نرمش نفتی در دوحه
دیروز وزرای نفتی چهار کشور عربستان، روسیه، قطر و ونزوئلا در دوحه پایتخت قطر گرد هم آمدند تا تصمیمی تازه درباره نفت بگیرند.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، محمد صالح الساده، وزیر نفت قطر با اعلام این خبر از توافق نفتی این چهار کشور خبر داد که گویا منوط به پذیرش سایر تولیدکنندگان مهم نفت نیز هست. آن‌گونه که وزیر نفت قطر روایت می‌کند، این کشورها توافق کردند در صورت موافقت دیگر تولیدکنندگان مهم نفت خام، میزان تولید این کالای مهم راهبردی در سطح ماه ژانویه (دی/ بهمن) باقی بماند. به دیگر بیان این کشورها خواهان فریز تولید نفت در سطح ماه ژانویه شدند. نشست دیروز وزیران نفت عربستان، روسیه، قطر و ونزوئلا، بلندپایه‌ترین نشست در ماه‌های گذشته است که با هدف تصمیم‌گیری درباره مهار سیر نزولی قیمت نفت برگزار می‌شود.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از شرق ، ، علی النعیمی، وزیر نفت عربستان اعلام کرد نگه‌داشتن میزان تولید در سطح ماه ژانویه کفایت می‌کند و گام‌های بعدی برای تثبیت بازار در ماه‌های آتی اتخاذ خواهد شد. وی همچنین ابراز امیدواری کرد دیگر تولیدکنندگان نفت نیز این پیشنهاد را بپذیرند. ائولوخیو دل پینو، وزیر نفت ونزوئلا، نیز از ادامه مذاکرات مربوط به کاهش میزان تولید با ایران و عراق در روز چهارشنبه خبر داد. نشست دوحه در حالی برگزار می‌شود که بهای جهانی نفت خام در بیش از ١٨ ماه گذشته کاهش داشته و برای نخستین‌بار در بیش از یک دهه گذشته به زیر بشکه‌ای ٣٠ دلار رسید. امانول ایبه کاچیکو وزیر نفت نیجریه اخیرا از اجماع نظر درزمینه تصمیم‌گیری برای مهار روند کاهش قیمت میان اعضای سازمان کشورهای صادر‌کننده نفت (اوپک) خبر داد. ونزوئلا بیشترین خسارت را از کاهش بهای نفت خام داشته و نفت زیر بشکه‌ای ٣٠ دلار توازن بودجه روسیه را نیز تحت‌تأثیر قرار داده است. اقتصاد عربستان نیز به‌شدت در نتیجه روند کاهشی بهای نفت آسیب دیده است. این کشور در سال میلادی گذشته کسری بودجه ٩٨میلیارددلاری را تجربه کرد.
افزایش قیمت نفت بعد از نشست چهارجانبه به‌دنبال اعلام این خبر، بهای شاخص نفت خام برنت اروپا در بازار لندن ٨١ سنت افزایش یافت و به بشکه‌ای ٣٤ دلار و ٢٠ سنت رسید. بهای نفت خام تحت‌تأثیر افزایش عرضه، کاهش تقاضا و نگرانی درباره چشم‌انداز اقتصاد جهانی از ژوئن ٢٠١٤ (خرداد ١٣٩٣) حدود ٧٠ درصد کاهش داشته است. بازگشت ایران به‌عنوان یکی از تولیدکنندگان مهم نفت خام به بازارهای جهانی پس از رفع تحریم‌های بین‌المللی نیز بر روند کاهشی نفت بی‌تأثیر نبوده است. وزیر انرژی قطر اعلام کرد تولیدکنندگان عضو و غیرعضو اوپک قرار است گفت‌وگوهای فشرده خود را در ارتباط با میزان تولید نفت به‌زودی آغاز کنند. تاکنون سازمان ١٣عضوی اوپک از کاهش تولید خود در رقابت با تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا امتناع کرده است. عربستان که پیش از این با افزایش تولید نفت، تلاش داشت ایران و روسیه را در کسب درآمد از نفت در فشار بگذارد، درنهایت پس از اینکه خود و همسایگان عربش با کمبود بودجه ارزی و همچنین کسری بودجه مواجه شدند و افزایش قیمت فراورده‌های نفتی در داخل کشور نیز نتوانست معضل مالی آنها را حل کند، به‌ناچار درصدد تجدیدنظر در میزان تولید نفت با هدف به‌تعادل‌رساندن قیمت آن در سطح بازارهای بین‌المللی شد. در این رابطه با مهدی عسلی، مدیرکل امور اوپک وزارت نفت گفت‌وگویی کوتاه داشتیم.
در نشست اخیر کشورهای عربستان، روسیه، قطر و ونزوئلا، این چهار کشور قرار بر توقف تولید نفت خام خود از ماه ژانویه گرفته‌اند که البته آن را مشروط به توافق اعضای اوپک برشمردند. واکنش ایران در برابر این تصمیم چیست؟ موضع ایران در این مورد بسیار روشن است، وقتی قیمت نفت بالا بود و ما تحریم بودیم این کشورها تولید خود را روی‌هم‌رفته به میزان چهار‌میلیون افزایش دادند و از این ظرفیت استفاده کرده‌اند. حالا که به دلیل افزایش تولید این کشورها، قیمت نفت پایین آمده است انتظار دارند که ایران نیز همکاری کند و هزینه تعادل بازار را بپردازد. رفتار این کشورها مخصوصا سال گذشته میلادی که بازار ثبات خود را از دست داده بود و قیمت‌ها در حال کاهش بود، بسیار غیرمسئولانه بود و ایران در مناسبت‌های مختلف لزوم کاهش تولید توسط این کشورها را تذکر داده بود. علاوه‌بر آن، ایران روشن کرده بود که بلافاصله بعد از لغو تحریم‌ها تولید خود را به سطح سهمیه خود قبل از تحریم‌ها افزایش خواهد داد و از کشورهای عضو اوپک خواسته بود که افزایش تولید ایران را در برنامه تولید خود لحاظ کنند. چنان‌که این کشورها نیز به میزان سهمیه تولید خود در قبل از تحریم‌های ظالمانه علیه ایران برگردند، اصولا بازار متعادل خواهد شد چون کاهش حتی دو میلیون بشکه از تولید این کشورها که نیمی از چهار میلیون بشکه افزایش تولید آنها از سال ٢٠١١ میلادی به این سو است، می‌تواند بازارها را متعادل کند و ثبات را به قیمت نفت بازگرداند. بر فرض کشورهای عضو اوپک به سهمیه تولید خود در آن زمان برگشتند، در این صورت اگر همچنان تعادل در بازار وجود نداشت و نیار به کاهش بیشتر تولید احساس شد، طبعا ایران نیز همکاری لازم را خواهد داشت. اما اکنون تولید ایران نسبت به آن زمان حدود ١,٥میلیون بشکه در روز کمتر است و غیر منطقی است که از ایران خواسته شود تولید خود را بیشتر کاهش دهد. در شرایط فعلی که تولید ایران از سهمیه‌اش بسیار پایین‌تر است، نمی‌توان انتظار داشت دوباره تولیدمان را پایین‌تر بیاوریم.
آیا می‌توان این اقدام برخی از اعضای اوپک را واکنشی در برابر افزایش تولید نفت ایران در روزهای اخیر دانست؟ در مناسبت‌های مختلف از جمله در جریان کنفرانس ماه دسامبر گذشته اوپک به این نکته اشاره شد که هنگامی که ایران بعد از تحریم‌ها اولین محموله‌های نفت خود را صادر کرد، کشورهای عضو اوپک انعطاف‌پذیری بیشتری نشان خواهند داد و با ایران وارد مذاکره خواهند شد. چرا برخی از این کشورها آرزو می‌کردند تحریم‌های علیه ایران هرگز لغو نشود و بسیاری هم باور نمی‌کردند که ایران بتواند بلافاصله تولید خود را افزایش بدهد. حال که ایران توانسته تولید خود را افزایش دهد و بازارهای خود را به‌تدریج باز پس بگیرد، این کشورها متوجه شدند که ناگزیر از مذاکره با ایران هستند. به نظر می‌رسد این نشانه‌هایی از نرم‌شدن موضع این کشورهاست و طبعا تلاش می‌کنند در این فرایند هرچه ممکن است کمتر امتیاز دهند و مثلا بگویند ایران هم همکاری کند و یا حداقل ایران تولید و صادرات خود را افزایش ندهد این اتفا‌ق‌ها زمانی افتاد که ایران موفق شد نشان بدهد می‌تواند تولید خود را افزایش دهد و مصمم است به تولید در سطح سهمیه قبلی خود برگردد. به‌هرحال پاسخ ایران به درخواست کاهش تولید نفت کشور واضح است. کسانی که مسئول این موضوع هستند چند کشور مشخصی هستند که تولیدشان را افزایش داده، نه‌تنها بازارهای ایران و لیبی را گرفته‌اند بلکه بیش از سقف تولید هدف اوپک تولید کرده و موجب سقوط قیمت‌ها شده‌اند. اگر این کشورها نصف همان مقدار افزایش تولید خود را کاهش دهند، بازار متعادل خواهد شد. زیرا غیر از این چند کشور عضو، دیگر اعضای اوپک تولید خود را افزایش نداده‌اند. تولید لیبی که به دلیل جنگ داخلی کاهش پیدا کرده و تولید نفت ایران نیز به دلیل تحریم کاهش پیدا کرده است و دیگر کشورهای عضو مانند ونزوئلا و اکوادور و نیجریه و الجزایر و انگولا هم که تولیدشان افزایش نیافته، در نتیجه اگر این چند کشور تولید خود را حتی به اندازه نصف افزایش تولید خود، یعنی دو‌میلیون بشکه در روز، کم کنند بازار به تعادل برمی‌گردد.
ممکن است موضع ایران در مقابل این اقدام نرم و افزایش تولید کمتر یا متوقف شود؟ دلیلی برای این کار وجود ندارد. ایران مسئولیتی در وضعیت کنونی بازار نفت نداشته است. همان‌طور که وزیر محترم نفت هم نامه نوشت و به سازمان اوپک اعلام کرد، ما بلافاصله پس از تحریم‌ها به سهمیه تولید قبل از تحریم‌ها برمی‌گردیم و از کشورهای عضو خواست، افزایش تولید ایران را در تولید نفت خود در نظر بگیرند تا تعادل بازار حفظ شود. ما نقشی در این مسئله نداشتیم و تازه می‌خواهیم تولید خود را افزایش دهیم و به سهمیه قبلی برگردیم. از آنجا که این کشورها بیش از سهمیه خودشان و بیش از سقف رسمی تولید ٣٠میلیون بشکه‌ای اوپک که خودشان توافق کرده بودند، تولید کرده‌اند، قیمت سقوط کرد و حالا هم مسئولیت بازگرداندن تعادل به بازار نفت عمدتا به عهده این کشورهاست. بنابراین باید بدون اینکه از ایران انتظار داشته باشند، تولید خود را کاهش دهند. اگر تولید همه کشورهای عضو، از جمله ایران، به سطح قبل از اعمال تحریم‌ها علیه ایران بازمی‌گشت و باز هم قیمت‌ها پایین بود، طبعا ایران هم مانند گذشته با دیگر اعضا برای متعادل‌شدن بازار همکاری می‌کند. اما شکی نیست همین که این کشورها روی‌هم‌رفته نیمی از افزایش تولید خود را کاهش دهند، بازار به تعادل برمی‌گردد.
