ایران دوباره غول نفتی شد

خبر آژانس بین‌المللی انرژی یک جمله ساده بود؛ «تولید نفت ایران به سطح قبل از تحریم‌ها رسید». در پس این جمله اتفاقات و رویدادهای مختلفی وجود دارد. تاثیرات برجام بر لغو تحریم‌ها، تضاد منفعت سیاسی با منفعت ملی و... به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شهروند ، سال گذشته در این تاریخ شرکای خارجی هنوز هم برای همکاری با ایران تردید داشتند و چینی‌ها و هندی‌ها همچنان سعی داشتند به هر طریق سلطه خود را بر بازار ایران حفظ کنند. از سوی دیگر پیش‌بینی‌های کارشناسان درباره افزایش تولید نفت ایران و ارزان‌تر شدن قیمت نفت، سبب شده بود حتی برخی در داخل به دلیل منافع سیاسی با افزایش تولید نفت ایران مخالفت کنند. تیترهای مختلف درباره پیش‌بینی بدترشدن اوضاع پس از لغو تحریم‌ها تا مدت‌ها در رسانه‌های مختلف دیده می‌شد. این روند حتی پس از لغو تحریم‌ها نیز ادامه یافت. اظهارنظرهای تند درباره عدم تاثیرگذاری برجام بر وضعیت صنعت نفت ایران و منجر شدن آن به سقوط بیشتر قیمت نفت، در آخر وزیر نفت را وادار به اظهارنظر کرد. او به صراحت از افزایش تولید ایران در میانه رکود بازار حمایت کرد تا به این ترتیب منفعت ملی کشور حفظ شود. منفعت سیاسی همین عده بار دیگر موجب موضع دیگر آنها در برابر شرکت نکردن ایران در فریز نفتی شد.

به ‌هر حال با گذشت چند ماه از تصویب برجام به نظر می‌رسد منفعت ملی بر منفعت سیاسی پیروز شده است و اقدامات وزارت نفت در سایه حمایت دولت و دیپلماسی اقتصادی کشور کم‌کم نتایجش روشن و بارز می‌شود. نفتی که زمانی جز هند و چین خریداری نداشت (آن هم با تخفیف‌های زیاد و وعده‌ و وعیدهای مختلف عملی نشده برای پرداخت بهای آن) اکنون دوباره بازار خود را بازیافته و مشتریان اروپایی و آسیایی قدیمی بزرگ آن را محاصره کرده‌اند. این وقایع در شرایطی رخ داد که برخلاف اظهارنظر بسیاری از مخالفان داخلی دولت (با منافع سیاسی خاص خود) ورود نفت ایران به بازار، نه‌تنها قیمت نفت را در دراز‌مدت کاهش نداد که حالا قیمتش در آستانه ٤٧ دلار است. این در حالی است که رسانه‌های مخالف که در ماه‌های قبل بر ناکارآمد بودن سیاست‌ها تاکید داشتند، حالا به اشتباه خود اعترافی نمی‌کنند.

بازگشت تولید نفت ایران به سطح ٢٠١١ به هر سو حالا خبر خوش این است که ایران با قدرت نفتی گذشته خود بازگشته و دیگر دنیا می‌داند غول نفتی ایران بیدار شده است. در این حوزه آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش خود می‌نویسد: ایران ماه گذشته ٣,٥٦‌میلیون بشکه در روز نفت تولید کرد؛ میزانی که در نوامبر ٢٠١١ (پیش از اعمال تحریم‌ها) به آن دست یافته بود. صادرات این کشور بیش از ٤٠‌درصد افزایش یافت و به ٢‌میلیون بشکه در روز، نزدیک به سطح پیش از تحریم‌ها رسید. این نهاد ادامه می‌دهد: «با خریدهای چشمگیر چین و اروپا، صادرات نفت ایران ٦٠٠‌هزار بشکه نسبت به ماه مارس افزایش یافته است.»

برخی از این افزایش‌ها «ممکن است به علت بارگیرهایی بوده است که از ماه مارس به ماه آوریل سرریز شده‌اند» و مشخص نیست که چه میزان از صادرات نفت ایران از ذخایر نفت این کشور در جزیره خارک، بزرگترین پایانه صادراتی این کشور بوده است. براساس آمار آژانس بین‌المللی انرژی، چین بزرگترین خریدار نفت ایران در ماه آوریل بود که ٨٠٠‌هزار بشکه نفت در روز از ایران نفت خرید که ٥٧‌درصد از ماه مارس بیشتر است. خریدهای اروپا با سفارش توتال و توپراس ترکیه نیز به حدود ٥٠٠‌هزار بشکه در روز می‌رسد که بیش از دو برابر ماه پیش از آن است. مشتریان اروپایی پیش از تشدید تحریم‌ها روزانه از ایران حدود ٦٠٠‌هزار بشکه نفت می‌خریدند.

فروش به مصرف‌کنندگان اصلی مهم‌ترین استراتژی با تغییر معادلات بازی به نفع ایران در سطح جهانی، شیوه گزینش مشتریان نیز تغییر کرده است. در همین راستا رکن‌الدین جوادی، معاون وزیر نفت نیز درباره آخرین وضع صادرات نفت ایران گفت: مهم‌ترین استراتژی و تاکتیک فروش نفت خام ایران در دوره پساتحریم عرضه و امضای قراردادهای فروش با مصرف‌کنندگان اصلی و نهایی است. مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با اعلام این‌که اولویت فروش نفت به مصرف‌کنندگانی است که پالایشگاه دارند، تصریح کرد: بر این اساس سعی و سیاست شرکت نفت آن است تا با دلالان، واسطه‌ها و توزیع‌کنندگان نفت وارد معامله نشود. او با تاکید بر این‌که براساس این سیاست بر روی بازارهای متعددی تمرکز کرده‌ایم، بیان کرد: تاکنون قراردادهای فروش نفت یاران با شرکت‌های لوک اویل روسیه، سپسای اسپانیا، ساراس ایتالیا و پتروهلیک یونان عملیاتی و اجرایی شده و تا پیش از تابستان چندین قرارداد دیگر فروش نفت به شرکت‌های اروپایی عملیاتی خواهد شد. همچنین به گفته جوادی ٣٠ تا ٣٥‌درصد فروش و صادرات نفت خام ایران راهی بازارهای اروپا می‌شود. او در این‌باره افزود: پیش‌بینی می‌شود تا پایان اردیبهشت‌ماه حجم صادرات نفت ایران به کشورهای اروپایی تا سقف ۶۰۰‌هزار بشکه در روز افزایش یابد.

اروپا مقصد آتی نفتکش‌های ایرانی به نظر می‌رسد روزهای خوش نفت همچنان ادامه دارد؛ زیرا مشکلات بیمه نفتکش‌های ایرانی نیز به‌طور کامل رفع شده است. به این ترتیب نفتکش‌های ایران می‌توانند به‌طور معمول در مسیر تردد کنند. در همین راستا علی‌اکبر صفایی، مدیرعامل شرکت ملی نفتکش با بیان این‌که مشکلات مربوط به بیمه نفتکش‌های ایرانی به‌طور کامل رفع شده است، گفت: با توجه به اخذ گواهینامه‌های معتبر رده‌بندی بین‌المللی و نیز رفع کامل تحریم‌های بیمه‌ای، محدودیتی برای تردد نفتکش‌ها در بنادر دنیا وجود ندارد. وی اضافه کرد: بر این اساس، دیگر برای نفتکش‌هایی که مالکیت ایرانی دارند و نیز نفتکش‌هایی که وارد بنادر ایران می‌شوند، هیچ مشکل بیمه‌ای وجود نخواهد داشت. از این پس نفتکش‌های ایرانی می‌توانند به مقصد اروپا بارگیری کنند. در حال طی روند اخذ بیمه و مذاکره با شرکت‌های بیمه‌ای هستیم که با دستیابی به توافق درباره بهترین قیمت و شرایط، قراردادهای بیمه‌ای را امضا خواهیم کرد. از سوی دیگر به گفته صفایی موسسه‌های رده‌بندی که گواهینامه‌های بین‌المللی را برای کشتی‌ها صادر می‌کنند نیز برای نفتکش‌های ایرانی مجوزهای لازم را صادر کرده‌اند؛ به‌گونه‌ای که تردد نفتکش‌ها با گواهینامه‌های معتبر بین‌المللی انجام می‌شود.

این درحالی است که صادرات نفت ایران در دوران تحریم به کشورهای ترکیه، چین، هند، ژاپن و کره‌جنوبی محدود شده بود که بخش عمده آن توسط نفتکش‌های ایرانی انجام می‌شد. شرکت‌های بین‌المللی بیمه‌ای در دوران تحریم از بیمه نفتکش‌های ایرانی خودداری می‌کردند و در نتیجه این نفتکش‌ها قادر به تردد در همه بنادر جهان نبودند. با اجرایی شدن برجام در دی ماه پارسال، تحریم‌های صنعت نفت و نفتکش ایران رفع شد؛ اما مذاکره با شرکت‌های بین‌المللی بیمه‌ای برای از سرگیری پوشش بیمه‌ای برای ایران روندی زمانبر بود که پس از مذاکرات طولانی حاصل شد.