هما و ایران، با هم نوسازی می‌شوند
«هما» یا همان هواپیمایی ملی ایران روز گذشته 55 ساله شد. شرکتی که افتخار ملی ایرانیان در دوره‌ای بود و نشان ایرانی‌اش، افتخار هر ایرانی درفرودگاه‌های مطرح دنیا بود.
پرنده اسطوره ایرانی که روزگاری درجهان جزو نخستین‌ها بود و برای خود نام و نشانی داشت، درچند دهه گذشته مسیر رقابت با دیگر شرکت‌ها را به دلیل تحریم‌های غیرانسانی و خلاف عرف جهانی (پیمان شیکاگو) از دست داد. ایران ایریا همان هما در سال‌های اخیر حتی توان رویارویی با برخی شرکت‌های داخلی را هم نداشت و در عمل پس از واگذاری میدان رقابت منطقه‌ای و جهانی، در داخل هم ضعیف نشان داد. هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران در این سال‌ها شرکتی پرهزینه و زیانده شد که روزگاری تلخ را برای خود و حتی دولت که جور اقتصادی آن را می‌کشید، رقم زد. سوءمدیریت‌ها و سیاسی‌کاری در این حوزه کاملا اقتصادی در سال‌های دولت قبل، کار را بر این شرکت سخت‌تر هم کرد و در روزگار تشدید تحریم‌ها، پرنده ایرانی در قفس بود. همایی که سعادت از او پر کشیده و گرفتار تحریم و فشارهای غیرمنصفانه سیاسی غرب شده بود، حالا در استانه تحول بزرگ سیاسی و اقتصادی ایران، ٥٥ساله شده است. ایرلاینی که روزگاری دوربرد‌ترین پرواز بدون توقف منطقه وجهان را (از تهران به نیویورک) انجام می‌داد، حالا با تدبیر دولت یازدهم درحال خرید غول هوایی جهان (A٣٨٠) و انبوهی هواپیمای مدرن و نو از شرکت ایرباس است.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از شهروند ، در این حوزه جشن پنجاه‌وپنجمین سال تأسیس هما، یک مراسم نمادین برای احیای این ایرلاین مهم ایرانی شد، چراکه حضور رئیس‌جمهوری، وزیر راه‌وشهرسازی و مسئولان بخش هوایی در عمل مراسمی را ایجاد کرد که نشان از عزم راسخ برای بازسازی هما داشت. حالا صنعت هوانوردی ایران که روزهای سختی را پشت سر گذاشته، شاهد اراده حاکمیتی برای نوسازی ناوگان و بازسازی است که در کابینه رئیس‌جمهوری روحانی و در فرانسه به خوبی دیده شد. صنعتی که درحال حاضر ناوگان ٢٥٠ فروندی هواپیمایی دارد اما ١٥٠ فروند آن فعال و ١٠٠هواپیما زمینگیر هستند. در ادامه مشروحی از مراسم جشن تولد هما با حضور رئیس‌جمهوری را می‌خوانید:
دیدن آرم هما در فرودگاه‌های جهان افتخار است حسن روحانی رئیس‌جمهوری درجشن ٥٥سالگی هما که در آشیانه انقلاب برگزار شد، با بیان این‌که امروز روز مبارکی نه فقط برای هما، بلکه برای ملت عزیز و بزرگ ایران است، گفت: خداوند به ما سعادت داده که همواره به اسلام‌مان ببالیم و به ایران بنازیم. رئیس‌جمهوری با بیان این‌که از دیرباز ایران وسیله اتصال جهان و شرق به غرب بوده، گفت: این موقعیت ژئوپولتیک ایران تصادفی نبوده و از هزاران سال پیش این سرزمین، غرب را به شرق و شمال را به جنوب متصل کرده است. رئیس‌جمهوری با بیان این‌که ایران نه‌تنها نزدیک‌ترین راه غرب به شرق است و نه‌تنها تهران‌هاب هوایی منطقه خواهد بود، گفت: قدرت ایران به این است که نقش خود را در اتصال جهانی بازیابد و حتما باید در بخش‌های مختلف جاده‌ای، ریل و صنعت هوایی به جایگاه جهانی خود برگردد و شرکت هواپیمایی هما هم باید به جایگاه گذشته‌اش و بر‌تر از آن برگردد. روحانی با بیان این‌که وقتی در فرودگاه‌های بزرگ جهان هواپیما‌ها با آرم هما می‌بینیم، افتخار می‌کنیم، اظهار داشت: باید به‌عنوان یک قدرت بزرگ هوایی در حمل‌ونقل مسافر و بار ظهور پیدا کنیم و این ظهور نزدیک است.
نه فقط هما، ایران را خانه‌تکانی می‌کنیم روحانی گفت: امروز برای ما حایز اهمیت است که همه تصمیم گرفته‌ایم نه‌تنها ناوگان هوایی کشور را بلکه ایرانمان را به تعبیری خانه‌تکانی و نوسازی کنیم. رئیس‌جمهوری ادامه داد: تا کی مردم ایران توسط ایرلاین‌هایی که درهمین دهه‌های اخیر و درجنوب خلیج‌فارس ظهور پیدا کرده‌اند، تحقیر شوند؟ تا کی مردم به دنبال آژانس‌هایی باشند که با ایرلاین‌های بیگانه به نقاط مختلف جهان سفر کنند. روحانی تأکید کرد: مسافران ایرانی باید سوار هواپیماهایی شوند که این‌جا تعمیر و چک فنی شده و غذایش در این‌جا تأمین شده و خلبانانش از نیروهای باتجربه ایرانی و مهماندارانش هم مهمانداران مهربان و بااخلاق ایرانی هستند. او با اشاره به سفر پاریس و مذاکره با رئیس شرکت ایرباس گفت: اعلام کردم که تنها خریدار نخواهیم بود و بخشی از ایرباس‌ها را ایران خواهد ساخت و قرار براین است بخشی از بال و بدنه هواپیما به دست ایرانیان ساخته شود. رئیس کابینه دولت یازدهم با بیان این‌که از همه کسانی که یک پرواز ایمن و سلامت تلاش می‌کنند تشکر می‌کنیم، گفت: دو چیز برای من بسیار اهمیت دارد که این دو چیز سلامت و اخلاق است. او افزود: وقتی در هواپیمای ایرانی سوار می‌شویم، باید احساس کنیم در ایمن‌ترین پرواز قرار گرفتیم و وقتی خلبان در این هواپیما حرف می‌زند، باید اخلاق ایرانی بروز پیدا کند و وقتی در پرواز ایرانی هستیم، باید شاهد رفتار و اخلاق ایرانی- اسلامی مهمانداران باشیم.
خوشحالم هواپیمای نو خریدیم نه دست دوم! رئیس‌جمهوری کشورمان ادامه داد: شما می‌دانید که نوسازی ناوگان تنها یک بخش از بازسازی صنعت هوایی است و تمام بخش‌های این صنعت باید بازسازی شود. برای ما هم افتخار است که صنعت هوایی کشورمان موجب اقتدار کشور می‌شود. او با بیان این‌که در مذاکرات و توافق موقت ژنو مسأله سرویس‌های فنی در صنعت هوایی ایران رفع شد و درنهایت موانع برای خرید هواپیما برداشته شد، گفت: آقای آخوندی و آقای پرورش تلاش‌های زیادی قبل از برجام و بعد از آن انجام دادند و خوشحالم که در نخستین سفر اروپایی بعد از برجام توافق کلی برای خرید هواپیما و نه هواپیمای دست دوم برای مردم ما فراهم شد. رئیس‌جمهوری با تأکید بر این‌که همه باید با اخلاق منصفانه سخن بگوییم، گفت: دریکی از رسانه‌ها درباره خرید هواپیماهای جدید اینگونه نوشته شده بود که برجام شده تا هواپیمای نو خریداری کنند و پولدارهای ایرانی با این هواپیما دور دنیا را سفر کنند. من به آنها می‌گویم مسافرانی که به مکه، عتبات عالیات، مشهد می‌روند آنها چه؟ استاد دانشگاهی که با هواپیما برای تدریس به استان‌ها می‌رود چه؟ آنهایی که برای انتقال بیمار به مراکزشهر‌ها یا کشورهای دیگر به هواپیما نیاز دارند چه؟
قرآن بخوانید، با هواپیما در نیفتید روحانی تأکید کرد: در قرآن هم گفته شده که مرکب وسیله راحتی شما و همچنین وسیله فخر و جمال شماست و مسلمان باید به قرآنش متکی باشد. او ادامه داد: در قرآن آمده است که ما برای شما مرکب قرار دادیم و مرکب تنها اسب نیست؛ چیزهایی است که الان به ذهن شما خطور نمی‌کند و بعد از آن هم خودرو، قطار و هواپیما آمد و بعد‌ها هم چیزهای دیگری خواهد آمد. رئیس‌جمهوری افزود: در قرآن آمده است که شما به آسمان‌ها خواهید رفت اما با علم و دانش و امروز همان که قرآن به ما وعده داده بود را شاهد هستیم و حداقل قرآن را بخوانید و با هواپیما در نیفتید. رئیس‌جمهوری با بیان این‌که ما برای پیشرفت ایرانمان و برای رونق اقتصادی نیاز به ناوگان هوایی تازه‌نفس داریم، گفت: در قرارداد با ایرباس یک‌ونیم برابر صندلی موجود ناوگان هوایی فراهم خواهد آمد.
«هما» شرکت سهامی عام می‌شود درهمین خصوص عباس آخوندی وزیر راه‌وشهرسازی هم، با بیان یک خبر خوب اعلام کرد که به زودی شرکت هواپیمایی هما به شرکت سهامی عام تبدیل می‌شود تا سهام هما در بازارهای جهانی به فروش برسد. این گفته او بدان معنی است که بحث خصوصی‌سازی هما که در سال‌های اخیر با مشکل مواجه بود، به نوعی رفع خواهد شد و این نشان ملی، برای همه ایرانیان باقی خواهد ماند. او ادامه داد: امروز عزم راسخ برای بازسازی هما برداشته شده و این اراده برای نوسازی ناوگان و بازسازی آن وجود دارد و به زودی شاهد از رده خارج شدن هواپیماهای موجود خواهیم بود. وی با تأکید بر این‌که گفت: شرکت هما ایرلاین مادر در صنعت هوانوردی ایران محسوب می‌شود و بخش عمده‌ای از کارکنان هما که بازنشسته شده‌اند، هم در سایر ایرلاین‌ها مشغول به کار هستند. او با تأکید بر این‌که آسمان ایران محل عبور هزاران هواپیماست ولی سهم ایران از این عبور بسیار کم است و باید سهم ایران از پروازهای عبوری در دنیا افزایش یابد، گفت: سهم ایران از زنجیره ارزش افزوده صنعت حمل‌ونقل هوایی باید افزایش پیدا کند.
١٢میلیارد دلار در جیب ایرلاین‌های خارجی وزیر راه‌وشهرسازی با بیان این‌که مسافران ایرانی از سال ٩٠ تا ٩٣، ١٢میلیارد دلار پول بابت بلیت هواپیما از ایرلاین‌های خارجی هزینه کرده‌اند، ادامه داد: این‌که صنعت هوایی ایران به جایگاه خود برگردد، حق مسلم ملت ایران است. وزیر راه‌وشهرسازی با بیان این‌که برای شرکت هوایی هما برنامه بلندمدت داریم، گفت: آنچه در قرارداد با ایرباس توافق شده این است که تعداد صندلی‌های ناوگان هوایی به 1/5 برابر صندلی‌های فعال در تمام ایرلاین‌ها افزایش می‌یابد. آخوندی تأکید کرد: این خرید هواپیما در تاریخ صنعت هوایی ایران بی‌نظیر است. وزیر راه‌وشهرسازی همچنین با بیان این‌که شرکت لیزینگ ملی هواپیمای ایران به زودی تأسیس می‌شود، گفت: این شرکت باید ٥٠٠ هواپیما تأمین و دراختیار شرکت‌های خصوصی قرار دهد. از روز اول دولت یازدهم نگاه خوب شد فرهاد پرورش مدیرعامل هما هم با بیان این‌که قرارداد با ایران‌ایر مقدمه‌ای بر انقلاب جدی در صنعت هوانوردی است، گفت: تفاهم اولیه هما با ایرباس درپی بیش از یک‌سال مذاکره جدی مدیریت شد و تمام صنعت از آن بهره‌مند می‌شوند. مدیرعامل هما با بیان این‌که قصد غرب قطعا زمینگیرکردن شرکت هواپیمایی هما بود، گفت: از روز اول دولت تدبیر و امید نوع نگاه‌ها به صنعت هوانوردی متفاوت شد و وزیر راه‌وشهرسازی برای حل مشکلات صنعت هوانوردی کشور و هما کمر همت بست. وی با بیان این‌که شروع این همت با شروع مذاکرات هسته‌ای منطبق شد، گفت: با عنایت مذاکره‌کنندگان سوژه تحریم‌های هوایی در شمار موضوعات جدی مورد بحث گنجانده شد و به حق شایسته دست‌مریزاد بود. ریشه‌های زیان شرکت ملی و نابودی یک برند جهانی آمارها از زیان هما در سال‌های دولت گذشته تکان‌دهنده است؛ ایرلاین ملی ایران در این سال‌ها زیانش رو به رشد بود و زیان عملکرد این شرکت در سال ٨٤ حدود ٤٠میلیارد تومان بود که در سال‌های ٨٥ و ٨٦ به ترتیب ٢٨ و ١٩میلیارد تومان شد. این ارقام در سال ٨٧ به حدود ٤٧میلیارد تومان رسید و در این سال‌ها آمارهای رسمی از ٦٠هزار میلیارد تومان زیان خبر می‌رسد. نحوه مدیریت این شرکت یکی از مشکلات این شرکت بوده است. در ایام گذشته مدیران هما با تعداد کم هواپیما (میانگین حدود ٥٣ هواپیمایی ملکی که همه هم عملیاتی نبودند) همچنان بدنه‌ای فربه و بزرگ (حدود ٨هزار کارمند و ٥هزار بازنشسته) داشت. در این شرکت، فروش اینترنتی بلیت سامان مناسبی نداشته و سرویس‌های ویژه (تشریفاتی) ادامه دارد. عدم دریافت هزینه جداگانه بارمسافر، عدم استفاده از هواپیماهای یکسان (برای کاهش هزینه تعمیر و نگهداری) درشرایطی ادامه داشت که قیمت پایین بلیت و پروازهای دستوری هم برای این شرکت وجود داشت. همچنین باید به نبود هاب پروازی (مرکز) جهت افزایش انعطاف عملیاتی و آزادی عمل تأکید داشت که منجر به دسترسی به تمام بازارها می‌شود و حذف کلاس‌های مختلف برای صندلی‌های پرواز را درپی داشته است. بررسی همین فاکتورها درچنین مجموعه سابقا خوشنام ایرانی ما را به نقطه‌ای می‌رساند که بحث بهبود کارایی این شرکت دچار اشکال است. همان بحثی که در سال‌های دولت محمود احمدی‌نژاد و حتی دوره‌های پیشین درمانش را با خصوصی‌سازی غول هوایی ایران مترادف کردند و خواستند با پاک کردن صورت مسأله، این چالش را حل کنند. مدیرعامل کنونی هما که از دوره محمود احمدی‌نژاد بر این کسوت باقی مانده، ١٥ دلیل را برای زیانده بودن هما برشمرده است.
او می‌گوید: هما براساس مصوبات مجلس و هیأت‌وزیران بلیت‌هایی تخفیف‌داری می‌دهد که در پروازهای داخلی و پروازهای خارجی تعداد آنها زیاد است و بابت این بلیت‌های تخفیف‌دار، هیچ یارانه‌ای دریافت نمی‌کند و همین مورد زیان‌دهی هما را تشدید کرده است؛ طبق برآوردهای انجام شده ٤٠درصد زیان هما بابت تخفیف بلیت‌ها بوده است. وی تأکید دارد که یکی از مشکلات اصلی هما پرواز به ٣٣ نقطه اروپایی و موضوع دو فرودگاهی بودن در ایران است و ادامه می‌دهد: زیان هما بابت دو فرودگاهی بودن یکی از زیان‌های پنهان این شرکت هواپیمایی است؛ هما سالانه حدود ٥٥٠ الی ٦٠٠ پرواز خالی بین دو فرودگاه امام و مهرآباد انجام می‌دهد که همین امر یکی از زیان‌های هما را رقم زده است. او درباره صندوق بازنشستگی هما هم می‌افزاید: نیروهای بازنشسته هما درحالی هرساله افزایش پیدا می‌کنند که ورودی نیروی جدیدی نداریم تا با دریافت بخشی از کسورات، صندوق کارکنان در وضع عادی باشد، این وضع با طی دوره‌ای حدود ٤٠سال حل و با خروج بازنشستگان از صندوق برطرف خواهد شد.
