کمک شبه دولتی‌ها به رشد اقتصادی چیست؟

اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور در اجرای مصوبات ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی، بخشنامه‌ای به نهادهای شبه‌دولتی ارسال کرده و آنها را به مشارکت در رشد اقتصادی کشور دعوت کرده است. در همین رابطه داوود سوری، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف، طی گفت‌وگویی با مجله تجارت فردا، با اشاره به سرمایه قابل توجه نهادهای غیردولتی حاکمیتی، درباره چگونگی اثرگذاری این نهادها بر رشد اقتصادی کشور می‌گوید: «اگر این بنگاه‌ها چتر حمایتی را بالای سر خود نبینند و بدانند با آنها هم مثل سایر بنگاه‌ها رفتار می‌شود، مسلماً این توانایی را دارند که مثل سایر بنگاه‌های بخش خصوصی در اقتصاد کشور نقش پیدا کنند و فکر می‌کنم در آن صورت بتوانند بیشتر از امروز در رشد اقتصادی نقش داشته باشند.» در ادامه می‌توانید برخی از رئوس اصلی این گفت‌وگوی داوود سوری با تجارت فردا (شماره 175) را درباره نحوه مشارکت نهادهای غیردولتی حاکمیتی در رشد اقتصادی بخوانید: *همه می‌دانند که بسیاری از این نهادها مالیات نمی‌پردازند یا به فعالیت‌هایی می‌پردازند که مخل سیاست‌های دولت است؛ به عنوان مثال در زمینه تجارت خارجی فعالیت‌هایی صورت می‌گیرد که نباید انجام شود یا ممکن است از سوی برخی از این نهادها حتی فعالیت‌های خیریه‌ای انجام شود که دوباره‌کاری باشد. *اینکه همه این نهادها زیر یک چتر قرار بگیرند و با هماهنگی و در راستای سیاست‌های دولت حرکت کنند بسیار خوب خواهد بود؛ چون به هر حال این نهادها هم متعلق به حاکمیت و مردم هستند و در نهایت بنگاه‌های خصوصی نیستند. *فکر نمی‌کنم دولت بر این نهادها تسلط کافی داشته باشد. بنابراین این بخشنامه صرفاً یک دعوت است که مسلماً جوابش منفی است. بعید می‌دانم آنها با این نامه رفتار خود را عوض کنند چون رفتارهای این نهادها بر اساس واقعیت‌ها و علایقی که دارند شکل گرفته است و بعید است با یک نامه تغییر کند. *من بعید می‌دانم توجهی به این نامه‌ها بشود و تغییری ایجاد شود چون صرف دعوت نمی‌تواند اثری بگذارد. این دعوت‌ها همیشه از جانب دولت‌ها، مجلس و اندیشمندان انجام شده است. همیشه این بحث مطرح بوده که این نهادها نهادهای حاکمیتی هستند و باید در چارچوب‌های حاکمیت رفتار کنند، اما این اتفاق رخ نداده است و با روند کنونی هیچ وقت رخ نخواهد داد. *اینکه دولت این نهادها را به رسمیت بشناسد یا نه، اهمیتی ندارد؛ چون این نهادها دارند کارهای خودشان را می‌کنند و سهم بزرگی از اقتصاد کشور را در اختیار دارند. از سوی دیگر سفارش‌دهنده کار به بسیاری از این نهادها خود دولت بوده، پس دولت قبلاً اینها را به رسمیت شناخته است. ولی این بنگاه‌ها به عنوان مثال مالیات نمی‌پردازند. چنین مواردی هم از کنترل دولت خارج بوده و تا جایی که من به خاطر دارم هیچ کدام از دولت‌ها هیچ موقع از رفتار این بنگاه‌ها راضی نبوده‌اند و کاری هم از دست‌شان برنمی‌آید. *این نهادها هم باید در چارچوب اقتصادی کشور فعالیت کنند و مزایایی که با اسامی مختلف در اختیارشان است، از آنها گرفته شود تا آنها هم مثل سایر بنگاه‌های خصوصی و دولتی در صحنه اقتصاد کشور رقابت کنند، ولی دلایل متفاوت عمل کردن این نهادها همچنان پابرجاست. دولت به درآمدهای مالیاتی نیاز بسیاری دارد، این بنگاه‌ها هم سهم قابل توجهی از اقتصاد کشور را در اختیار دارند و مالیات نمی‌پردازند، اما این مشکل باید در سطح حاکمیت حل شود. *گذشته از مسائلی که دولت در حال حاضر در زمینه بودجه دارد، تغییر وضعیت کنونی فعالیت این نهادها مزایای بسیار زیادی برای اقتصاد کشورمان دارد و برقراری رقابت واقعی اقتصادی می‌تواند به سایر بنگاه‌ها انگیزه بدهد. اینکه این بنگاه‌های شبه‌دولتی مالیات نمی‌پردازند، شاید یکی از مسائل منفی کوچکی باشد که این بنگاه‌ها دارند، اما هزینه تاثیری که این بنگاه‌ها بر فعالیت سایر بنگاه‌ها دارند، بسیار بیشتر از هزینه نپرداختن مالیات است. *در چارچوب فعلی که نمی‌توان به‌سرعت این بنگاه‌ها را به بخش خصوصی منتقل کرد، بهترین قدم‌هایی که می‌توان برداشت این است که سعی کنیم قانون یکسانی درباره این بنگاه‌ها و سایر بنگاه‌ها اعمال شود؛ امتیازات خاص به این بنگاه‌ها تعلق نگیرد و اجازه داده شود این بنگاه‌ها مثل سایر بنگاه‌ها فعالیت کنند که اگر توانستند در بازار بمانند و اگر نتوانستند خود به خود از بازار حذف شوند. *اگر این بنگاه‌ها چتر حمایتی را بالای سر خود نبینند و بدانند با آنها هم مثل سایر بنگاه‌ها رفتار می‌شود، مسلماً این توانایی را دارند که مثل سایر بنگاه‌های بخش خصوصی در اقتصاد کشور نقش پیدا کنند و فکر می‌کنم در آن صورت بتوانند بیشتر از امروز در رشد اقتصادی نقش داشته باشند.