صادرات یک کالا 308 ساعت زمان میبرد

سالانه بیش از ٨,٤میلیارد تن انواع کالا ازطریق دریا و توسط خطوط کشتیرانی حمل می‌شود و این میزان نسبت به سه‌دهه گذشته، نزدیک به ٥.٥برابر شده است. این آمار حاکی از افزایش فزاینده تجارت جهانی کالا و نقش حمل‌ونقل دریایی در آن است که بنادر نقش کلیدی در آن ایفا می‌کنند. درکشور ما حدود ٩٠‌درصد از صادرات و واردات کالا از بنادر و اسکله‌های بازرگانی و پایانه‌های دریایی کشور صورت می‌گیرد. در هر بندری مجموعه‌ای از فرآیندها برای امر صادرات و واردات انجام می‌شود. برخی از این فرآیندها زائد بوده یا با هزینه و اتلاف وقت برای صادرکنندگان و واردکنندگان همراه است.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شهروند ، بسیاری از کشورها برای تسهیل در امر تجارت تلاش کرده‌اند تا زمان و هزینه این فرآیندها را به حداقل ممکن برسانند. دراین خصوص شاخص تجارت فرامرزی که توسط بانک جهانی منتشر می شود، می‌تواند نمایه و شاخصی برای وضع هزینه‌ها و زمان تلف‌شده در فرآیندهای صادرات و واردات باشد. درمحاسبه این شاخص مولفه‌هایی از قبیل تعداد مجوزهای لازم، زمان و هزینه لازم برای صادرات و واردات، زمان لازم برای بررسی مدارک ورود و صدور کالا و زمان و هزینه معطلی کالا در مرز درنظر گرفته می‌شود.

دشواری تجارت با ایران رتبه ایران در شاخص تجارت فرامرزی در ‌سال ٢٠١٥ از بین ١٨٩ کشور ١٤٨ و در ابتدای ‌سال ٢٠١٦ نیز رتبه ایران با ١٨ پله تنزل مواجه شده و این نشان‌دهنده آن است که تجارت با ایران دشوارتر شده است. درمحاسبه این شاخص در ‌سال ٢٠١٦ مشخص شده است که زمان مورد نیاز برای صادرات یک کالا در ایران ٣٠٨ساعت و هزینه لازم برای طی این فرآیند درمجموع ١٢٦٦دلار است و در بخش واردات، درمجموع زمان مورد نیاز برای واردات یک کالا در ایران ٤٨٥ساعت و هزینه‌ لازم برای طی این فرآیند ١٤٥٧دلار است. مطالب فوق اهمیت توجه به بنادر و مرزها و فرآیندهای صادراتی و وارداتی را نشان می‌دهد.

با توجه به اینکه موضوع تشخیص و بازرسی کالاها، ارزیابی و تعیین تعرفه، تنظیم و تبادل اسناد حمل و ردیابی محموله‌ها از اهمیت بالایی در فرآیندهای گمرکی و بنادر برخوردار است، بخش قابل توجهی از زمان و هزینه شاخص‌ فوق مربوط به این فرآیندهاست. براساس گزارش FDA در ‌سال ٢٠١١ در ایالات متحده، تعداد محموله‌های جابه‌جاشده از ٣٠٠ بندر این کشور به ٢٤‌میلیون فقره رسیده است. امروز، فرآیند بازرسی در مرزهای بین‌المللی وقت‌گیر و پرهزینه است و بیشتر به‌ صورت دستی توسط کاربر انجام می‌شود. با استانداردها و طبقه‌بندی‌های جهانی موجود، برای دولت‌ها موضوعی دشوار و چالشی است تا به ‌سرعت و سادگی بتوانند خطرات ایمنی ناشی از محموله‌های همراه محصول را شناسایی و صادرات و واردات کالا را با ایمنی و هزینه موثر انجام دهند.

یک نمونه برای فهم موضوع برای مثال، در ‌سال ٢٠١٠، ادوات اسباب‌بازی و بازی در بیش از ٨٥٠هزار راه ورودی با ارزش ١٤,٥‌میلیارد دلار به ایالات متحده آمریکا وارد شده است. هنگامی که یک محموله به مدخل یک بندر می‌رسد، کمیسیون ایمنی محصولات مصرفی (CPSC) بررسی اسناد و مدارک لازم برای ارزیابی ایمنی محصول و اتخاذ تصمیم برای نگهداری، توقیف یا ترخیص کالا را انجام می‌دهد. رویت‌پذیری درخصوص محموله‌ها محدود است و با افزایش روزافزون محصولات و بازرسی، ریسک خطا نیز افزایش یافته است. سایر صنایع نیز با چالش‌های مشابهی روبه‌رو هستند. صنعت گل بریده شده در طبقه کالای فاسدشدنی قرار می‌گیرد. در ‌سال ٢٠١٠، بیش از ٨میلیارد شاخه گل و به ارزش بیش از ١.٣‌میلیارد دلار از ١٢٧‌هزارو٤٢ مدخل وارد آمریکا شده است. تا‌ سال ٢٠١٠، طبقه H.S گونه‌های متعددی از گل‌ها را با هم زیر یک کد واحد درنظر می‌گرفت و تا آن زمان حتی کدهای طبقه‌بندی مکفی برای شناختن انواع شاخه‌های مختلف گل بریده در سیستم گمرکی جهان وجود نداشت. نگهداری و توقیف اشتباهی محموله در بندر هزینه‌های بسیاری به‌ویژه برای کالاهای فاسدشدنی و فروش فصلی دارد.

از طرف دیگر نگرانی بیشتری برای محموله‌های دارای ریسک که ممکن است به اشتباه ترخیص شود و خطر را به جامعه منتقل کند، وجود دارد. صادرات هم با چنین خطراتی مواجه است. ترکیب و میزان صادرات صنایع گوشت و مرغ آمریکا نشان می‌دهد که این صنعت یک کسب‌وکار گسترده است که در ‌سال ٢٠١٠، تعداد ٢٣٦‌هزار فقره گواهی صادرات توسط خدمات بازرسی و ایمنی مواد غذایی (FSIS) تأیید شد. قبل از آن در ‌سال ٢٠٠٨، محموله‌های گوشت یکی از شرکای تجاری آمریکا دچار مشکل شده بود و در اثر آن صادرات محموله‌های گوشت آمریکا محدود شد و ضربه قابل توجهی به صنعت گوشت ایالات متحده وارد شد.درجهت رفع این مشکلات، استفاده از استانداردهای تجارت الکترونیک به‌عنوان بخشی از یک استراتژی دقیق فناوری اطلاعات می‌تواند رویت‌پذیری محصول در سراسر مرزهای بین‌المللی را بهبود بخشد، امنیت مصرف‌کننده را تضمین و صرفه‌جویی در هزینه برای دولت و صنعت به وجود آورد. در این زمینه یکی از بهترین زیرساخت‌ها و تجربه‌های جهانی توسط GS١ ارایه شده است.

ایجاد اثربخشی بالا در طول زنجیره تامین سازمان جهانی GS١ یک سازمان بین‌المللی پیشگام در زمینه طراحی، توسعه و اجرای استانداردهای شناسایی کالا، ضبط خودکار داده‌ها و تبادل الکترونیکی آنهاست. این سازمان گستره وسیعی از خدمات و راهکارهای اجرایی را برای بهبود کارایی و شفاف‌سازی زنجیره‌های تأمین و تقاضا در سطح جهانی و بخش‌های مختلف صنعتی و تجاری ارایه می‌دهد. GS١ با ایجاد ویژگی ردیابی کالای در دست مشتری تا نقطه مبدأ، می‌تواند اثربخشی بالایی را در طول زنجیره تأمین ایجاد کند.در این زمینه، واردکنندگان و دولت‌ها می‌توانند از طریق ایجاد یک زبان مشترک بین‌المللی برای گروه‌بندی و تشخیص محصولات به کمک استانداردهای جهانی مانند GS١ برای بهبود رصد و رویت‌پذیری محصول و سرعت بخشیدن به زنجیره تأمین کمک بگیرند. شماره جهانی اقلام تجاری یا GTIN را می‌توان در هر زمان برای شناسایی محصولات ورودی و مالک نام تجاری و مدل آن استفاده کرد.

استاندارد GS١ اجازه می‌دهد تا ناظرین بتوانند استفاده مجددی از اطلاعات ثبت‌شده و مدل آن داشته باشند (چیزی که با کد H.S به تنهایی ممکن نیست) و دولت‌ها و مامورین را به دقت بیشتر درخصوص محصولات و میزان خطر آنها مطلع می‌سازد. دولت‌ها می‌توانند داده‌های محصول موجود جهانی را از کاتالوگ تجارت الکترونیک که با استانداردهای شبکه هماهنگ‌سازی جهانی داده‌ها (GSDN) مطابقت دارد، دانلود کنند. با GTIN محصولات می‌توان اطلاعات معتبری از محصول که توسط صاحب‌نام تجاری منتشر شده است را دریافت کرد که به تصمیم‌گیری آگاهانه در مورد محصولات در معرض خطر کمک می‌کند. استانداردهای GS١ درحال حاضر توسط صدها‌ هزار کسب‌وکار در سراسر جهان استفاده می‌شود و از این طریق، مدیریت موجودی، نقاط فروش و دیگر سیستم‌های جامع برنامه‌ریزی منابع سازمانی (ERP)پشتیبانی می‌شود. در آمریکا از جولای ٢٠١٠ تا سپتامبر ٢٠١١، پایلوت‌هایی شامل صنایع اسباب‌بازی و بازی، گل بریده شده و گوشت و مرغ برای ارزیابی نتایج بکارگیری GS١ در بندرها و مرزها انتخاب و اجرایی شد.

نتایج نشان داد که استفاده از GTIN همراه با کدهای طبقه‌بندی جهانی محصول (GPC) می‌تواند هزینه بررسی‌های محصول را تا ٨٠‌درصد در ‌سال اول کاهش دهد. نتایج پایلوت ادوات اسباب‌بازی و بازی مشخص کرد که نرخ بازگشت سرمایه درحدود ٨دلار به ازای یک دلار بوده است و استفاده از کدهای GPC می‌تواند زمان مورد نیاز برای بازرسی محموله گل را تا ٥٠‌درصد کاهش دهد. درصورت اتصال سراسری و جهانی، کاتالوگ استاندارد محصول می‌تواند برای مدیریت واردات محصولات پیچیده نیز مورد استفاده قرار گیرد. صادرکننده‌ها می‌توانند ١,٦میلیون دلار در طول ٥‌سال اول صرفه‌جویی کنند. پایلوت گوشت و مرغ نیز گزارش داد که نرخ بازگشت سرمایه درحدود ٥دلار به ازای یک دلار بوده است.

نمونه‌های موفق اجرایی دیگر را ببینیم نتایج موفق دیگری نیز از پیاده‌سازی استاندارد GS١ در بندر کلنگ مالزی، بندر روتردام هلند و بنادر سنگاپور قابل ذکر است. اکثر تجربه‌های موفق جهانی از بکارگیری استانداردهای GS١ در بنادر و گمرکات حاکی از تسهیل فرآیندهای صادرات و واردات، کاهش قابل توجه زمان معطلی کالا در بنادر و گمرکات، کاهش هزینه‌های واردات و صادرات، افزایش صحت و کیفیت بازرسی‌های دولتی همراه با کاهش زمان آن و بهبود خدمات به مشتریان بوده است. با توجه به رتبه پایین تجارت فرامرزی درکشور ما و همچنین زمان قابل توجه توقف و معطلی کالا در بنادر و گمرکات بکارگیری استانداردهای زنجیره تامین از قبیل استاندارد موفق جهانی GS١ در بنادر و گمرک‌های ایران ضروری به نظر می‌رسد. تاکنون این استاندارد در ایران پیاده نشده است.

پیاده‌سازی موفق آن نیاز به طراحی یک سیستم موفق زنجیره تأمین در گمرک‌ها و بنادر دارد. این سیستم را می‌توان به‌گونه‌ای طراحی کرد که ضمن دستیابی به اهدافی از قبیل تسهیل و تسریع در تجارت و کاهش هزینه‌های آن، سطح امنیت در گمرک و بنادر نیز افزایش یافته و اهداف بازرسی و شفافیت نیز محقق شود. مرکز ملی شماره‌گذاری کالا و خدمات ایران نماینده GS١ در ایران است که وظیفه صدور شناسه‌های GS١ را برعهده دارد. سازمان بنادر و دریانوردی و گمرک ایران می‌توانند ضمن هماهنگی با این مرکز اقدام به طراحی سیستمی برای رویت‌پذیری و شناسایی کالاها، مکان‌ها و تجهیزات در گمرک کرده و کلیه تراکنش‌ها و تبادلات را تحت کنترل درآورند و از مزایای متعدد استاندارد GS١ بهره‌مند شده و خدمات خود را به تجار، بازرگانان و دستگاه‌های دولتی و نظارتی افزایش دهند.