اکونومیست؛ هلیکوپترمانی

درحقیقت این روش یک راه ساده است برای کمک به سیاست های پولی:چاپ پول برای تأمین مالی دولت یا افزایش پول نقد در دست مردم به نظر میرسد برخی از بانک های مرکزی این روش را برای بهبود شرایط مورد استفاده قرار می دهند(منظور چاپ اسکناس است).رئیس بانک مرکزی اروپا مفهوم هلیکوپتر مانی را مفهومی جذاب می خواند.حامیان دیگر این روش آن را وسیله ای برای نجات وضعیت تورم منفی می دانند.اما این روش نتوانسته است محدودیت های سیاسی موجود را ، که مانع اصلی نجات اقتصاد بوده اند ،از میان بردارند. مفهوم هلیکوپترمانی را اولین بار میلتون فریدمن ، پدر پول گرایان در سال 1969 مطرح کرد. او معتقد بود که بانک های مرکزی با محدودیتی جهت افزایش عرضه پول مواجه نیستند چرا که این روش همچون قطرات ریز باران است که از آسمان برای قحطی زدگان نازل می شود.اوایل دهه 2000 این ایده مجددأ به عنوان روشی برای نجات اقتصاد با تورم منفی ژاپن مطرح شد.رئیس وقت بانک مرکزی آمریکا با اشاره به ایده فریدمن آن را روشی برای خروج از بحران تورم منفی خواند. هلیکوپتر مانی امروزه منتقدان کمتری دارد،کشورهای ثروتمند جهان عمدتأ همانند ژاپن از نرخ بهره و تورم پائین رنج می برند.رشد اسمی تولید ناخالص داخلی پس از بحران جهانی همچنان پائین مانده است.این رشد خصوصأ در کشورهای اروپائی و ژاپن پایین مانده ونیاز به هلیکوپتر مانی را افزایش داده است.این ضعف باوجود تلاش گسترده بانک های مرکزی برای ایجاد حرکت در اقتصاد از طریق کاهش نرخ بهره به زیر صفر و چاپ میلیاردها پول محلی برای خرید اوراق قرضه دولتی(سیاستی که به عنوان تسهیل کمی و یاQE شناخته می شود)همچنان پابرجاست.]سیاست تسهیل کمی،به خرید اوراق قرضه به اندازه کافی برای خلق منابع مورد نیاز اشاره دارد و هدف این سیاست، حمایت از اقتصاد از طریق افزایش نقدینگی و کاهش نرخ بهره می باشد در زمانی که کانال های اعتباری بسته شده اند[. هدف هلیکوپتر مانی تنها چاپ اسکناس جدید نیست .به طور کلی، این روش یک محرک مالی در کالبد افزایش مخارج دولتی،کاهش مالیات یا پرداخت یارانه به شهروندان از طریق چاپ اسکناس جدید به جای قرض گرفتن ویا افزایش مالیات ها است. QE این روش را مادامی که بانک های مرکزی،اوراق قرضه دولتی را خریداری نموده نسبت به حفظ آن ها تا سررسید تعهد نموده و سود اوراق را همچون بسیاری دیگر از سودهای بانک های مرکزی به دولت بازمی گردانند،تأئید میکند.اما امروزه بانک های مرکزی اصرار دارند تا اوراق را به فروش رسانند.نسخه های دیگر این استراتژی اما بذل و بخشش بیشتری را از بانک های مرکزی انتظار دارند.مثلأ از بانک های مرکزی می خواهند پول چاپ شده را مستقیمأ در اختیار مردم قرار دهند.رهبر حزب کارگر انگلستان از طرفداران این طرح به شمار می رود. مزایای استفاده از هلیکوپتر مانی مشخص است.برخلاف تغییرات نرخ بهره که برای جوابگو بودن به نیاز دولت ،مستلزم افزایش استقراض است،چاپ پول توسط بانک مرکزی و تحویل آن به دولت این عیب را شامل نمی شود.این امر ریسک نقش بانک های مرکزی در ایجاد حباب های تورمی را کاهش داده و قدرت اقتصاد را در برابر شرایط غیر قابل اتکای بانک ها در زمان بحران کاهش می دهد.محرک مالی با پشتوانه افزایش استقراض نیز این مزیت را داراست،اما پس از آنکه مصرف کنندگان خود را در معرض افزایش مالیات برای پرداخت بدهی دولت ببینند،این مزیت کاهش می یابد. مقاله ای که در سال 2014 در اسپانیا منتشر شد نشان می داد که چاپ پول می تواند اقتصاد درحال رکود را تنها با تورم اندکی نجات دهد.تحلیلی که اخیرأ توسط دویچ بانک به چاپ رسیده است نیز بیانگر استفاده بسیاری از اقتصادهای ثروتمند خصوصأ آمریکا و انگلستان از پول منتشر شده توسط بانک های مرکزی در دوره جنگ جهانی دوم است.در برخی موارد این سیاست ،تورم چشمگیری به همراه داشته است.با این وجود چاپ پول برای فرار از رکود ریسک کمتری از چاپ پول برای افزایش مالیات به همراه داشته است. مشکل اساسی هلیکوپتر مانی آن است که راه حلی تکنیکی در برابر مشکل سیاسی است مثلأ قسمتی از دلایل اصلی بدتر شدن رکود در اروپا نسبت به آمریکا و انگلستان آن است که بانک مرکزی اروپا کمتر از سیاست های QE استفاده می کند. این به دلیل آنست که قانون اروپا، بانک مرکزی را از تأمین مالی دولت ها منع می کند.تنها درسال گذشته بود که باتوجه به نرخ تورم منفی بحث هایی مبنی بر تغییر قوانین پولی جهت تسهیل خرید اوراق قرضه مطرح گردید.برای ایجاد امکان اتخاذ سیاست های هلی کوپتر مانی در اروپا نیاز است که کشور های عضو ،توافق نامه خود را تصحیح نمایند.اما شرایط تا به امروز به گونه ای پیش نرفته بود که کشورها ضرورت آن را درک نمایند. پول همه چیز نیست بسیاری از دولت های اروپایی برای مدت 30 سال (که حتی بیشتر از ژاپن است) به هزینه استقراض نزدیک به صفر مواجه بوده اند.به لطف سیاست های QE ، هزینه های مخارج دولت که از طریق استقراض تأمین مالی شده بودند،تنها کمی بیشتر از محرک های مالی پرداخت شده توسط بانک های مرکزی بوده است. با این وجود دولت های اروپایی به دنبال کاهش کسری بودجه خود هستند.حتی سیاست های صرفه جویی اقتصادی شینزو آبه ،نخست وزیر ژاپن ، احتمال افزایش مالیات بر مصرف را به منظور کاهش کسری بودجه به همراه داشته است.پول قابل استقراض با هزینه اندک همچنان در دسترس است. آنچه در دسترس نیست ،اجماع دول مختلف در زمینه چگونگی استفاده از آن است.برای اطمینان از کارایی هلی کوپتر مانی باید به این نکته توجه داشت که این سیاست ها اختلافات سیاسی را در نقاطی چون اتحادیه اروپا کاهش می دهد.با توجه به نگرانی های موجود در آلمان وسایر نقاط جهان در مورد تبعات تورمی و اخلاقی این سیاست ها ،عدم دسترسی به اجماع محتمل به نظر می رسد. در صورتی که دولت ها اقدام به تبیین چارچوب هایی برای استفاده از هلی کوپتر مانی نمایند،قدم بزرگی برداشته خواهد شد.در صورتی که بحران اقتصادی بعدی به وقوع بپیوندد،بانک های مرکزی توانایی چندانی برای کاهش نرخ بهره نخواهند داشت.توانایی اعتبار دهی سریع به بانک ها در این شرایط ،شوک های اقتصادی را قابل کنترل تر خواهند نمود.اما همه این ها در گرو تمایلی عمومی است.

تهیه و تدوین در مشاور سرمایه گذاری نوین https://telegram.me/nibbroker