از وجوداطلاعات کامل شبکه های زیر زمینی تهران اعم از خطوط گاز، آب، مخابرات و ... سخن گفته و بارها از آمادگی برای مهار بحران های طبیعی تهران دم می زنند، اما حادثه انفجار گاز محله شهران گویای عمق مشکلات در مدیریت بحران تهران بود. با آنکه مدیران شرکت گاز مدعی بودند که با تکنولوژی جدید ، تمهیداتی اندیشیده شده تا هنگام وقوع زلزله و بحران در تهران فورا شبکه گاز قطع شود، اما دیروز 40 دقیقه طول کشید تا فلکه اصلی گاز بسته شود و در این مدت زبانه های آتش به تعداد بیشتری از ساختمان ها و خودروهای محل حادثه رسید. به راستی، وقتی برای مهار حادثه ای به نسبت کوچک در یک محله زمان 40 دقیقه ای برای بستن گاز لازم است، برای انفجارهای احتمالی گسترده ناشی از وقوع زلزله در مناطق مختلف تهران چقدر زمان لازم است؟! یا برای مهار آب‌های زیر زمینی و لوله های اصلی انتقال آب چقدر زمان می برد که شهر را سیل نگیرد؟!

در حادثه انفجار گاز محله شهران که5 ساختمان مسکونی و یک ساختمان 5 طبقه غیرقابل سکونت دچار خسارت شد، نقص جدی مدیریت بحران و اطلاع از شبکه های زیر زمینی تهران باعث شده تا نگرانی های زیادی از وضعیت تهران بعد از زلزله ایجاد شود. موضوعی که عضو شورای شهر تهران نیز آن را تایید کرده و نگرانی از وضعیت امداد در بحران های آتی تهران را بی‌مورد نمی داند. «ابوالفضل قناعتی» در این‌باره می گوید: «آنچه در این حادثه قابل پیگیری است، آن است که مسئولان مترو در مسیرهایی که حفاری دارند باید نقشه‌های مسیر را بررسی کنند تا اگر تجهیزات شهری از آن مسیرها رد می‌شود مانند لوله آب، گاز و مخابرات نسبت به ایمن‌سازی محل اقدام کنند.» وی می‌گوید:«متاسفانه ۴۰ دقیقه طول کشید که لوله‌های گاز منطقه بسته شود. اگر زلزله‌ای بیاید و باعث آسیب به لوله‌های گاز در ۵۰ نقطه تهران شود، آن زمان به جای خرابی‌های حاصل از زلزله باید به دنبال مهار آتش‌سوزی‌ها در شهر باشیم.» عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه باید به طور لحظه‌ای و نهایتا در 3، 4دقیقه لوله‌های گاز بسته می‌شد، اظهار می دارد: خوشبختانه محل آتش‌سوزی از منازل مسکونی فاصله داشته، در غیر این صورت مشخص نبود چه خسارت‌هایی بر جا می‌ماند. وی با اشاره به اینکه شهرداری قبل از حفاری باید استعلام‌های لازم را از نهادهایی مانند شرکت گاز، آب و فاضلاب و… بگیرد تا حریم تجهیزات شهری حفظ شود، می افزاید: باید وقوع حوادث غیر مترقبه در شهر را بیش از گذشته جدی گرفت و نگران جان و مال مردم در حوادث شهری بود. حادثه شهران با خسارت نه چندان زیاد ، گذشت اما در حوادث احتمالی بعدی نظیر زلزله، تکرار تجربه شهران می تواند خسارات بسیاری را در شهر حادث کند.

با زلزله چه می کنیم؟ ضعف مدیریت بحران در حادثه محله شهران آنقدر بارز بود که حتی دستگاه های مختلف در تایید علت حادثه نیز با یکدیگر هماهنگ نبودند. چنانچه در ابتدای وقوع انفجار، اعلام شد که برخورد بیل مکانیکی حفاری خط 6 متروی تهران با لوله اصلی گاز عامل انفجار بوده و حتی دو کارگر مترو نیز در محل وقوع حادثه فوت کرده اند. اما ساعتی بعد، مسئولان مترو اعلام کردند که حدود2 ماه است کار حفاری مترو در محل وقوع حادثه به پایان رسیده و حتی حفاری مترو حدود 25 متر پایین تر از محل عبور لوله گاز انجام شده و انفجار ارتباطی با مترو ندارد!

اینچنین شد که مسئولان شهر که ادعای آمادگی مدیریت بحران را دارند، حتی در اعلام علت وقوع حادثه ای به این مهمی عاجز بودند و حال باید تعمق کرد که در بحران‌های بزرگ طبیعی در تهران، دستگاه ها چگونه می‌خواهند با یکدیگر هماهنگ شوند؟ «احمد‌صادقی» مدیرعامل سازمان مدیریت بحران شهر تهران در پاسخ به سوال درباره چگونگی مدیریت بحران حادثه شهران و اینکه دستگاه های امدادی و خدمات رسان با یکدیگر هماهنگ بودند، گفت که «اکنون امکان پاسخ به این موضوع را ندارم و اخبار حادثه را از سایت پیگیری کنید». سال هاست که کارشناسان مدیریت بحران از نبود آمادگی لازم دستگاه ها برای مدیریت بحران هایی چون انفجار، زلزله و سیل در تهران سخن می گویند و مسئولان امر نیز با رد آن، از برگزاری مانورهای بحران و دوره‌های آموزشی و ... برای آمادگی مدیریت بحران شهر و کاهش خسارات خبر می دهند.

اینکه در شهری چون تهران حوادثی چون زلزله مهیب رخ دهد، دور از انتظار نیست و کارشناسان از احتمال وقوع زلزله های بالای5 ریشتر در پایتخت سخن می‌گویند که این حوادث با تجربه مدیریت های بحران قبلی، فاجعه انسانی را رقم خواهد زد. وقتی متولیان امر در مدیریت بحرانی چون انفجار شهران با مشکل مواجه می شوند، بعید نیست پیش بینی هایی چون مرگ ده ها هزار نفر در زلزله احتمالی تهران و آتش سوزی و آبگرفتگی های گسترده در شهر تحقق یابد. در زیر شهری چون تهران، کیلومترها لوله آب و گاز و خطوط مخابراتی وجود دارد که چه با عملیات عمرانی در شهر و چه با وقوع زلزله ، می تواند در زمان وقوع بحران، تهران را خاکستر کند و در این میان، آنچه باقی می ماند، آرشیو سخنرانی‌ها و مصاحبه های متولیان دستگاه های مختلف از آمادگی برای بحران تهران است که هرگز به واقعیت نپیوسته است.