درآمد نفتی ایران قبل و پس از اجرای برجام؟

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دولت، در صورت احتساب صادرات روزانه یک میلیون و 700 هزار بشکه نفت خام ایران شامل نفت سنگین و سبک و در نظر گرفتن قیمت فعلی نفت کشور، درسالجاری به درآمد حدود 21 میلیارد دلار دست خواهیم یافت. درحالیکه در خوشبینانه ترین حالت و احتساب صادرات یک میلیون بشکه ای نفت پیش از برجام درآمد نفتی ایران به حدود 12 میلیارد دلار می رسید. در حالی این محاسبات برمبنای صادرات یک میلیون بشکه ای نفت در هر روز پیش از برجام در نظر گرفته شده که بسیاری از کارشناسان معتقدند ادامه روند تحریم و به توافق نرسیدن با گروه 1+5 قطعا تا کنون صادرات نفت کشور را به صفر رسانده بود. همین امر نیز اخیرا مورد تاکید رئیس جمهور قرار گرفته است. دکتر حسن روحانی در پاسخ به انتقادهای اخیر از سوی مخالفان دولت در خصوص عدم تغییر وضع اقتصادی کشور نسبت به قبل از برجام به همین نکته اشاره کرده و متذکر شده است که اگر برجام به نتیجه نرسیده بود امروز صادرات نفت به صفر می رسید. براساس آمارهای موجود، قبل از آنکه ایران مورد تحریم قرار بگیرد روزانه 2 میلیون و 300 هزار بشکه نفت ایرانی در بازار بفروش می رسید که این رقم پس از تحریم ها و تا چند ماه پیش به یک میلیون بشکه در روز رسید. در حال حاضر بر مبنای اظهارات بیژن نامدار زنگنه صادرات نفت خام و میعانات گازی کشور به روزانه 2 میلیون بشکه در روز رسیده است. هر چند که ایران برنامه‌ای برای افزایش مجدد تولید نفت و افزایش صادرات دارد. معاون وزیر امور خارجه نیز در دفاع از تاثیرات برجام در اقتصاد کشور به فروش روزانه یک میلیون و 700 هزار بشکه نفت خام اشاره کرده و این امر را یکی از نشانه های تاثیرگذاری برجام و توافقات می داند. براساس اظهارات معاون وزیر امورخارجه، از دی ٩٤ که تحریم نفتی برداشته شد فروش نفت ایران به یک میلیون و ٧٠٠ هزار بشکه در روز رسید؛ اما رساندن فروش‌مان به میزان ٢ و نیم میلیون بشکه، ٦ ماه تا یک سال زمان می‌برد. معاون وزیر امورخارجه افزود: قبل از تحریم روزانه ٢ و نیم میلیون بشکه نفت صادر می‌کردیم که این میزان تا توافق موقت ژنو به یک میلیون رسیده بود و می‌خواستند پس از آن به صفر برسانند؛ اما از ٢٧ دی ٩٤ که تحریم نفتی برداشته شد فروش به یک میلیون و ٧٠٠ هزار بشکه در روز رسید؛ اما اینکه چرا به ٢ و نیم میلیون بشکه نرسیده به این علت است که ما در این سال‌ها و در زمان تحریم مشتری‌های خود را از دست داده بودیم و آنها جایگزین پیدا کرده بودند و رساندن فروش‌مان به میزان ٢ و نیم میلیون ٦ ماه تا یک سال زمان می‌برد. در حالی منتقدان دولت همچنان بر بی اثربودن برجام اصرار می ورزند که افزایش صادرات نفت کشور و تقاضای اروپایی ها برای خرید نفت ایران حکایتی دیگر دارد. در حال حاضر اروپا نیز به جمع خریداران نفت ایران پیوسته‌ که به عقیده کارشناسان، ورود این دسته از خریداران نفت توازن را در بازار ایجاد می‌کند و زمینه‌های لازم را برای تولید بیشتر نفت ایران فراهم خواهد کرد. ایران قبل از تحریم‌ها حدود 30 درصد از نفت صادراتی خود را به کشورهای اروپایی صادر می‌کرد که حدود 800 هزار بشکه در روز را در‌بر‌می‌گرفت. برهمین اساس و در سال های تحریم، برخی کشورها از جمله عربستان، روسیه و عراق توانستند از غیبت ایران استفاده کرده و سهم کشورمان در بازار جهانی را از آن خود کنند که بخش عمده ای از آن مربوط به بازار اروپا بود. ایران در دوران تحریم، روزانه حدود 100 هزار بشکه نفت خام به اروپا صادر می کند، در حالی که تا پیش از تشدید تحریم ها، 500 تا 600 هزار بشکه از نفت خام ایران به مقصد پالایشگاه های اروپایی ارسال می شد. بر این اساس، پس از پیشرفت مذاکرات هسته ای، ایران مذاکره با مشتریان سنتی خود در اروپا را برای بازگشت به بازار آغاز کرد و توانست بسیاری از آنها را آماده دریافت نفت خام صادراتی ایران کند. شرکت توتال فرانسه پیشتاز شرکت های اروپایی برای خرید نفت از ایران بود به گونه ای که قرارداد خرید روزانه 160 هزار بشکه نفت خام از ایران را امضا کرد و قرار است فروردین ماه آتی نیز بارگیری نفتکش ها آغاز شود. افزون بر توتال، مذاکره هایی نیز با سایر شرکت های اروپایی مانند لوک اویل روسیه و سپسا اسپانیا انجام شده که منجر به امضای قرارداد شد. همچنین هلنیک پترولیوم، بزرگترین پالایشگر یونان، نیز اعلام کرده است که همزمان با ایام نوروز و پیش از دهم فروردین ماه، نخستین محموله نفت خام از ایران را تحویل می گیرد. بر اساس برآوردها، برای فروش 300 تا 500 هزار بشکه نفت به خریداران اروپایی در پساتحریم، بازاریابی شده است. علاوه بر این، شرکت های چینی، هندی، کره ای و ژاپنی نیز قصد دارند به تدریج خرید نفت از ایران را افزایش دهند به گونه ای که ژاپن قصد دارد واردات نفت از ایران را تا دو برابر افزایش داده و به 300 هزار بشکه در روز برساند. هر چند که آمارها از افزیش 90 درصدی درآمد نفتی ایران در سال جاری حکایت دارند اما کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی قطعا امسال به یکی از چالش های اصلی کشور بدل خواهد شد. چراکه درآمد بیش از 100 میلیارد دلاری ایران از محل فروش نفت در دولت احمدی نژاد این روزها به حدود 21 میلیارد دلار رسیده است. بررسی همین امار نشان دهنده سال سخت اقتصادی برای کشور است که نمی توان آن را به بحث برجام و برداشته شدن تحریم ها و بی اثر بودن آن نسبت داد. چراکه امسال ، سال سخت نفتی نه تنها برای ایران بلکه برای تمام کشورهای وابسته به درآمدهای نفتی خواهد بود. اگرچه دولت در تلاش برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی است اما کاهش فاحش درآمدهای نفتی را در اقتصاد کشور نمی توان نادیده گرفت. بنابراین آنچه آمارها می گویند افزایش درامد نفتی و فروش نفت کشور پس از برجام و به نتیجه رسیدن آن است که خود گویا تاثیرگذاری توافقات است اما نباید فراموش کرد سال سخت اقتصاد تنها در سایه اقتصاد مقاومتی در تمام زمینه ها و کاهش اتکاء به درآمدهای نفتی محقق خواهد شد که این امر محق نخواهد شد مگر با انتقادهای سازنده و همراهی همه گروه ها و نگاه ها با دولت برای بهبود اقتصاد کشور.